«Απίστευτο το πόσο εξουθενωτικό είναι να μην κάνεις τίποτα» θα πει στην αρχή της τελευταίας ταινίας του Ντέιβιντ Φίντσερ «The killer» (ΗΠΑ, 2023), ο «επί πληρωμή δολοφόνος», κεντρικός ήρωάς της. Δεν έχει και τόσο άδικο. Ενα μεγάλο μέρος αυτής της εισαγωγής, στηρίζεται στην αναμονή του δολοφόνου μέχρι τη στιγμή που θα θεωρήσει κατάλληλη για να τραβήξει τη σκανδάλη και να εξολοθρεύσει το θήραμά του. Βρίσκεται μόνος μέσα σε ένα άδειο διαμέρισμα και ενώ περιμένει για να σκοτώσει έναν άνθρωπο, είναι αναγκασμένος να βρίσκει τρόπους για να σκοτώσει τον… χρόνο του, να γλιτώσει από την ανία του. Και τελικά, αυτή η εισαγωγή κατά τη διάρκεια της οποίας «ακούμε» τις σκέψεις του δολοφόνου μέσα από την αφήγηση του Μάικλ Φασμπέντερ που τον υποδύεται, είναι ίσως το δυνατότερο τμήμα αυτού του ενδιαφέροντος αλλά όχι σπουδαίου ψυχογραφήματος που συγχρόνως δεν ξεχνά το γεγονός ότι είναι και μια περιπέτεια. Μετά την πρωτότυπη αφετηρία της, η ταινία οδηγείται σιγά – σιγά στη σύμβαση χωρίς ποτέ να χάνει την όμορφη όψη της, κάτι σαν απάντηση του Φίντσερ στον «Δολοφόνο με το αγγελικό πρόσωπο» του Ζαν Πιερ Μελβίλ, προσαρμοσμένη φυσικά στις συνθήκες της εποχής μας.

Κλασικός Μορέτι

Με εργαλείο του το ίδιο το μέσον του κινηματογράφου, αυτό με το οποίο έχει διαπρέψει από τη δεκαετία του 1980 ως τις μέρες μας, ο ιταλός σκηνοθέτης Νάνι Μορέτι στην ταινία «Ενα καινούργιο αύριο» (Il sol dell’ avvenire, Ιταλία, 2023), θέλησε να σχολιάσει θέματα των καιρών μας σε συνάρτηση με το ένδοξο παρελθόν της Αριστεράς. Υποδυόμενος ουσιαστικά τον εαυτό του, ο Μορέτι παίζει τον Τζιοβάνι, έναν σκηνοθέτη ο οποίος δυσκολεύεται να προσαρμοστεί με τις νέες απαιτήσεις του κινηματογράφου, προτιμώντας να ξαναβλέπει τη «Λόλα» του Ζακ Ντεμί με την κόρη και τη (κινηματογραφικό παραγωγό) γυναίκα του (Μαργκαρίτα Μπούι) οι οποίες όμως έχουν άλλα ενδιαφέροντα. Συγχρόνως, ο Τζιοβάνι προσπαθεί να γυρίσει μια ταινία για τον κομμουνισμό στην Ιταλία, ιστορικό φόντο της οποίας θα είναι το 1956 όταν οι Σοβιετικοί εισέβαλαν στη Βουδαπέστη. «Γυρίζεις ταινίες που κανείς δεν θέλει να δει» του λένε όλοι, όμως εκείνος επιμένει παρότι βρίσκεται ανάμεσα σε νέους συνεργάτες που δεν γνωρίζουν καν ότι υπήρχαν κάποτε κομμουνιστές στην Ιταλία (αφού τους συνδέουν μόνο με τη… Σοβιετική Ενωση). Κάπως έτσι, σε χαλαρούς και γλυκόπικρους ρυθμούς προχωρά το «Καινούργιο αύριο», μια ταινία χαμογελαστή και αισιόδοξη, το νιώθεις διαρκώς παρακολουθώντας την. Προφανώς, το χιούμορ είναι εδώ ο άσος στο μανίκι του Μορέτι και το μοιράζει άπλετα, όπως μοιράζει την ταινία ανάμεσα στην πραγματική ζωή του σκηνοθέτη (γεμάτη προβλήματα φυσικά) και την ταινία που γυρίζεται… μέσα στην ταινία.

Μετανάστης παλαιστής

Γυρισμένη από τον Ιρανό Μιλάντ Αλαμί, η συμπαραγωγής Νορβηγίας/Σουηδίας ταινία «Αντίπαλος» (Motståndaren, 2023) δεν είναι, όπως στην αρχή ίσως δείχνει, ένα ακόμα δυσβάσταχτο μεταναστευτικό δράμα με ήρωες προερχόμενους από την «κόλαση» της Ανατολής προς τον «παράδεισο» της Δύσης. ‘Η δεν είναι μόνο αυτό. Είναι, πάνω απ’ όλα, το ταξίδι ενός συνηθισμένου ανθρώπου, του Ιμάν (ο θαυμάσιος ιρανός ηθοποιός Πεϊμάν Μααντί) προς την «εξωτερική» ελευθερία αλλά και την αυτογνωσία. Μαζί με την οικογένειά του (γυναίκα, δύο παιδιά), ο Ιμάν έχει καταλήξει στον χιονισμένο ευρωπαϊκό βορρά, όπου θα πρέπει να παίξει το παιχνίδι της επιβίωσης με όρους που δεν ξέρει και με μόνο όπλο αυτό που πολύ καλά ξέρει: την πάλη. Είναι ταλαντούχος παλαιστής αλλά η ειρωνεία εδώ είναι ότι ενώ η πάλη βρίσκεται στη θέση του πολύτιμου εργαλείου στη ζωή του, είναι συγχρόνως ο λόγος για τον οποίο, ούτως ή άλλως βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να εγκαταλείψει την πατρίδα του. Οπότε με αυτά τα μάλλον ασυνήθιστα δεδομένα για ταινία «μετανάστευσης», ο Μιλάντ Αλαμί στήνει ένα παζλ καταστάσεων, χαρακτήρων, ιδιοσυγκρασιών και μυστηρίου που κατορθώνει να σε βάλει βαθιά μέσα στη «μολυσμένη» (;) ψυχή του κεντρικού του ήρωα και να κρατήσει σε αναμμένα κάρβουνα με τις κεραίες σου διαρκώς τεντωμένες.

Δύο ντοκιμαντέρ

«Αρκαδία – Καμπανία της Ανατολής» (Ελλάδα, 2022). Στην έρευνά του για την ανάδειξη των ελλήνων πρωτοπόρων της μεταποίησης και του εμπορίου από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ως τον Μεσοπόλεμο, ο γνωστός δημοσιογράφος Κώστας Σπυρόπουλος (πρώτη φορά ως σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ), εντόπισε αρκετές ιστορίες παραγωγών «ευγενών οίνων» στην Αρκαδία με εξαγωγές στη Γαλλία ξεχωρίζοντας τελικά εκείνη της οινοποιίας των αδελφών Παπανικολάου, παραγωγών σαμπάνιας στην Τεγέα. «Η Αρκαδία μέλλει επωνομάσθη η Καμπανία της Ανατολής» σαν τη Champagne της Γαλλίας διατυπώνει στο βιβλίο του ο οινοπαραγωγός Βασίλειος Παπανικολάου και ο Σπυρόπουλος, ξεκινώντας από εκεί αλλά και από την είδηση σε φύλλο της «Αρκαδίας» του 1859 ότι «Μετεκλήθη Γάλλος ειδικός περί των οίνων εκ Βορδώ», άρχισε το μακρύ ταξίδι αυτής της ταινίας που επιτέλους εμφανίζεται στις αίθουσες ένα χρόνο μετά την πρώτη προβολή της στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Εχοντας στη διάθεσή του πλήθος μαρτυριών, δούλεψε πάνω στη διαμόρφωση των χαρακτήρων της οικογένειας – επιχείρησης και κατέληξε στο «στήσιμο» ενός εξαιρετικά ενδιαφέροντος (και θεματικά πρωτότυπου) docudrama που αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο με τη βοήθεια των γλυκών μουσικών μελωδιών της Ευανθίας Ρεμπούτσικα αλλά και τη συμβολή ηθοποιών όπως ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος, η Σοφία Σεϊρλή και οι Ισίδωρος και Οδυσσέας Σταμούλης. Το απολαμβάνεις σαν να πίνεις ένα ποτήρι από παλιό, καλό κρασί της Αρκαδίας…

Στην απέναντι όχθη του «Ενα καινούργιο αύριο», το ντοκιμαντέρ «Πορεία προς τη Ρώμη» (The march on Rome, Ιταλία, 2022) του Μαρκ Κάζινς είναι μια ενδοσκόπηση στη γέννηση και «ωρίμανση» του φασισμού στην Ιταλία, όπου αρχειακό αλλά και σύγχρονο υλικό (αρχίζει με εικόνες του Ντόναλντ Τραμπ για παράδειγμα), δημιουργούν ένα πικρό κοκτέιλ που συνοψίζει τα 101 της ύπαρξης του φασισμού. Χωρίς βέβαια να λέει πράγματα που δεν είναι ήδη γνωστά, ο Κάζινς κάνει μια αναδρομή που μας θυμίζει πώς ο Μπενίτο Μουσολίνι κατάφερε να παρασύρει μαζί του εκατομμύρια και μετά την Πορεία προς τη Ρώμη των Μελανοχιτώνων του να κατακτήσει για πολλά χρόνια την εξουσία μεταδίδοντας ευρύτερα τον «ιό» των ακροδεξιών και φασιστικών ιδεών. Ολως περιέργως, η off αφήγηση από τον ίδιο τον Κάζινς, ενώ είναι πλούσια σε πληροφορίες, έχει μια παράξενη παθητική ηρεμία (προφανώς για να έρθει σε αντιπαράθεση με την οργισμένη, παρανοϊκή φωνή του Μουσολίνι) που ορισμένες φορές γίνεται πολύ εκνευριστική.

Προβάλλονται επίσης

Στις «Πέντε νύχτες στου Φρέντι» (Five nights at Freddy’ s, ΗΠΑ, 2023) της Εμα Τάμι, εφιαλτικές μορφές κουκλών στοιχειώνουν το πνεύμα ενός νεαρού νυχτοφύλακα (Τζος Χάτσερσον) του οποίου η επιθετική συμπεριφορά οφείλεται σε ένα τραύμα από το παρελθόν του. Ταινία φτηνού τρόμου που ακολουθεί τη «λογική» ενός δημοφιλούς παιχνιδιού τρόμου και απευθύνεται κυρίως στο κοινό του.

Ενας επαγγελματίας σύμβουλος ζωής (Μελέτης Ηλίας) ο οποίος αν κάτι χρειάζεται είναι ο ίδιος σύμβουλο καθότι σε όλους τους τομείς της ζωής του τα έχει κάνει μαντάρα, βρίσκεται στην καρδιά της κωμωδίας «Ακου ποιος μιλάει» (Ελλάδα, 2023) του Θοδωρή Νιάρχου. Παρότι περιέχει κάποιες σκηνές γέλιου η ταινία δεν παύει να είναι μια κακοραμμένη συρραφή επεισοδίων ανάμεσα σε κάποιους πελάτες και τον κεντρικό ήρωα (παίζουν επίσης οι Γιάννης Τσιμιτσέλης, Ξανθή Γεωργίου, Λευτέρης Μητσόπουλος κ.ά.)

Για το παιδί, τέλος, προβάλλονται τα αμερικανοκινέζικα κινούμενα σχέδια «Μπάντι Ροκ Σταρ 3» (Rock Dog 3 Battle the Beat, 2023) του Αντονι Μπελ στα οποία ο σκύλος μουσικός σταρ μπλέκει τώρα με τον κόσμο της τηλεόρασης παραμελώντας έτσι τις αξίες του. Ωσπου θα επανέλθει (ακούγονται οι φωνές των Πάνου Αποστολόπουλου, Σοφίας Καψαμπέλη, Θοδωρή Σμέρου κ.ά.)

Επανεκδόσεις

«Ο νονός» (The godfather, ΗΠΑ, 1972) του Φράνσις Φορντ Κόπολα. Βίος και πολιτεία των Κορλεόνε, κυρίαρχης οικογένειας του οργανωμένου εγκλήματος στην Αμερική πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Λίγο ό,τι και να γραφεί για το αριστούργημα του Κόπολα, ένα μείγμα γκανγκστερικού έπους και οικογενειακού δράματος, το οποίο από μόνο του αποτελεί ένα μνημειώδες κεφάλαιο στην ιστορία του αμερικανικού σινεμά και περιέχει μια από τις πιο μαγνητικές ερμηνείες που έχουν αποτυπωθεί ποτέ στο σελιλόιντ: εκείνη του Μάρλον Μπράντο στον ρόλο του τίτλου που του απέφερε ένα δεύτερο Οσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου.

Λίγο πριν απ’ την κυκλοφορία της νέας ταινίας του franchise The hunger games/Αγώνες πείνας με τίτλο «The Hunger Games: Η μπαλάντα των αηδονιών & των φιδιών», προβάλλεται εκ νέου η πρώτη ταινία της σειράς, το «Αγώνες πείνας» (2012) του Γκάρι Ρος με τους Τζένιφερ Λόρενς, Γούντι Χάρελσον, Ντόναλντ Σάδερλαντ κ.ά.

Τελευταία Νέα