Σε περίοδο πρωτοφανούς λειψυδρίας φαίνεται να εισέρχεται ο πλανήτης, καθώς σύμφωνα με μεγάλη επιστημονική έρευνα που αξιοποίησε δορυφορικά δεδομένα δεκαετιών, τα παγκόσμια αποθέματα γλυκού νερού παρουσιάζουν ανησυχητική μείωση.

Αυτή η απώλεια, που καταδεικνύει μία σοβαρή διαταραχή στον κύκλο του νερού στη Γη, καταγράφηκε από το 2002 και συνδέθηκε με την αλλαγή του κλίματος, την ανορθόδοξη εκμετάλλευση των υπόγειων υδροφόρων οριζόντων και τις περιόδους έντονης ξηρασίας.

Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα, ότι αυτή η απώλεια γλυκού νερού, πλήττει περισσότερο το βόρειο ημισφαίριο με τους ερευνητές να υποδεικνύουν τέσσερις μεγάλες περιοχές ερημοποίησης.

Τις δυτικές ακτές της Βόρειας Αμερικής, την Κεντρική Αμερική, τη Μέση Ανατολή και τη Νοτιοανατολική Ασία.

Η μελέτη  διεξήχθη από το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση  Science Advances.

Παγκόσμια σταθερότητα

Οι επιστήμονες που την συνέταξαν προειδοποιούν για σοβαρές συνέπειες που θα επέλθουν στη διατήρηση αποθεμάτων πόσιμου νερού, στη γεωργία, και στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Ακόμη περισσότερο, η έλλειψη νερού διαβώνει τα θεμέλια της παγκόσμιας σταθερότητας.

Οι ηπειρωτικές περιοχές που πλήττονται από ξηρασία επεκτείνονται με ρυθμό περίπου διπλάσιο από το μέγεθος της Καλιφόρνιας κάθε χρόνο.

Και ο ρυθμός με τον οποίο οι ξηρές περιοχές γίνονται ακόμη ξηρότερες ξεπερνά πλέον τον ρυθμό με τον οποίο οι υγρές περιοχές γίνονται πιο υγρές, αντιστρέφοντας μακροχρόνια υδρολογικά πρότυπα.

Οι αρνητικές επιπτώσεις αυτής της τάσης για το διαθέσιμο γλυκό νερό είναι συγκλονιστικές.

Το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε 101 χώρες που χάνουν γλυκό νερό τα τελευταία 22 χρόνια. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται για τα επόμενα 50 έως 60 χρόνια, ενώ από την άλλη, η διαθεσιμότητα γλυκού νερού μειώνεται δραματικά.

Water shortage in the Evros Delta, July 20, 2025. / Εικόνα λειψυδρίας στο Δέλτα του Έβρου, 20 Ιουλίου 2025.

Οι ερευνητές εντόπισαν τον τύπο απώλειας νερού στην ξηρά και, για πρώτη φορά, διαπίστωσαν ότι το 68% προερχόταν μόνο από τα υπόγεια ύδατα συμβάλλοντας στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας περισσότερο από ό,τι οι πάγοι της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής μαζί.

Ο αντίκτυπος του κλίματος στο νερό

«Αυτά τα ευρήματα στέλνουν ίσως το πιο ανησυχητικό μήνυμα μέχρι σήμερα σχετικά με τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στους υδάτινους πόρους μας», δήλωσε ο Τζέι Φαμιγκλιέτι, συντάκτης της μελέτης και καθηγητής στο Πανεπιαστήμιο της Αριζόνα.

«Οι ήπειροι στεγνώνουν, η διαθεσιμότητα γλυκού νερού συρρικνώνεται και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας επιταχύνεται. Οι συνέπειες της συνεχιζόμενης υπερβολικής χρήσης υπόγειων υδάτων θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ασφάλεια των τροφίμων και του νερού για δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται άμεση δράση για την παγκόσμια ασφάλεια των υδάτων, αναφέρει η μελέτη.

Οι ερευνητές αξιολόγησαν τα δορυφορικά δεδομένα δύο και πλέον δεκαετιών, εξετάζοντας πώς και γιατί η αποθήκευση νερού στην ξηρά έχει αλλάξει από το 2002.

Η αποθήκευση νερού στην ξηρά περιλαμβάνει όλο το νερό της επιφάνειας και της βλάστησης της Γης, την υγρασία του εδάφους, τον πάγο, το χιόνι και τα υπόγεια ύδατα που είναι αποθηκευμένα στην ξηρά.

Χάνουμε νερό

«Είναι εντυπωσιακό το πόσο μη ανανεώσιμο νερό χάνουμε», δήλωσε ο Χρισικές Τσαντανπουρκάρ, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής για το ASU. «Οι παγετώνες και τα βαθιά υπόγεια ύδατα είναι ένα είδος αρχαίων καταπιστευματικών ταμείων. Αντί να τα χρησιμοποιούμε μόνο σε περιόδους ανάγκης, όπως μια παρατεταμένη ξηρασία, τα θεωρούμε δεδομένα. Επίσης, δεν προσπαθούμε να αναπληρώσουμε τα συστήματα υπόγειων υδάτων κατά τη διάρκεια των υγρών ετών και έτσι οδεύουμε προς μια επικείμενη χρεοκοπία γλυκού νερού».

Ο υδάτινος εφιάλτης στο κατώφλι της Ελλάδας

Δεν είναι κάτι μακρινό για την Ελλάδα η  έλλειψη νερού. Συνθήκες λειψυδρίας επιφανειακών και υπόγειων υδάτων έχουν ήδη καταγραφεί.

Αποκαλυπτικά είναι και τα στοιχεία του ΟΟΣΑ ο οποίος στην τελευταία του έκθεση για τις Παγκόσμιες Προοπτικές Ξηρασίας 2025 αναφέρει ότι το ποσοστό του νερού που πάει χαμένο από τα συστήματα ύδρευσης στην Ελλάδα πλησιάζει το 30%.

Χάθηκε το μισό νερό της Αττικής

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι εντός μίας τριετίας – από το 2022 έως σήμερα – τα αποθέματα υδάτων από τους ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αττική περιορίστηκαν σχεδόν στο μισό.

Ειδικότερα από τις 17 Φεβρουαρίου έως και 17 Μαρτίου, τα ημερήσια απολήψιμα αποθέματα υδάτων ήταν περίπου στα 665 εκατ. κυβικά μέτρα ημερησίως.

Δηλαδή ήταν μειωμένα κατά περίπου 26% σε σχέση με το ίδιο διάστημα πέρυσι οπότε τα ημερήσια αποθέματα ήταν γύρω στα 900 εκατ. κυβικά μέτρα/μέρα.

Τις ημέρες 17 Φεβρουαρίου με 17 Μαρτίου του 2023 τα απολήψιμα αποθέματα υδάτων έφταναν τα 1,1 δισ. κυβικά μέτρα/ημέρα και τις αντίστοιχες του 2022 και 2021, άγγιζαν τα 1,3 δισ. κυβικά μέτρα ανά ημέρα.

Στερεύουν γεωτρήσεις, κατεβαίνουν οι στάθμες σε λίμνες

Οι επιστήμονες εδώ και καιρό σημειώνουν ότι «θα πρέπει να υπάρχει ένας κεντρικός φορέας διαχείρισης υδατικών πόρων που θα λειτουργεί αποκεντρωμένα και κεντρικά κάτω από ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο εκτίμησης, αξιοποίησης και διαχείρισης των υδατικών πόρων».

Συμφωνούν ότι η λειψυδρία είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα που απαιτεί συνδυασμό τεχνολογικών καινοτομιών, πολιτικών αποφάσεων και αλλαγής νοοτροπίας. Προειδοποιούν ότι χωρίς δραστικά μέτρα,  η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει μόνιμη λειψυδρία σε πολλές περιοχές έως το 2040, με τα νησιά και τη Νότια Ελλάδα να πλήττονται περισσότερο.

Το πρόβλημα της Θεσσαλίας

Η Θεσσαλία, μάλιστα, λόγω της εντατικής γεωργίας, κινδυνεύει να γίνει μια από τις πιο ευάλωτες περιοχές, με πιθανές ελλείψεις νερού ακόμα και για ύδρευση.

Στην περιοχή, όπου ακόμη δεν έχουν κλείσει οι πληγές από τον «Daniel», η στάθμη του νερού σε λίμνες όπως η λίμνη Πλαστήρα ή η λίμνη του Σμοκόβου, που τροφοδοτούν την άρδευση για εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα αγροτικής παραγωγής, είναι στα χαμηλότερα τους επίπεδα.

Ανάλογα προβλήματα και στην  Κρήτη όπου γεωτρήσεις στερεύουν και το νερό μεταφέρεται με βυτία για να μην διακοπεί η ύδρευση.

Δείτε τι γίνεται στην Ευρώπη

Η ανατολική Ευρώπη είναι η περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο από την ξηρασία. Στο Κόσοβο, τη Σερβία και τη Βουλγαρία σχεδόν το 100% των εδαφών έχει πληγεί από ξηρασία και περισσότερο από το ένα τρίτο βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού. Οι διακοπές νερού επηρέασαν περισσότερους από 156.000 ανθρώπους στη Βουλγαρία στα μέσα Ιουλίου, καθώς τα αποθέματα νερού γίνονται ολοένα και πιο σπάνια κάθε χρόνο.

Στην Ουγγαρία, σχεδόν η μισή χώρα ήταν σε κατάσταση συναγερμού στις αρχές Ιουλίου (47%), μια σημαντική αύξηση σε σύγκριση με τα τέλη Ιουνίου (21%).

Ανατολική Μεσόγειος

Η ξηρασία είναι επίσης σοβαρή και στην ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα στην Αρμενία (95%). Στην Τουρκία (77%) η κατάσταση, σε συνδυασμό με τους ισχυρούς ανέμους, έχει προκαλέσει εκατοντάδες πυρκαγιές.

Η μισή Συρία πλήττεται επίσης από ξηρασία που απειλεί τη συγκομιδή σιταριού και εκθέτει φέτος σε κίνδυνο επισιτιστικής ανασφάλειας περισσότερους από 16 εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

Δεν βρέχει στη Βρετανία;

Στη δυτική Ευρώπη κατάσταση είναι μικτή. Στη Βρετανία το 18% των εδαφών βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού, αύξηση άνω των 6 μονάδων από τα τέλη Ιουνίου. Η Γαλλία επηρεάζεται επίσης, με το 12% της επικράτειάς της να βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού, κυρίως το δυτικό τμήμα της χώρας. Συνολικά τα δύο τρίτα των γαλλικών εδαφών επηρεάζονται από την ξηρασία.

Αντίθετα, η Ισπανία και η Πορτογαλία παραμένουν σχετικά ανεπηρέαστες, με πολύ χαμηλά ποσοστά ξηρασίας (6% και 1% αντίστοιχα).