Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Οι οικονομικές επιλογές κάθε κοινωνίας δεσμεύονται από το πεπερασμένο μέγεθος των διαθέσιμων πόρων σε κάθε χρονική περίοδο. Αυτό καθορίζεται από τον όγκο του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού και των φυσικών πλουτοπαραγωγικών πηγών, το μέγεθος και τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού και την τεχνολογία. Οι επιλογές αυτές έχουν σημαντικό διαχρονικό αντίκτυπο.
Σκεφτείτε μια οικονομία με υψηλή ανεργία και απαξιωμένο κεφαλαιουχικό εξοπλισμό που προσπαθεί να βγει από μια πολυετή κρίση και επιλέγει να καταναλώσει σημαντικό μέρος του παραγόμενου πλούτου της αντί να το επενδύσει, ή επιλέγει να το χρησιμοποιήσει για συνταξιοδοτικές παροχές αντί να μειώσει τις επιβαρύνσεις της εργασίας. Οι επιλογές αυτές συρρικνώνουν τις παραγωγικές της δυνατότητες και υπονομεύουν τη μελλοντική της ευημερία.
Αντίθετα, μια οικονομία που χρησιμοποιεί τους πόρους της παραγωγικά θα απολαμβάνει μεσομακροπρόθεσμα υψηλότερο πλούτο. Θα μπορεί να υποστηρίξει ένα ισχυρό σύστημα κοινωνικής προστασίας και να χρηματοδοτήσει επαρκώς τα δημόσια αγαθά. Το «κράτος πρόνοιας» απαιτεί οικονομικούς πόρους που μόνο πλούσιες οικονομίες μπορούν να εγγυηθούν.
Τότε γιατί πολλές κοινωνίες υιοθετούν επιλογές αντίθετες στο παραπάνω σκεπτικό; Ισως διότι, μεταξύ άλλων, τέτοιες επιλογές απαιτούν «κοινωνική υπομονή» και «διαγενεακή αλληλεγγύη», χαρακτηριστικά που αυτές οι κοινωνίες δεν διαθέτουν. Η «κοινωνική υπομονή» ευνοεί την εθελοντική «θυσία» μέρους της δυνητικής παρούσας, αλλά εφήμερης, ευημερίας, με αντάλλαγμα μελλοντική αλλά μονιμότερη ευμάρεια μέσω της διαχρονικής «μεταφοράς» πόρων, ενώ η «διαγενεακή αλληλεγγύη» εγγυάται την υποστήριξη μεταξύ των διαφορετικών γενεών.
Για τον μεμονωμένο πολίτη είναι μάλλον αναμενόμενο να μην μπορεί να αντιληφθεί την έννοια της «κοινωνικής υπομονής» ή να μην εσωτερικεύει τη λογική της «διαγενεακής αλληλεγγύης», προσαρμόζοντας αντίστοιχα τη συμπεριφορά του. Το πολιτικό σύστημα ωστόσο έχει την ευθύνη να «συντονίζει», μέσω κινητροδότησης, τις ατομικές συμπεριφορές, ώστε να οδηγούν σε κοινωνικές επιλογές που εξασφαλίζουν μεσομακροπρόθεσμη ευημερία για όλες τις γενεές αντί να τη θυσιάζουν στον βωμό του λαϊκισμού και του βραχυπρόθεσμου πολιτικού οφέλους.
Δείτε την πρόσφατη υπόθεση των αναδρομικών για τους συνταξιούχους. Με αφορμή την αυτονόητη ανάγκη για συμμόρφωση με τις δικαστικές αποφάσεις - παρότι αυτές επηρεάζουν παραλόγως υπερβολικά τη διαμόρφωση της δημοσιονομικής πολιτικής - παρατηρήθηκε ένας ανταγωνισμός πλειοδοσίας από το πολιτικό σύστημα συνολικά, τόσο για τον χρόνο πραγματοποίησης όσο και για το ύψος της σχετικής δαπάνης. Κι αυτό ενώ η χώρα μας, εξερχόμενη από την πολυετή κρίση, αντιμετωπίζει ταυτόχρονα υψηλή ανεργία - ιδιαίτερα στις χαμηλές ηλικιακές ομάδες - και σημαντική αποεπένδυση.
Η πλειοδοσία αυτή, εξηγήσιμη υπό το πρίσμα του λαϊκισμού και του βραχυπρόθεσμου πολιτικού οφέλους αλλά ακατανόητη με βάση τα τρέχοντα οικονομικά δεδομένα της χώρας, προκαλεί σκεπτικισμό τόσο για τις προτεραιότητες του πολιτικού συστήματος όσο και για τις προοπτικές ευημερίας της κοινωνίας μας...
Ο Γιώργος Οικονομίδης είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
