Ο ήχος του τσέλου πλημμυρίζει το «Μηχανουργείο» της Τεχνόπολης. Στην οθόνη, ο Ντένις Καρατσέβτσεφ, ο τσελίστας που χαράχτηκε στη μνήμη όλων μας παίζοντας ανάμεσα στα συντρίμμια του Χαρκόβου και γεμίζοντας τους άδειους από ζωή δρόμους με το είδος εκείνο της ομορφιάς που καθιστά ακόμη πιο ανοίκεια τη φρίκη του πολέμου. Το κομμάτι τελειώνει και ουκρανές προσφύγισσες στην Ελλάδα παίρνουν τη θέση του. Η συγκίνησή τους είναι εμφανής, αλλά δεν μιλούν για τους βομβαρδισμούς, τους αγαπημένους τους που έμειναν πίσω ή τα κατεστραμμένα σπίτια τους. Αντ’ αυτού περιγράφουν μια καθημερινότητα που έχει χαθεί: τα χόμπι τους, τις δουλειές τους που πια δεν υπάρχουν, τα όνειρά τους που μπήκαν στον πάγο μέχρι νεοτέρας.

Ο ουκρανός πρέσβης στην Αθήνα ξεναγείται στους χώρους της έκθεσης

Με αυτό τον τρόπο συστήνεται στον επισκέπτη η έκθεση φωτογραφίας «Ουκρανία: Μέρες εισβολής, μέρες αντίστασης» του The Catalyst, μιας ελληνικής δεξαμενής σκέψης, η οποία στεγάζεται στον χώρο «Μηχανουργείο» της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων μέχρι και τις 6 Απριλίου, όταν και συνεχίσει την πορεία της σε άλλες περιοχές της Αθήνας, αλλά και της Ελλάδας εν γένει. Το in.gr, χορηγός επικοινωνίας της έκθεσης, παρευρέθηκε στα εγκαίνια την Κυριακή 4 Απριλίου και μίλησε με την πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο του The Catalyst, αλλά και με τον Σεργκέι Σουτένκο, πρέσβη της Ουκρανίας στην Ελλάδα που τίμησε με την παρουσία του την πρωτοβουλία.

Κίεβο, 18 Μαρτίου 2022 (Φωτογράφος: Sergiy Illyashenko)

«Να ξεφύγουμε από την εύκολη κατανάλωση του θανάτου»

Συντρίμμια, πρόσωπα χαραγμένα από τον πόνο, οχυρωματικά έργα, χαμένες ζωές και σπαράγματα ελπίδας. Ο πόλεμος σε όλες τις εκφάνσεις του ουρλιάζει από τους λευκούς τοίχους του Μηχανουργείου, αναγκάζοντας τον επισκέπτη να πλησιάσει και να εξετάσει από κοντά το περιεχόμενο των εικόνων των ουκρανών φωτογράφων. Όπως εξηγεί στο in.gr ο Πάνος Μανωλάκος, αντιπρόεδρος του The Catalyst, αυτός είναι και ο πρώτος στόχος της έκθεσης. «Θέλουμε να ξεφύγουμε από την εύκολη κατανάλωση του θανάτου στα social media και να βάλουμε τον θεατή να καθίσει και να αναλογιστεί το γεγονός», επισημαίνει. «Αυτή την έννοια έχει η φωτογραφία: είναι μια εικόνα παγωμένη στον χρόνο, που σου δίνει ένα ολόκληρο πλαίσιο για τα όσα γίνονται γύρω της. Το ίδιο το αντικείμενο μπορεί να μην σου λέει τίποτα, όμως σου δείχνει πώς επηρεάζεται η ζωή των ανθρώπων και σου επιτρέπει να μπεις στη θέση τους». Αυτός είναι και ο λόγος που για την αφίσα της έκθεσης επελέγη μια φωτογραφία που απεικονίζει δυο παιδικά καροτσάκια, εγκαταλελειμμένα επάνω στη βιασύνη των εκτοπισμένων, να στέκονται ανάμεσα στα ερείπια.

Πολιτικό μήνυμα

Η Αθηνά Δρέττα, πρόεδρος του The Catalyst, μιλά για δυο κύριες αιτίες που οδήγησαν τη δεξαμενή σκέψης στην πρωτοβουλία της έκθεσης: «Από τη μια πλευρά είναι η δική μας μορφή κινητοποίησης, προκειμένου να εκφράσουμε την αντίθεσή μας σε αυτή την απολύτως άδικη και ανήθικη εισβολή στην Ουκρανία. Γιατί ακόμη και τώρα, που ο πόλεμος έχει περάσει στις τρίτες σελίδες των εφημερίδων, οι άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν, η Μαριούπολη είναι ακόμη αποκλεισμένη, η Οδησσός σήμερα βομβαρδίζεται και τέσσερα εκατ. πρόσφυγες έχουν ήδη φύγει από τη χώρα. Από την άλλη, υπάρχει ένας λόγος καθαρά πολιτικός. Εμείς τον πόλεμο αυτό θέλουμε να τον κερδίσει η Ουκρανία. Γιατί θέλουμε να κερδίσει η ελευθερία, η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ανοιχτότητα».

Λίγα λεπτά αργότερα, στον χώρο καταφτάνει ο ουκρανός πρέσβης στην Αθήνα, Σεργκέι Σουτένκο. Οι επισκέπτες συγκεντρώνονται γύρω του θέλοντας να ακούσουν τη δική του άποψη γύρω από τις εξελίξεις. Καθώς το ίδιο απόγευμα είναι προγραμματισμένη η μοτοπορεία κατά της ρωσοφοβίας και του ρατσισμού, η συζήτηση αναπόφευκτα καταλήγει στη μερίδα του πληθυσμού που δεν μοιάζει να τηρεί ίσες αποστάσεις αλλά, σύμφωνα με τον Σουτένκο, να παίρνει ανοιχτά το μέρος των Ρώσων.

Mikhail Palinchak

«Φοβήθηκα πολύ για τη ζωή του έλληνα πρόξενου»

Μιλώντας στο in.gr, ο ίδιος αποδίδει το φαινόμενο στο ότι «η Ρωσία έχει επενδύσει πολλή προσπάθεια και χρήματα επί σειρά ετών [στην προπαγάνδα]. Είναι δύσκολο για κάθε άνθρωπο να παραδεχτεί ότι είχε άδικο – αυτή είναι η ανθρώπινη φύση – οπότε εκείνοι που πίστευαν ότι η Ρωσία είναι ο σωτήρας τους, τώρα δυσκολεύονται να δουν την αλήθεια». Παραπέμποντας στους έλληνες και ξένους πολιτικούς που επί μήνες επέστρεφαν από συναντήσεις με τον ρώσο ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, καθησυχασμένοι απέναντι στο ενδεχόμενο ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, παρατηρεί ότι «αν παραπλανήθηκαν οι πολιτικοί, τότε φανταστείτε τι συμβαίνει με τους πολίτες, που είναι λιγότερο ενημερωμένοι, γιατί λαμβάνουν ανάμεικτα μηνύματα».

Ελπίδα του, όπως και των διοργανωτών, είναι η έκθεση να βοηθήσει τους επισκέπτες να κοιτάξουν κατάματα την πραγματικότητα στο πεδίο. «Ειδικά στη διάρκεια του πολέμου, η κριτική σκέψη είναι πολύ σημαντική», αναφέρει. «Όταν συνεργαζόμασταν με τον έλληνα ΥΠΕΞ για τον απεγκλωβισμό του έλληνα πρόξενο στη Μαριούπολη, κυκλοφορούσε το ρωσικό αφήγημα περί του Τάγματος Αζόφ. Και θα σας πω την αλήθεια: κάποια στιγμή φοβήθηκα για τη ζωή του, γιατί τοποθετήθηκε ξεκάθαρα και ήταν ένας ανεξάρτητος αυτόπτης μάρτυρας. Προσευχόμουν να επιστρέψει σώος και είχα φοβηθεί πολύ γιατί η παρουσία του ήταν πολύ βλαβερή για το ρωσικό αφήγημα στην Ελλάδα».

«Θέλω να γίνει ορατή η πραγματική ιστορία στους Έλληνες», προσθέτει. «Ένα μέρος του αφηγήματος αφορά την υποτιθέμενη “σκηνοθεσία”: ότι οι Ουκρανοί σκηνοθετούν φρικαλεότητες και ότι όλα είναι ψέματα. Δείτε τα “ψέματα” εδώ στους τοίχους. Αυτές οι εικόνες σπάνε την προπαγάνδα. Είναι σημαντικό οι άνθρωποι να δουν την αλήθεια».

Κοντά στο Κίεβο, 17 Μαρτίου 2022 (Φωτογράφος: Sergiy Illyashenko)

«Δεν είναι όλοι έτοιμοι να δουν ποιος είναι ο θύτης»

Αντίστοιχη θέση διατυπώνει και ο Πάνος Μανωλάκος. «Αισθάνομαι ότι στην Ελλάδα υπάρχει ένα κομμάτι του πληθυσμού, όπως δείχνουν και οι μετρήσεις, το οποίο κρατά μια στάση που βασίζεται σε έναν φαντασιακό συναισθηματισμό», σημειώνει. «Δηλαδή σε μια ταύτιση, η οποία πολύ λίγες φορές στην ιστορία έχει αποδειχθεί πραγματική. Όμως το φαντασιακό παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον άνθρωπο και δημιουργεί μια “ψευδή συνείδηση” όπως λέμε οι κοινωνιολόγοι. Σου δείχνει ένα κομμάτι της αλήθειας, όμως σου αποκρύπτει ένα άλλο. Στην προκειμένη περίπτωση, αποκρύπτει τον επιτιθέμενο. Δεν είναι όλοι έτοιμοι σε αυτή τη χώρα να δουν ποιος είναι ο θύτης».

Οι φωτογραφίες που παραχώρησε για την έκθεση το Odessa Film Festival και οι οποίες επιλέχθηκαν υπό την επιμέλεια της Kateryna Radchenko, με τη συμβολή και της Villy Calliga, επιχειρούν να καταπολεμήσουν αυτή ακριβώς την τάση. «Στόχος είναι να δείξουμε την πραγματικότητα όσο σκληρή είναι, να καταστήσουμε σαφές το ποιος φταίει και να ζητήσουμε από τον κόσμο να βοηθήσει», τονίζει. «Αισθανθήκαμε την ανάγκη να ειπωθεί με ξεκάθαρο τρόπο, χωρίς “ναι μεν, αλλά”, χωρίς ίσες αποστάσεις και χωρίς να επιρρίπτονται ευθύνες στο θύμα. Δεν μπορούμε να αγνοούμε ποιος δέχεται επίθεση και ποιος είναι ο αμυνόμενος. Δεν καταστρέφονται οι ζωές των Ρώσων αυτή τη στιγμή. Είναι συγκεκριμένοι οι άνθρωποι που σκοτώνονται, είναι συγκεκριμένοι οι άνθρωποι που γίνονται πρόσφυγες».

Επόμενα βήματα

Επόμενο βήμα, η έμπρακτη υποστήριξη. Σε ατομικό επίπεδο, το The Catalyst καλεί τους επισκέπτες να προχωρήσουν σε δωρεές στο greecetoukraine.com για την υποστήριξη των προσφύγων από την Ουκρανία, διευκρινίζοντας πως τα έσοδα θα διατεθούν αποκλειστικά για ανθρωπιστικούς σκοπούς.

Από την πλευρά του κράτους, ο Σουτένκο θεωρεί ότι υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω συνεισφορά της Ελλάδας σε τρία επίπεδα: σε επίπεδο κυρώσεων, οι οποίες κατά τη γνώμη του θα πρέπει να συμπεριλάβουν και τον αποκλεισμό των ρωσικών πλοίων από τα ελληνικά λιμάνια, τη διακοπή έκδοσης τουριστικής βίζα σε ρώσους πολίτες, αλλά και τον περιορισμό των ελληνικών δεξαμενόπλοιων που «συνεχίζουν να εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο». Σε επίπεδο στρατιωτικής υποστήριξης, που ο ουκρανός πρέσβης αναγνωρίζει ότι «ο υπουργός Δένδιας είναι πολύ ενεργός», προσθέτοντας ότι «έχουμε ζητήσει από την ελληνική πλευρά να εξετάσει και άλλα αιτήματα και ελπίζουμε ότι θα το κάνει». Και τέλος, σε επίπεδο υποστήριξης των προσφύγων, οι οποίοι, όπως τονίζει, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα θα αναγκαστούν να περιμένουν μήνες ολόκληρους για τα ραντεβού τους με την υπηρεσία ασύλου, χωρίς εντωμεταξύ να έχουν «άδεια εργασίας, ΑΜΚΑ και πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες. Επομένως, ακόμη δεν χαίρουν διεθνούς προστασίας».

Info

Ουκρανία: Μέρες εισβολής, μέρες αντίστασης

Ώρες λειτουργίας της έκθεσης

Κυριακή: 12.00 – 20.00

Δευτέρα-Τρίτη-Τετάρτη: 11.00-13.30 και 16.30-20.00

Τελευταία Νέα