Με τον τίτλο «Όλα πρέπει να αλλάξουν. Ριζοσπαστική Νοημοσύνη. Σαλονίκη 9», η φετινή Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης εισέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, εγκαινιάζοντας μια νέα προσέγγιση τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και την παρουσίαση του θεσμού. Στόχος της διοργάνωσης φέτος είναι να επανεξετάσει σε βάθος το ίδιο το αίτημα της αλλαγής, η οποία διατρέχει διαχρονικά αλλά και επίκαιρα τις κοινωνίες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, επιχειρεί να προσδιορίσει τι σημαίνει πραγματικά η «αλλαγή» στη ζωή και την τέχνη, τόσο στο παρόν όσο και σε σημεία του παρελθόντος που διατηρούν επικαιρότητα.
Η ένατη Μπιενάλε, που διοργανώνεται από τον MOMus – Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης και το MOMus – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ξεκινά στις 31 Οκτωβρίου και θα διαρκέσει έως τον Ιούλιο του 2026. Η φετινή θεματολογία φιλοδοξεί να παντρέψει με απρόβλεπτους τρόπους τη σύγχρονη ζωή με την τέχνη, υιοθετώντας στοιχεία χιούμορ, δημιουργικής επινοητικότητας, παιδαγωγικής αντίληψης και αγωνιστικά αισιόδοξης στάσης. Ταυτόχρονα, εστιάζει σε όσα διαμορφώνουν ήδη το παρόν και ανατέμνουν το μέλλον, με έμφαση στη συνύπαρξη διαφορετικών κόσμων και αφηγήσεων.
Η επιμελήτρια και ιστορικός τέχνης Νάντια Αργυροπούλου εξηγεί: «Η Μπιενάλε 9 απηχεί ένα κοινό(τοπο), επαναλαμβανόμενο, επείγον και εύθραυστο, πληθυντικό και πανταχόθεν διεκδικούμενο αίτημα/σύνθημα, την ίδια στιγμή που το υποβάλλει στη βάσανο της κριτικής ή καλύτερα στην πρακτική της προσοχής προς αυτό που αναδύεται, στη φροντίδα της μαρτυρίας και κατανόησής του, στην ακρίβεια που είναι αναγκαία για την προσέγγιση και υλοποίηση της πιο συλλογικά δίκαιης εκδοχής του».
Η ίδια σημειώνει πως η φετινή διοργάνωση διερευνά πώς μπορεί να αποκτήσει ουσία μια φράση που στο πέρασμα του χρόνου έχει υιοθετηθεί τόσο από κοινωνικούς επαναστάτες και ακτιβιστές, όσο και από αυταρχικούς δημαγωγούς και αντίπαλες κοινωνικές τάξεις. Υπό το πρίσμα αυτό, τίθενται ερωτήματα για το πώς μπορούμε να διεκδικούμε την πολυπλοκότητα και το δικαίωμα στην αντίσταση, στην χαρά και στη ζωή, σε έναν κόσμο που πολλές φορές προβάλλει ως ασφυκτικά προκαθορισμένος και ανελεύθερος. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Αργυροπούλου, «Ποια είναι η ριζοσπαστική νοημοσύνη που φτιάχνει (από πάντα), επίμονα, καθημερινά, διαφυγές στο επαναστατημένο έδαφος της αγάπης;»
Το Εγκαίνιο και το Ερμηνευτικό Πλαίσιο της Μπιενάλε 9
Η φετινή Μπιενάλε ανοίγει με την έκθεση «Ανατροπή (η επιστημονική φαντασία σαν αλλαγή)» / Plot Twist (the science fiction change), σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η έναρξη σηματοδοτείται από μια ημέρα αφιερωμένη σε εκδηλώσεις και συμβολικές δράσεις, προσφέροντας, έτσι, το πρώτο δείγμα της διαδρομής που θα ακολουθήσει η Μπιενάλε προς την κορύφωση της σεζόν του 2026. Η συγκεκριμένη έκθεση εστιάζει στο πώς η επιστημονική φαντασία μπορεί να αποτελέσει πυρήνα αλλαγής, ενώ παράλληλα καταπιάνεται με το συναίσθημα που συνοδεύει το ταχέως εξελισσόμενο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης. Στόχος, ωστόσο, είναι η ουσιαστική προσέγγιση της ριζοσπαστικής νόησης, ξεπερνώντας το επιφανειακό δέος του τεχνολογικού θαύματος-τραύματος.
Το «ΡΝ» (Ριζοσπαστική Νοημοσύνη) στον τίτλο λειτουργεί ως ένα παράξενο αρκτικόλεξο-δείκτης, συνδυαζόμενο με τη συντομογραφία Σ9 που παραπέμπει στη λαϊκή ονομασία «Σαλονίκη». Μέσα από αυτήν τη σημειολογία, υποδηλώνεται η επιδίωξη να καταστεί η πόλη τόσο δεκτική όσο και εκπομπός καλλιτεχνικής και κοινωνικής ενέργειας, επιτυγχάνοντας έτσι μια συλλογική, έστω και προσωρινή, ταύτιση με τον χώρο και τα σύμβολά της.
Διεθνής Συμμετοχή και Συνεργασίες
Η 9η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φέρνει στο προσκήνιο σημαντική συμμετοχή διεθνών καλλιτεχνών, με έμφαση στη δημιουργία νέων έργων, τόσο ψηφιακών όσο και παραδοσιακών. Τα έργα ανατίθενται ειδικά από το MOMus, ακολουθώντας το ιδιαίτερο επιμελητικό σκεπτικό που χαρακτηρίζει τη φετινή διοργάνωση. Σε αυτήν εμπλέκονται ομάδες και άτομα από διαφορετικά κοινωνικά, καλλιτεχνικά και επιστημονικά πεδία, με κάθε έκφανση και δράση να παραπέμπει στα βασικά ερωτήματα που θέτει ο θεματικός άξονας της Μπιενάλε.
Η διοργάνωση συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΣΠΑ – Πρόγραμμα «Κεντρική Μακεδονία») και τη συνδιοργανώνει η ΔΕΘ-Helexpo. Συμμετοχικά, στηρίζεται επίσης στον Δήμο Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, υπογραμμίζοντας τον διεθνή και διατοπικό χαρακτήρα της.
