Η... γεφυροποιός του εμπορίου

Η πρώτη γυναίκα γενική διευθύντρια στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και μάλιστα από την Αφρική είναι γεγονός, σε μια πολύ σημαντική χρονική συγκυρία για τον ΠΟΕ που καλείται να μεσολαβήσει μεταξύ του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ και Κίνας και των εμπορικών σχέσεων Ευρώπης και ΗΠΑ, αλλά και να συμβάλει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχει δημιουργήσει στο εμπόριο η πανδημία. Η 66χρονη Ενγκόζι Οκόνζιο - Ιουέλα ανέλαβε από τις αρχές του μήνα το πόστο τής επικεφαλής του ΠΟΕ, εμπλουτίζοντας ακόμη περισσότερο το πολύ πλούσιο βιογραφικό της. Η ίδια μάλιστα βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες στο επίκεντρο της δημοσιότητας για τους λάθος λόγους, καθώς ελβετική εφημερίδα την περιέγραψε ως «η γιαγιά που θα γίνει η νέα επικεφαλής του ΠΟΕ». Δημιουργήθηκαν μεγάλες αντιδράσεις και η εφημερίδα «Aargauer Zeitung» και άλλα δύο έντυπα του ίδιου ομίλου CH Media ζήτησαν συγγνώμη.

Ως πρόεδρος της Gavi, της παγκόσμιας συμμαχίας για τα εμβόλια, έχει επιβλέψει τους εμβολιασμούς εκατομμυρίων παιδιών κατά επικίνδυνων ασθενειών. Οταν ήταν γενική διευθύντρια της Παγκόσμιας Τράπεζας, επέβλεψε χρηματοδοτήσεις αξίας 81 δισ. δολαρίων. Ως υπουργός Οικονομικών της Νιγηρίας αντιμετώπισε το χρέος των 30 δισ. δολαρίων της αφρικανικής αυτής χώρας. Βρίσκεται επίσης στα συμβούλια είκοσι μη κερδοσκοπικών οργανισμών, έχει διατελέσει σύμβουλος σε μεγάλες τράπεζες και άλλες εταιρείες, έχει δέκα τιμητικά πτυχία επιπλέον του διδακτορικού της, έχει κάνει πολλές μελέτες και έχει εκδώσει σημαντικό αριθμό βιβλίων. Δραστηριοποιείται ακόμη έντονα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιδιαίτερα στο Twitter, όπου έχει 1,5 εκατομμύριο ακολούθους. «Θα καταφέρει να πετύχει πολλές σημαντικές αλλαγές», είπε για αυτήν η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ.

Η Ενγκόζι Οκόνζιο - Ιουέλα βρίσκεται, όπως σημειώνει η «Γκάρντιαν», στη λίστα με τις 100 πιο ισχυρές γυναίκες στον κόσμο, στη λίστα με τα 100 πιο ισχυρά άτομα στον πλανήτη και τις 10 πιο σημαντικές γυναίκες στην Αφρική. Τώρα αναλαμβάνει τον ΠΟΕ με προϋπολογισμό 220 εκατ. δολαρίων και προσωπικό 650 ατόμων, σε μια κρίσιμη στιγμή. Το παγκόσμιο εμπόριο βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή λόγω των εξελίξεων και θα χρειαστεί κάθε δυνατή βοήθεια για να ορθοποδήσει.

Η ίδια εμφανίζεται ως ιδιαίτερα δυναμική, ως άτομο που δεν αφήνει να μπει τίποτε στον δρόμο του και να εμποδίσει τους στόχους του. Οπως είπε στην «Γκάρντιαν» πριν από 15 χρόνια, «είμαι μαχήτρια. Είμαι πολύ επικεντρωμένη σε αυτό που κάνω και δεν σταματώ για αυτό που θέλω να επιτύχω, σχεδόν μέχρι παρεξηγήσεως». Αυτό ίσως τη βοήθησε να αντιμετωπίσει τότε το τεράστιο χρέος της Νιγηρίας πείθοντας τις χώρες της Δύσης να παράσχουν βοήθεια.

Η Ενγκόζι Οκόνζιο - Ιουέλα γεννήθηκε το 1954 στη Νιγηρία, η οποία τότε βρισκόταν υπό βρετανικό αποικιακό έλεγχο, και στη συνέχεια μετέβη στις ΗΠΑ για να σπουδάσει, πρώτα στο Χάρβαρντ και αργότερα ως υποψήφια διδάκτωρ στο MIT. Εργάστηκε στις ΗΠΑ μετά την αποφοίτησή της ως οικονομολόγος, ειδική σε θέματα ανάπτυξης για την Παγκόσμια Τράπεζα. Το 2003 ξεκίνησε τριετή θητεία ως υπουργός Οικονομικών της Νιγηρίας. Η ίδια κλήθηκε να αναλάβει ξανά το πόστο αυτό το 2011.

Στη Νιγηρία κέρδισε τη φήμη ως μαχήτρια κατά της διαφθοράς, καθώς και επιδέξια διαπραγματεύτρια, συμβάλλοντας στη διαπραγμάτευση διαγραφής εθνικών χρεών ύψους 18 δισ. δολαρίων. Εκτοτε, είναι στο προσκήνιο της διεθνούς σκηνής, μιλώντας συχνά για θέματα όπως η αλλαγή του κλίματος, η δημόσια υγεία και η παγκόσμια ανάπτυξη. Αυτή η διπλή εμπειρία σε ΗΠΑ και Νιγηρία την κάνει να περιγράφει τον εαυτό της ως «κάποιος που έχει ζήσει και τις δύο πραγματικότητες», έγραψε για αυτήν το περιοδικό «Τάιμ».

Αυτή η διπλή εμπειρία, λένε οι υποστηρικτές της, την κάνει κατάλληλη για να διευθύνει τον ΠΟΕ τη συγκεκριμένη στιγμή. «Υπάρχει μεγάλη δυσπιστία στον ΠΟΕ: δεν είναι μόνο μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Είναι μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης. Είναι μεταξύ Ευρώπης και Κίνας. Είναι μεταξύ αναπτυσσόμενων και ανεπτυγμένων χωρών», δήλωσε σχετικά η ίδια. «Νομίζω ότι πραγματικά μπορώ να γεφυρώσω το χάσμα μεταξύ όλων αυτών των ομάδων», προσέθεσε. Η τοποθέτησή της στην κορυφή του ΠΟΕ ήταν μια πολυτάραχη διαδικασία. Ο προηγούμενος επικεφαλής παραιτήθηκε τον Αύγουστο και η ίδια εμφανίστηκε ως το φαβορί από τα περισσότερα από τα 160 κράτη - μέλη του Οργανισμού. Δέχτηκε όμως επίθεση από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αλλά τελικά φάνηκε πολύ τυχερή. Τον Νοέμβριο ο Τραμπ είχε διατάξει τον εμπορικό απεσταλμένο του Ρόμπερτ Λάιτχαϊζερ να εμποδίσει την τοποθέτησή της στην κορυφή του ΠΟΕ, παρά τη στήριξή της από το 70% των μελών του. Στη συνέχεια όμως ο Τζο Μπάιντεν νίκησε τον Τραμπ στις εκλογές των ΗΠΑ, πυροδοτώντας αρκετές αλλαγές εξωτερικής πολιτικής. Μεταξύ των αλλαγών αυτών ήταν και να παράσχει η Ουάσιγκτον στήριξη στην ίδια. Στις 15 Φεβρουαρίου ο ΠΟΕ πραγματοποίησε συνάντηση για να ορίσει νέο επικεφαλής και όλα τα άλλα είναι ιστορία.

Τώρα η βελτίωση των εμπορικών σχέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο θα είναι βασική προτεραιότητα της ίδιας. Επιπλέον η ίδια βλέπει πιο πέρα από την πραγματοποίηση αλλαγών στη μετά Τραμπ εποχή καθώς σκέφτεται πώς να αποκαταστήσει την πίστη στον ΠΟΕ. Μια μεταρρύθμιση του ΠΟΕ σημαίνει ότι πρέπει μεταξύ άλλων να αντιμετωπιστούν προκλήσεις που δεν μπορούσαν να φανταστούν το 1947 οι χώρες όταν υπέγραφαν τη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου, μια διεθνή συμφωνία που χρησίμευσε ως πρόδρομος του ΠΟΕ. Ανάμεσα στις προκλήσεις αυτές είναι η αλλαγή του κλίματος που δεν περιλαμβάνεται επισήμως ως μέρος της εντολής του ΠΟΕ. Επίσης η νέα γενική διευθύντρια θέλει να βρει τρόπους για να διασφαλιστεί ότι οι μικρές αναπτυσσόμενες χώρες επωφελούνται τόσο από το παγκόσμιο εμπόριο όσο και από τους πλουσιότερους ομολόγους τους. «Χρειάζονται ίσους όρους ανταγωνισμού», έχει πει η ίδια.