Μέσα στον Ιανουάριο βγήκε μια είδηση που μας έκανε να νιώσουμε βαθιά ανησυχία (αλλά θα τολμούσα να πω και ντροπή) για τη χώρα μας.

Και όπως λέει ο αμερικανός φιλόσοφος Ρόρτι τα αισθήματα που τρέφει κανείς για τη χώρα του είναι απαραίτητα, αν θέλουμε η δημόσια συζήτηση να είναι εμπνευσμένη και παραγωγική.

Ποια ήταν αυτή η είδηση; Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία έδωσε στη δημοσιότητα η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) μία στις τρεις επιχειρήσεις που είχαν ελεγχθεί από 1ης Ιανουαρίου έως 31 Δεκεμβρίου 2019 είχε ξεχάσει να εκδώσει αποδείξεις!

Αλλες επιχειρήσεις επίσης ή δεν τηρούσαν σωστά τα φορολογικά βιβλία ή είχαν «πειραγμένες» τις ταμειακές μηχανές!

Επιπλέον, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία της ΑΑΔΕ, μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες των Ελλήνων φοροδιαφεύγουν ασύστολα (και συνειδητά προφανώς).

 Και αν εξαιρέσει κανείς τη μεγάλη φοροδιαφυγή η οποία – όπως συνήθως – καταγράφεται στις ιατρικές υπηρεσίες (της καρδιολογίας, της δερματολογίας κ.λπ.), στα παραπάνω στοιχεία της ΑΑΔΕ αποτυπώνεται και ένα περίεργο δεδομένο.

Ποιο δηλαδή; Οι συνήθως «ύποπτοι» (δικηγόροι, μηχανικοί και άλλοι) εμφανίζονται να έχουν μικρότερο ποσοστό φοροδιαφυγής, σε σύγκριση με κάποιες άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες από τον κόσμο του λεγόμενου «μικροκαπιταλισμού».

Ετσι «πρωταθλητές» της φοροδιαφυγής εμφανίζονται να είναι οι εξής δραστηριότητες: Η ενοικίαση τουριστικών σκαφών, η εκμετάλλευση ταξί, το χονδρικό εμπόριο ενδυμάτων – υποδημάτων, τα συνεργεία αυτοκινήτων, τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών (και η λίστα συνεχίζεται…).

Βεβαίως η προηγούμενη κυβέρνηση είχε υπερφορολογήσει τα μεσαία στρώματα και είχε ωθήσει πολλούς συμπολίτες μας στη φοροδιαφυγή (με αποτέλεσμα να πληρώνουν απαράδεκτα φόρους μόνο οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι)!

Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί, γιατί σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε και με κάτι βαθύτερο: Εχουμε με άλλα λόγια να κάνουμε με μια αρνητική κουλτούρα!

Ολοι οι παραπάνω δεν νιώθουν ουσιαστικά ότι είναι πολίτες αυτής της χώρας! Οτι πρέπει να πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν.

Ζουν για την «πάρτη» τους, την οικογένειά τους, το ατομικό τους γίγνεσθαι, το carpe diem (ας φάμε, ας πιούμε, αύριο πεθαίνουμε).

Ολοι οι παραπάνω εφαρμόζουν κατ’ αποτέλεσμα το απίστευτο αξίωμα της Θάτσερ: Δηλαδή, ότι υπάρχουν μόνο άτομα και όχι κοινωνίες!

Τι φταίει; Ενδεχομένως η Μεταπολίτευση που διαμόρφωσε ένα διεφθαρμένο και όχι ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό κράτος.

Σίγουρα όμως χρειαζόμαστε και κάτι άλλο. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, αυτό που είχε αναλύσει ο γερμανός φιλόσοφος Χάμπερμας από το 1989 στην εφημερίδα «Zeit»:

Εναν καινούργιο πατριωτισμό, όχι όμως βασισμένο πάνω στα παλιά αμφισβητούμενα συστατικά (θρησκεία, πατριδοκαπηλία κ.λπ.).

Εναν «συνταγματικό πατριωτισμό» (Verfassungspatriotismus) με βάση τον οποίο θα ζούμε κάθε μέρα σύμφωνα με τις ελευθερίες, τα δικαιώματα, αλλά και τις υποχρεώσεις που μας επιβάλλει το Σύνταγμα.

Και επομένως πληρώνοντας και τους φόρους μας!

Διαφορετικά πολύ γρήγορα θα μπούμε ως χώρα σε καινούργιες περιπέτειες!

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ (kalfelis@Law.auth.gr)