Πλάνο και για αυτοκριτική

Είναι θέμα οπτικής. Ο χρόνος έχει πάντα τη σημασία του σε δράσεις και αντιδράσεις, αλλά το ζητούμενο είναι από ποια γωνία λήψης προσδιορίζονται οι αποφάσεις. Ακόμη και με τη μαζική διάθεση των εμβολίων, για παράδειγμα, το χρονοδιάγραμμα λειτουργεί ως νέα φραγή στον δίαυλο Βρυξελλών και Λονδίνου. Βιάστηκαν οι Βρετανοί ή καθυστερούν οι Ευρωπαίοι για το πλάνο του εμβολιασμού; Δεν πρόκειται για δίλημμα που αντιμετωπίζουν στο Μέγαρο Μαξίμου - το σχέδιο και στην Αθήνα θα έχει ευρωπαϊκή  υπογραφή. Αλλά η συζήτηση για το χρονοδιάγραμμα που ακολουθήθηκε μέχρι να οριστικοποιηθεί το δεύτερο lockdown δεν έχει κοπάσει - και παραμένει σημείο τριβής με την αντιπολίτευση που αναζητεί προς αξιοποίηση κάθε «αστοχία υλικού».

Επιστρέφοντας στη Βρετανία, το ζήτημα του κατάλληλου χρόνου αναδεικνύει η τραγωδία που χτύπησε το Αμπερφαν τον Οκτώβριο του 1966. Ενα χωριό εργατών στα λιγνιτωρυχεία σχεδόν ισοπεδώθηκε, όταν έπειτα από νεροποντή ημερών κατέρρευσε ένα βουνό από απόβλητα άνθρακα. Δεκάδες μαθητές του τοπικού δημοτικού σχολείου που εξαφανίστηκε κάτω από τη μαύρη λάσπη μετέτρεψαν τη λίστα των θυμάτων σε πανεθνικό ζήτημα - και έφεραν το Μπάκιγχαμ σε τροχιά σύγκρουσης με την Ντάουνινγκ Στριτ. Το θέμα που έγινε ξανά επίκαιρο μέσα από τη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά «The Crown», ώστε να συζητηθεί και στους εγχώριους κυβερνητικούς διαδρόμους, αποτελεί όντως ένα παράδειγμα. Ο τότε πρωθυπουργός των Εργατικών, Χάρολντ Ουίλσον, είχε εισηγηθεί στη βασίλισσα Ελισάβετ να επισκεφθεί άμεσα τον τόπο της τραγωδίας και να συμπαρασταθεί, ως κεφαλή του κράτους, στους πληγέντες. Η Ελισάβετ δεν ήθελε ένα σόου και παρέμενε επί μέρες κλεισμένη στα ανάκτορα. Με χρονοκαθυστέρηση, σχεδόν αναγκασμένη από τις έντονες επικρίσεις, επισκέφθηκε το Αμπερφαν και, ακόμη και σήμερα, θεωρεί τη διαχείριση εκείνης της τραγωδίας ως ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της.

Στο πρωθυπουργικό επιτελείο δεν κρύβουν τον εκνευρισμό τους κάθε φορά που ένας λοιμωξιολόγος δημιουργεί ομίχλη για τον χρόνο των αποφάσεων και τις συνέπειες. Ή όταν ένας υπουργός έχει ενστάσεις για το άνοιγμα του τουρισμού τον περασμένο Ιούλιο. Σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, εν των υστέρων μπορούν πολλοί να εμφανίζονται ως προφήτες. Αλλά, η αυτοκριτική έχει μπει στο πλάνο αντίδρασης - ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης άλλωστε έχει αναγνωρίσει ότι σε τοπικό επίπεδο, όπως η Θεσσαλονίκη, το lockdown θα έπρεπε εν τέλει να ξεκινήσει νωρίτερα. Αυτή θα είναι και η γραμμή άμυνας σε όποιο νέο ζήτημα ανακύψει.

Πρόκειται για προσέγγιση που κάνει και ο Γιώργος Γεραπετρίτης, την ώρα που προετοιμάζει το δεύτερο κεφάλαιο του σχεδίου για το «επιτελικό κράτος». Η αυτοκριτική μπορεί να είναι βασικό συστατικό μιας κυβερνητικής πολιτικής που θέλει να κινείται σε διαφορετικό μήκος κύματος από τους προκατόχους. Για τον υπουργό Επικρατείας, η διαχείριση της πανδημικής κρίσης οφείλει να βασιστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου στα επιστημονικά δεδομένα - συνεπώς, το πολιτικό κόστος δεν μπορεί να καθορίζει σε αυτή τη φάση τις αποφάσεις. Το τίμημα, άλλωστε, θα αποδειχθεί μεγαλύτερο εάν οι ειδικοί παραγκωνιστούν. Με τα ίδια κριτήρια, θα πρέπει να «τρέξει» και το σχέδιο του μαζικού εμβολιασμού. Το κράτος το μόνον που είναι απαραίτητο να κάνει είναι να προετοιμαστεί εγκαίρως για την επόμενη ημέρα.

Το μήνυμα είναι ότι εν θερμώ και όσο παραμένει σε εξέλιξη το lockdown, η προσοχή υπουργών και κυβερνητικών στελεχών δεν πρέπει να αποσπαστεί από θέματα, όπως - για παράδειγμα - ο ανασχηματισμός. Σε αυτή την περίπτωση η κυβέρνηση θα εγκλωβιστεί σε μια ατζέντα που μπορεί να έχει σημασία για τα μέλη της, αλλά δεν θα αφορά την κοινωνία. Ούτε οι μεταρρυθμίσεις θα μπουν στα σκαριά με την ταχύτητα και τον προγραμματισμό που απαιτούν οι συνθήκες. Το νέο καθεστώς λειτουργίας του ΑΣΕΠ, οι αλλαγές στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων και οι ανατροπές στα εργασιακά που σχεδιάζονται για τον Ιανουάριο, είναι κομβικής σημασίας για να χαθούν σε μια παράλληλη ατζέντα. Οπως, άλλωστε, και το θέμα μιας πρόωρης εκλογικής αναμέτρησης που ήδη συζητείται στους ίδιους διαδρόμους, αλλά θα μπορούσε να τινάξει όλο το κυβερνητικό σχέδιο στον αέρα...