Ζούμε σε έναν κόσμο που μετασχηματίζεται με γρήγορους ρυθμούς, δημιουργώντας νέους κινδύνους αλλά και ευκαιρίες. Οι χώρες και οι επιχειρήσεις που θα δείξουν ευελιξία και θα προσαρμοστούν έγκαιρα στα νέα δεδομένα, θα έχουν το προβάδισμα στην ανάπτυξη της επόμενης μέρας. Για την Ελλάδα, η προσπάθεια αυτή περνά μέσα από την επιτάχυνση της ψηφιακής μετάβασης, την ενίσχυση της καινοτομίας και την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών. Πρόκειται για τομείς με ρόλο-κλειδί στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων, αλλά και στην οικοδόμηση ενός νέου, ανθεκτικότερου παραγωγικού προτύπου για την ελληνική οικονομία, μέσα από την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων και των υπηρεσιών, τη δημιουργία καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας, αλλά και την προσέλκυση νέων επενδύσεων, σε μια περίοδο όπου οι διεθνείς παραγωγικές αλυσίδες ανασχεδιάζονται.

Είναι γνωστό ότι η χώρα μας αποτελούσε μέχρι πρότινος ουραγό στην Ευρώπη, σε θέματα καινοτομίας και ψηφιοποίησης. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει συντελεστεί σημαντική πρόοδος. Από την πλευρά της κυβέρνησης έχουν υπάρξει θετικές κινήσεις, όπως είναι η αύξηση της χρηματοδότησης της έρευνας, η παροχή φορολογικών κινήτρων, η ενίσχυση του θεσμού των venture capitals, η δημιουργία νέων φορέων και δικτύων υποστήριξης, όπως η πλατφόρμα Elevate Greece.

Παράλληλα, με την πανδημία να λειτουργεί ως επιταχυντής, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος σε θέματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, βλέπουμε σήμερα περισσότερες νεοφυείς επιχειρήσεις να πετυχαίνουν, να αυξάνουν τις αποτιμήσεις τους, να δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, να προσελκύουν διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον. Το 2021 σημειώθηκαν νέα ρεκόρ όσον αφορά τη χρηματοδότηση επιχειρηματικών συμμετοχών και τα exits, ενώ για πρώτη φορά εμφανίστηκαν στην Ελλάδα «μονόκεροι», δηλαδή νεοφυείς επιχειρήσεις με αξία άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Παράλληλα με την ενίσχυση της start up σκηνής, οι περισσότεροι μεγάλοι βιομηχανικοί όμιλοι της χώρας σχεδιάζουν σήμερα τεχνολογικές επενδύσεις, προκειμένου να αναβαθμίσουν την παραγωγή και τη λειτουργία τους.

Δεν είναι τυχαίο ότι το 2021 η Ελλάδα ήταν μία από τις 5 χώρες με τη μεγαλύτερη βελτίωση επιδόσεων στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας, που δημοσιεύει κάθε χρόνο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σήμερα, πρέπει να επιταχύνει τις προσπάθειές της και να κάνει το επόμενο βήμα, προκειμένου να βρεθεί στην ομάδα των πρωτοπόρων.

Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί να διαμορφώσουμε ένα ακόμη πιο ευρύ και δυναμικό οικοσύστημα καινοτομίας, το οποίο θα απλώνεται σε όλη τη χώρα και θα συνδέει πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, νεοφυείς και εδραιωμένες επιχειρήσεις, επενδυτές, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς καινοτομίας, τόσο οριζόντια, όσο και σε κλαδικό επίπεδο.

Βασική προτεραιότητα είναι η ενδυνάμωση της έρευνας που αναπτύσσεται στα ΑΕΙ όλης της χώρας, με ιδιαίτερη έμφαση σε πεδία όπου κάθε περιοχή διαθέτει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, στο πλαίσιο της «έξυπνης εξειδίκευσης». Πρέπει να υπάρξει ισχυρότερη διασύνδεση των ερευνητικών ομάδων με τον κόσμο της αγοράς και των επιχειρήσεων, μέσα από την υλοποίηση προγραμμάτων ανοιχτής καινοτομίας και τη διοργάνωση δράσεων δικτύωσης, ενώ χρειάζεται να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά ο ρόλος των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας και των κέντρων επιχειρηματικότητας.

Απαραίτητη είναι, επίσης, η αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων που προβλέπονται στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, για τη χρηματοδότηση επενδύσεων με στόχο τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων και την ενίσχυση της καινοτομίας. Ιδιαίτερη έμφαση, κυρίως μέσω του νέου ΕΣΠΑ, θα πρέπει να δοθεί στην τεχνολογική και ψηφιακή ενδυνάμωση των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, με δράσεις και εργαλεία κατάλληλα σχεδιασμένα για τις ανάγκες των ΜμΕ και για την ένταση των σχετικών επενδύσεων.

Ενα θέμα στο οποίο, επίσης, οφείλουμε να εστιάσουμε είναι η διαχείριση των αλλαγών που φέρνει η τεχνολογική επανάσταση στον χώρο της εργασίας. Στο επόμενο διάστημα θα πρέπει η Ελλάδα να εστιάσει στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, προκειμένου να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, αλλά και περισσότερες ευκαιρίες για ποιοτική εργασία και καλύτερα εισοδήματα.

Η επιτυχία στην οικονομία της γνώσης και της καινοτομίας απαιτεί, τέλος, αποτελεσματική ηγεσία από την πλευρά των ίδιων των επιχειρήσεων. Θα χρειαστεί να εστιάσουν περισσότερο σε τεχνολογίες αιχμής – όπως το ΙοΤ, η τεχνητή νοημοσύνη ή η επαυξημένη πραγματικότητα – προκειμένου να αναβαθμίσουν την παραγωγική τους διαδικασία, αλλά και τα μοντέλα λειτουργίας και διακυβέρνησης που εφαρμόζουν. Θα χρειαστεί – κυρίως – να διαμορφώσουν μια κουλτούρα που αντιμετωπίζει την αλλαγή ως ευκαιρία και να καταφέρουν να εμπνεύσουν, να στηρίξουν και να ενδυναμώσουν τους ανθρώπους τους.

Η ιστορία δείχνει ότι σε κάθε περίοδο αλλαγής υπάρχουν πρωταγωνιστές και χαμένοι. Οι χώρες και οι επιχειρήσεις που καταφέρνουν να βρεθούν στην αιχμή, είναι αυτές που μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα και τη θέση τους στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα.

Σήμερα, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία και τις δυνατότητες να αναδείξει την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες στο επίκεντρο ενός νέου, υγιούς παραγωγικού μοντέλου. Να μετατρέψει την πρόκληση σε ευκαιρία για ταχύτερη και ανθεκτικότερη ανάπτυξη, για διακράτηση και αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου της.

O Ιωάννης Μπρατάκος είναι πρόεδρος του ΕΒΕΑ