Η τέχνη του 21ου αιώνα

Ξεκίνησε ως πρόβλεψη και έχει καταλήξει μάλλον ένα κλισέ: η αρχιτεκτονική είναι το είδος τέχνης που ταιριάζει στον 21ο αιώνα (ίσως μόνο ο κινηματογράφος και το animation, σε διαφορετικό περιβάλλον, αφουγκράζονται τις ανησυχίες του Zeitgeist και επιβάλλονται στο συλλογικό φαντασιακό). Η συλλογή «Η σαγήνη της αρχιτεκτονικής» της Sandrine Fillipetti (Αγρα, μτφ. Γιάννης Σιδέρης, 2019) δεν εστιάζει στη σύγχρονη όψη αυτής της τέχνης, αλλά κατά κάποιον τρόπο απηχεί τη «διαχρονία» της. Ενα από τα κείμενα, άλλωστε, «Το ωραίο και η διάρκεια» του ιταλού ουμανιστή Λέον Μπατίστα Αλμπέρτι (1404-1472), έχει κατοχυρωθεί ως η πρώτη δυτική αρχιτεκτονική πραγματεία: «Πρέπει… κάθε σου προσπάθεια, όλη σου η προσοχή και ο συντονισμός των πράξεων σου να συμβάλλουν στην κατασκευή κτιρίων, που δεν θα είναι μόνο άνετα και χρήσιμα, αλλά τέλεια διακοσμημένα και ευχάριστα για όσους τα κοιτάζουν». Εκτός από τα κείμενα που ανήκουν στον «Κανόνα» (όπως του Βάλτερ Γκρόπιους για το Μπάουχαους ή του Ζαν Νουβέλ για «μια αρχιτεκτονική χωρίς πρότυπα»), η ανθολογία προτείνει έναν ευρύτερο στοχασμό με αφορμή προσωπικές εντυπώσεις ανθρώπων, όπως οι Φρανσέσκ Πουγιόλς (για τον Γκαουντί, «αοιδό της Αρ Νουβό»), Καμίλο Ζίτε, Αλβαρ Ααλτο («Ο εξανθρωπισμός της ύλης»), Χασάν Φατίχ (για τη χρήση αρχαίων τεχνικών δόμησης), Φρανκ Λόιντ Ράιτ, Ρέντσο Πιάνο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο αναγνώστης δεν θα ανακαλύψει σημειώματα για αυτό που «συμβαίνει τώρα» στην Ευρώπη. Οπως στο κείμενο «Η μετριότητα βασιλεύει» του Ρούντι Ριτσότι, όσο εικονοκλάστης και ριζοσπαστικός και αν ακούγεται: «Η αστική ανανέωση είναι μια μέγαιρα που δεν καταλαβαίνει από έννοιες ανανέωσης, από τα βασικά στοιχεία που απαιτούνται για τη διάσωση της πολιτισιτκής κληρονομιάς. Προτιμά να καταλαμβάνει τον χώρο με κυκλικούς κόμβους και ολισθητήρες ασφαλείας».