Σε ένα νησί που φημίζεται για τους χαλαρούς ρυθμούς και τη φιλοξενία των κατοίκων του, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λέρου έχει καθιερωθεί ως φάρος πολιτισμού και γνώσης. Από την ίδρυσή της, η βιβλιοθήκη ξεχώρισε για την καινοτομία και τη ζωντάνια της, ενώ το 2013 απέσπασε πανελλήνια διάκριση, συμπεριλαμβανόμενη στις 12 πιο πρωτοπόρες βιβλιοθήκες της Ελλάδας. Το πλούσιο της αρχείο αριθμεί σήμερα περισσότερους από 21.000 τίτλους, ένα απόθεμα που συνεχώς εμπλουτίζεται. Παράλληλα, διαθέτει σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, ειδικά διαμορφωμένα παιδικά και εφηβικά τμήματα, καθώς και ενεργές δράσεις φιλαναγνωσίας.
Σύμφωνα με τον εμπνευστή της βιβλιοθήκης, πρώην δήμαρχο Λέρου, Μιχάλη Κόλλια, η βιβλιοθήκη λειτουργεί πλέον ως ένα «ανοιχτό εργαστήριο δημιουργικής σκέψης, φαντασίας και απασχόλησης». Ο ίδιος επισημαίνει ότι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κύτταρα του νησιού, με ιστορία που ριζώνει βαθιά στο παρελθόν. Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, στο βιβλίο του «Λεριακά» (1888), ο Διονύσιος Οικονομόπουλος καταγράφει την ύπαρξη μίας πλούσιας βιβλιοθήκης στη Λέρο, χάρη στη δωρεά του Λεριού δασκάλου Αδαμάντιου Χαραμή. Σε δύσκολες περιόδους, όπως αυτά του πολέμου 1943–1947, τα πολύτιμα χειρόγραφα διασώθηκαν, καθώς κρύφτηκαν στο πηγάδι του Κάστρου.
Μια βιβλιοθήκη-πρότυπο για όλη την Ελλάδα
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λέρου αποτέλεσε αναπόσπαστο μέλος του δικτύου Future Library, στο πλαίσιο του ομώνυμου προγράμματος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, που συνέδεσε 140 δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες ανά την Ελλάδα. Το 2013 τιμήθηκε ως μία από τις 12 πιο καινοτόμες βιβλιοθήκες της χώρας, γεγονός που της έδωσε τη δυνατότητα να λάβει μέρος στο διεθνές συνέδριο Next Library στο Aarhus της Δανίας.
Κατά τη θητεία του ως δήμαρχος, ο κ. Κόλλιας έθεσε ως βασικό στόχο την ανάδειξη του θεσμού, προωθώντας την ανακαίνιση του ιστορικού κτιρίου της πρώην Λεριακής Λέσχης. Από την 25η Μαρτίου 2015, το κτίριο φιλοξενεί πλέον τη βιβλιοθήκη αποτελώντας σημείο αναφοράς για την τοπική κοινωνία. Καθοριστική χαρακτηρίζεται η συμβολή του βιβλιοθηκονόμου Δημήτρη Σταματέλου και του τότε αντιδημάρχου Ιωάννη Κωνσταντινίδη.
Η βιβλιοθήκη λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, προσελκύοντας τόσο μόνιμους κατοίκους όσο και επισκέπτες, οι οποίοι δανείζονται βιβλία, συμμετέχουν σε εκδηλώσεις και παίρνουν μέρος σε πρωτοβουλίες φιλαναγνωσίας. Οι εθελοντές έχουν καθοριστικό ρόλο, προσφέροντας δωρεές σε βιβλία και εξοπλισμό, στηρίζοντας τη ζωντανή λειτουργία του θεσμού. Επιπλέον, από το 2023, η βιβλιοθήκη εντάχθηκε σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την ψηφιοποίηση του αρχείου της, έργο που αποσκοπεί στη διατήρηση και περαιτέρω αξιοποίηση του πλούσιου υλικού της – εξέλιξη που προσδοκάται να συνεχίσει η νέα δημοτική αρχή.
Σήμερα, το κτίριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης στον Πλάτανο, δίπλα στο δημαρχείο, χαρακτηρίζεται ως το πολιτιστικό καμάρι της Λέρου και της Δωδεκανήσου. Πρόκειται για έναν ζωντανό χώρο γνώσης, πολιτισμού και δημιουργίας, που συνεχίζει να εμπνέει και να διδάσκει τις νέες γενιές.
Ο τουρισμός συναντά το βιβλίο και τον ελληνικό πολιτισμό
Η εμπειρία των τουριστών στη Λέρο δεν περιορίζεται μόνο στη φυσική ομορφιά, αλλά διευρύνεται και μέσα από τον πλούτο της ελληνικής λογοτεχνίας. Πολλοί επισκέπτες έχουν πρόσβαση σε μεταφρασμένα έργα ποίησης, λογοτεχνίας, φιλοσοφίας και θεολογίας, ώστε να γνωρίσουν τις πτυχές του ελληνικού πολιτισμού. Ο ιδιοκτήτης βίλας, Θάνος Μάλλιος, έχει καθιερώσει έναν πρωτότυπο τρόπο φιλοξενίας: αποστέλλει στους ξένους φιλοξενούμενους λίστα ελληνικών βιβλίων σε μετάφραση, προσφέροντάς τους μια ουσιαστική επαφή με την Ελλάδα πέρα από το τουριστικό στερεότυπο.
Όπως ο ίδιος δηλώνει, αυτή η ιδέα γεννήθηκε από τις προσωπικές του αναμνήσεις: «Ίσως ήταν τα παιδικά μου καλοκαίρια που ερχόμουν στην Ελλάδα γιατί μέχρι την εφηβεία ζούσα στη Σαουδική Αραβία οπότε ένιωθα τουρίστας στη χώρα μου. Η Ελλάδα ήταν ταυτισμένη για εμένα με το ελληνικό καλοκαίρι. Τα μεσημέρια, μέσα στα πέτρινα χοντρά ντουβάρια πάντα ένα βιβλίο συνόδευε τον μεσημεριανό ύπνο, το ίδιο και τα βράδια». Όλα τα βιβλία που προσφέρει προέρχονται από την προσωπική του συλλογή, με μεταφράσεις κυρίως στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, ενώ στοχεύει να προσθέσει και μεταφράσεις στα τουρκικά, εξαιτίας της αυξημένης παρουσίας τουριστών από τη γειτονική χώρα.
Σχετικά με τη δυνατότητα συνεργασίας με τη δανειστική βιβλιοθήκη του νησιού, ο κ. Μάλλιος επιβεβαιώνει ότι «αυτό είναι κάτι που το επιδιώκω και θα το κάνω, όπως ομοίως θέλω να πράξουν και οι υπόλοιποι επαγγελματίες της φιλοξενίας». Το ξενόγλωσσο τμήμα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Λέρου θεωρείται εξαιρετικά πλούσιο, γεγονός που καθιστά τον θεσμό μοναδικό όχι μόνο για το νησί αλλά και για όλη τη χώρα, προτρέποντας τους επισκέπτες να τη γνωρίσουν.
