Eμείς οι Βρετανοί, εσείς οι ξένοι

^«Μεγάλος αριθμός ανθρώπων μετανάστευσαν (στο Ηνωμένο Βασίλειο) από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ)… αντιμετωπίζοντας στην ουσία το Ηνωμένο Βασίλειο σαν να ήταν μέρος της δικής τους χώρας». Το «ξέσπασμα» αυτό ξενοφοβίας μπορεί να εκδηλώθηκε με το νηφάλιο ύφος και τον απλοϊκό, οικείο στον πολύ κόσμο, τρόπο που χαρακτηρίζει τον «μετρ» του είδους, πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον, προσβάλλει ωστόσο βάναυσα τους πολίτες της ΕΕ στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ δημιουργεί περαιτέρω ανησυχία για τη μελλοντική αρμονική διαβίωση αυτών στη χώρα, παρά τις - αντιφατικές, όπως επανειλημμένως αποδεικνύεται - διαβεβαιώσεις της παρούσας κυβερνητικής παράταξης, τόσο υπό τον τωρινό πρωθυπουργό όσο και υπό την προκάτοχό του Τερίζα Μέι, ότι μετά το Brexit οι ευρωπαίοι πολίτες θα μπορούν «να συνεχίσουν να ζουν τη ζωή τους όπως περίπου και τώρα».

Ο πρωθυπουργός και το Συντηρητικό Κόμμα, με άλλα λόγια, διαμηνύουν στους πολίτες της ΕΕ που διαμένουν στη Μεγάλη Βρετανία - και που στην πλειοψηφία τους έχουν ήδη κατοχυρώσει το δικαίωμα να παραμείνουν στη χώρα και μετά το Brexit (περισσότεροι από 1,9 εκατ. πολίτες της ΕΕ έχουν υποβάλει αίτηση η οποία έχει ήδη διεκπεραιωθεί), αν δεν έχουν μάλιστα ήδη αποκτήσει βρετανική υπηκοότητα και μαζί με αυτήν το δικαίωμα να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές - ότι αποτελούν «ξένο σώμα»· οι πολίτες αυτοί έρχονται αντιμέτωποι με μια αυστηρή, τιμωρητική ρητορική, η οποία όλως παραδόξως φαίνεται να τους επικρίνει για το γεγονός ότι ενσωματώθηκαν (επιτυχώς) στη βρετανική κοινωνία, ότι αντιμετώπισαν τη Βρετανία σαν να ήταν «η δική τους χώρα».

Η ορολογία φυσικά περί μετανάστευσης εκτός ορίων και καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος «χωρίς τον δέοντα δημοκρατικό έλεγχο», με βάση περαιτέρω δηλώσεις του Μπόρις Τζόνσον πάνω στο θέμα αυτό, εντάσσεται και αυτή στο πλαίσιο προσπάθειας αποπροσανατολισμού. Η μετανάστευση στη Μεγάλη Βρετανία από κράτη-μέλη της ΕΕ δεν αποτέλεσε παρά απλή άσκηση του δικαιώματος στην ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, μία από τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες των πολιτών της ΕΕ, του δικαιώματος δηλαδή ελεύθερης μετακίνησης και διαμονής των εργαζομένων, εισόδου και διαμονής των μελών της οικογένειας, το δικαίωμα εργασίας σε άλλο κράτος-μέλος και το, πολύ σημαντικό, τέλος, δικαίωμα σε ίση μεταχείριση με τους υπηκόους του εν λόγω κράτους-μέλους με βάση τις διατάξεις της Συνθήκης για την ΕΕ.

Η εθνικιστική, λαϊκιστική λογική που ξαφνικά επιστρατεύεται στην τελευταία στροφή της προεκλογικής εκστρατείας, με σκοπό να προσελκύσει στους Συντηρητικούς όσο το δυνατόν περισσότερους οπαδούς του Brexit, απαιτεί πόλωση και υιοθέτηση μιας διχαστικής λογικής που θέτει στο περιθώριο τους πολίτες της ΕΕ: «εμείς οι Βρετανοί» από τη μία πλευρά, «εσείς οι ξένοι» από την άλλη.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που μόλις εορτάσαμε στις 10 Δεκεμβρίου, είναι επίκαιρο να καταλήξουμε με μια σύντομη αναφορά σε έναν από τους κύριους εκπροσώπους της φιλοσοφίας του δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Βρετανία, τον Αμερικανό Ρόναλντ Ντουόρκιν. Το πλέον θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα είναι να επιδεικνύει το κράτος απέναντι στους πολίτες συμπεριφορά η οποία να πηγάζει από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ισχυριζόταν ο Ντουόρκιν. Απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί κάτι τέτοιο είναι το κράτος να συμπεριφέρεται απέναντι σε μειοψηφικές ομάδες με τα ίδια κριτήρια που αφορούν την εφαρμογή της αρχής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας όταν πρόκειται για την πλειοψηφία.

Η επιχειρούμενη απαξίωση των πολιτών της ΕΕ, οι οποίοι απλά άσκησαν το δικαίωμά τους ελεύθερης κυκλοφορίας στην ΕΕ και των οποίων η ομαλή ενσωμάτωση στη Μεγάλη Βρετανία μόνο θετικό αντίκτυπο - σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο - είχε για τη χώρα, δείχνει σοβαρή ασυνέπεια ως προς την εφαρμογή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και μια τάση να αντιμετωπιστούν μη βρετανοί πολίτες ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Ο Δημήτρης Γιαννουλόπουλος είναι καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Goldsmiths και ιδρυτής της δεξαμενής σκέψης Britain in Europe