Λίγες οι σκηνοθέτριες στην Eυρώπη, περισσότερες οι πρωταγωνίστριες

Λιγότερο από το 25% αντιπροσωπεύουν οι γυναίκες στη βιομηχανία του κινηματογράφου σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσίευσε πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο. Αναλύοντας δεδομένα από την περίοδο 2016-2020 ως προς τη γυναικεία παρουσία μπροστά και πίσω από τις κάμερες, στοιχειοθετεί την υποεκπροσώπηση των γυναικών. Το κενό μεταξύ των δύο φύλων είναι μεγαλύτερο στον τομέα της κινηματογράφησης και της σύνθεσης, όπου οι γυναίκες αποτελούν μόλις το 10% και το 9% αντίστοιχα του συνόλου των ενεργών επαγγελματιών. Η γυναικεία παρουσία είναι μεγαλύτερη στο κομμάτι της σκηνοθεσίας και του σεναρίου, όπου είναι 23% και 27% αντίστοιχα ανάμεσα στους ευρωπαίους δημιουργούς του κινηματογράφου. Καλύτερη είναι η κατάσταση στην παραγωγή ταινιών μυθοπλασίας, όπου οι σκηνοθέτριες είναι το 33% του κλάδου, και βέβαια στην υποκριτική, με το 39% των ρόλων να πηγαίνουν σε πρωταγωνίστριες. Από τα υπόλοιπα είδη κινηματογραφικής παραγωγής, οι γυναίκες τα πηγαίνουν καλύτερα στο ντοκιμαντέρ, όπου αποτελούν το 29% των σκηνοθετών, σε αντίθεση με το animation, όπου το ποσοστό τους ανέρχεται στο 16%, και τις ταινίες δράσης, με 19%.

Με βάση τα ίδια στοιχεία, οι γυναίκες που δουλεύουν σε κινηματογραφικά συνεργεία είναι πιο πιθανό να χρειάζεται να συνεργαστούν με άλλους δημιουργούς προκειμένου να επιτελέσουν το έργο τους, σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους που στέκονται μόνοι τους. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που στο σενάριο, έναν τομέα στον οποίο οι συνεργασίες είναι συχνά περισσότερες σε σχέση με άλλες ειδικότητες, όπως η σκηνοθεσία ή η παραγωγή που είναι μοναχική δουλειά, στο 68% των περιπτώσεων που γυναίκες ανέλαβαν να γράψουν τους διαλόγους μιας ταινίας το έκαναν με τη συνδρομή άλλων συνεργατών. Αντίθετα, το 57% των ανδρών που σχετίζονται με τη συγγραφή σεναρίου ανέλαβαν να συντάξουν μόνοι τους το σενάριο για κάποια ευρωπαϊκή παραγωγή. Οταν μια σεναριογράφος ενώνει τις δημιουργικές της δυνάμεις με άλλους συναδέλφους της, στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελεί μέλος μιας ομάδας με ίσο αριθμό εκπροσώπων των δύο φύλων ή περισσότερους άνδρες.

Ως προς τις αμιγώς γυναικείες ομάδες; Αυτές αποτελούν είδος προς... εξαφάνιση στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Μεταξύ 2016 και 2020, μόλις το 16% όλων των ταινιών της Γηραιάς Ηπείρου γράφτηκε από γυναικεία ομάδα σεναριογράφων. Ακόμα χειρότερη είναι η πραγματικότητα για εκείνους που διαλέγουν με τις συνεργάτριές τους να κάνουν κάποιες δουλειές στη σύνθεση ή την κινηματογράφηση, όπου οι γυναικείες ομάδες είναι το 6% και το 9% αντίστοιχα. Στο κομμάτι της παραγωγής, η κατάσταση βελτιώνεται, με το 30% να ολοκληρώνεται από ένα σύνολο γυναικών επαγγελματιών. Αν μάλιστα πρόκειται και για ντοκιμαντέρ, τότε οι ομάδες των γυναικών έχουν καλύτερη τύχη. Η δυσχερής θέση των γυναικών στον κινηματογράφο φαίνεται και από το συνολικό τους έργο. Την πενταετία που εξέτασε το Παρατηρητήριο, το 89% των σκηνοθετριών ετοίμασε μόνο ένα φιλμ, σε σχέση με τους άνδρες που εμφανίστηκαν πιο δραστήριοι και το 83% σκηνοθέτησαν μια μεμονωμένη παραγωγή.

ΑΝΑ ΧΩΡΑ. Εξετάζοντας τις σκηνοθεσίες ανά χώρα, οι περισσότερες σκηνοθέτριες εντοπίζονται στην Αυστρία, τη Φινλανδία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία, όπου αποτελούν το 30% του δυναμικού της τοπικής βιομηχανίας, για να ακολουθήσουν με 25% οι Τσεχία, Δανία, Κροατία, Γερμανία, Iσλανδία, Λετονία. Η Ελλάδα βρίσκεται αρκετά πιο κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 23%, με 15%, όπως και οι Βουλγαρία, Ισπανία, Βρετανία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία. Ουραγοί είναι η Τουρκία και η Σλοβενία με 5%.