Τα σημάδια πια είναι πολλά για να αγνοηθούν – κάπoυ στην πορεία από τις εκλογές του 2019 έως σήμερα, από εκεί που η Ακροδεξιά ήταν μη ανιχνεύσιμη, άρχισε να ξαναμπαίνει στο ραντάρ της κοινωνίας και των δημοσκόπων. Αυτή η μικρή ανασύνταξη ήρθε παράλληλα με τις πρώτες αντιδράσεις απέναντι στα εμβόλια. Συνδέονται αυτές οι δύο τάσεις μεταξύ τους; Κι αν ναι, έναν χρόνο μετά την καταδίκη της Χρυσής Αυγής και με την ηγεσία της πίσω από τα κάγκελα, πόσα περιθώρια υπάρχουν για μια ακροδεξιά επάνοδο;

Πριν μπει στη φυλακή για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, έχοντας σπάσει τους δεσμούς του με τον Νίκο Μιχαλολιάκο, ο Ηλίας Κασιδιάρης με το νέο κόμμα «Ελληνες» έκανε δημόσιες εμφανίσεις δίπλα σε όσους διαμαρτύρονταν για την επιβολή μέτρων, ακόμα και την περίοδο του καλοκαιριού. Φωτογραφίστηκε μαζί με προσωπικότητες του YouTube, με τους εργαζομένους και τους καταστηματάρχες που δεν έβλεπαν με καλό μάτι τα μέτρα που προανήγγελλαν κλειστές επιχειρήσεις και, κυρίως, φρόντισε να μην είναι στο πλάνο όταν έξαλλοι διαδηλωτές πατούσαν πάνω σε μάσκες – μια πρώτη ένδειξη του τι θα συνέβαινε όταν θα ξεκινούσε το πρόγραμμα του εμβολιασμού. Μέσα από τη φυλακή, ο Κασιδιάρης (ή καλύτερα, το κόμμα του, μιας και ο ίδιος αναφέρεται μόνο ως «ιδρυτής») διοργανώνει ακόμα και σήμερα συγκεντρώσεις, ενώ παράλληλα ανεβάζει βίντεο και μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συνεχίζοντας την πολιτική δράση από το Διαδίκτυο. Tο κανάλι του στο YouTube έχει 100.000 εγγεγραμμένους χρήστες – ενδεικτικά, οι ψήφοι που πήρε η ΧΑ όταν στο τσακ δεν μπήκε στη Βουλή, το 2019, ήταν 165.000.

Το παρακλάδι

Πώς κινείται αυτό το ακροδεξιό παρακλάδι μέσα στο αντιεμβολιαστικό κίνημα; Στη Θεσσαλονίκη, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της παρουσίας του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, μέλη των «Ελλήνων» κατέβηκαν συντεταγμένα στο παραλιακό μέτωπο, φωνάζοντας συνθήματα κατά των εμβολιασμών και των «λαθρομεταναστών». Για όποιον έχει αμφιβολία της ώσμωσης που επιχειρείται, ένας εκ των ομιλητών ανέλαβε να την ξεδιαλύνει: «Αν διαβάσετε τη λέξη COVID ανάποδα – γιατί υπάρχουν γλώσσες που διαβάζονται ανάποδα (σ.σ. εννοεί την εβραϊκή) – θα δείτε πως το divoc σημαίνει διχασμός. Αυτό θέλουν, να μας διχάσουν». Μέσα σε μια συγκέντρωση με φαινομενική αφορμή  την επίσκεψη Μητσοτάκη, άρα, το αντιεμβολιαστικό κίνημα, η αντιμεταναστευτική αντίδραση και ο αντισημιτισμός μπλέχτηκαν σε ένα ωραίο κουβάρι ψεκασμένης θεωρίας. Πρώτος στόχος άντλησης ψηφοφόρων, δε, είναι η Ελληνική Λύση, ακριβώς λόγω του αντιεμβολιαστικού της λόγου – οι ειρωνείες προς την πλευρά του Κυριάκου Βελόπουλου έδιναν και έπαιρναν, ειδικά μέσα στη Θεσσαλονίκη, όπου σε συγκεκριμένες περιοχές η Ελληνική Λύση μετριέται ως τρίτο κόμμα.

Ο Κασιδιάρης δεν είναι ο μοναδικός εκ των ακροδεξιών οργανώσεων που έχει καταλάβει ότι υπάρχει κοινό γι’ αυτόν στους αντιεμβολιαστές. Η ακροδεξιά Propatria, μπορεί στο μπλογκ της να αρνείται τη συμμετοχή της σε έκνομες ενέργειες, επιβεβαιώνει πως και όσοι βρίσκονται εκτός φυλακής, ψαρεύουν στους ψεκασμένους: «Η απόφασή μας ως κοινότητα», γράφουν, «είναι να βάλουμε στην άκρη για λίγο τον πυρήνα της ύπαρξής μας, ο οποίος είναι οι μαχητικές τέχνες, και να ασχοληθούμε με το φλέγον ζήτημα του υποχρεωτικού εμβολιασμού». Μέλη της, όπως ο 30χρονος που συνελήφθη για την επίθεση στο Νέο Ηράκλειο, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή στις διαδηλώσεις των αντιεμβολιαστών στο Σύνταγμα και σε άλλες περιοχές της Αθήνας, δηλώνοντας εναντίον της «υγειονομικής δικτατορίας». Γράφουν μάλιστα, πως εκτός από αντιεμβολιαστικές, οι διαδηλώσεις είναι και αντικυβερνητικές, γιατί η κυβέρνηση προσπαθεί να επιβάλει έναν «γαλάζιο κομμουνισμό εις βάρος των Ελλήνων και υπέρ των πολυεθνικών εταιρειών». Παράλληλα, η Propatria έχει «κοινωνική δράση», αλλά μόνο μεταξύ Ελλήνων, υπό τον τίτλο «Ελληνική Αλληλεγγύη» – έτσι βρέθηκε στις πυρκαγιές, να μοιράζει τρόφιμα, ενώ άνοιξε και δανειστική βιβλιοθήκη «για μικρά Ελληνόπουλα», με «εγκεκριμένα» βιβλία για την αρχαία και τη νέα ελληνική ιστορία.

 

Οι συνθήκες

Μπορεί, μέσα από τους αντιεμβολιαστές, η Ακροδεξιά να κάνει ακόμα και κοινοβουλευτικό comeback; Οι συνθήκες δεν είναι απόλυτα ευνοϊκές: αρχικά, λόγω της ιστορίας της καταδίκης της ΧΑ, κάθε παράνομη ενέργεια που γίνεται αντιληπτή μπορεί να είναι η τελευταία, γι’ αυτό όλοι είναι πολύ προσεκτικοί στη γλώσσα που χρησιμοποιούν δημόσια. Λείπει επίσης το πρόσωπο που θα μπορούσε να ενώσει όλα τα νεοφασιστικά, εθνικιστικά στοιχεία κάτω από ενιαία ηγεσία – οι διασπάσεις της ΧΑ βοήθησαν στον κατακερματισμό που υπάρχει αυτή τη στιγμή στον χώρο δεξιά της Δεξιάς. Αλλά και η διείσδυση στους αντιεμβολιαστές δεν είναι τόσο εύκολη όσο θέλουν να φαίνεται: σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα του PEW Research Center, που διεξήχθη την περασμένη άνοιξη, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις μεγαλύτερες δυτικές χώρες, στην Ελλάδα όσοι θεωρούν πως οι υγειονομικοί περιορισμοί θα έπρεπε να είναι λιγότεροι σε ποσοστό 34% αυτοπροσδιορίζονται δεξιοί, στο 47% κεντρώοι και στο 55% αριστεροί – ενδεικτικά, στις ΗΠΑ το ποσοστό των δεξιών ανεμβολίαστων φτάνει στο 55%. Το μοναδικό δείγμα ανεμβολίαστης ελληνικής ψήφου ήρθε από τη δημοσκόπηση της Alco (Open), όπου όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί προτιμούν τη ΧΑ σε ποσοστό 6% και τον Κασιδιάρη στο 3% – αυτή η έρευνα, πάντως, εξηγούν έμπειροι δημοσκόποι, λέει περισσότερα για την ηλικία των ανεμβολίαστων παρά για την ιδεολογική κατεύθυνση. Πράγμα που σημαίνει (και αποδείχθηκε λίγο αργότερα, με τις επιθέσεις στα ΕΠΑΛ της Θεσσαλονίκης) πως μικροί ακροδεξιοί πυρήνες κρατούν ακόμα στις νεαρότερες ηλικίες των ψηφοφόρων.

Ο κίνδυνος, ωστόσο, δεν είναι πια μικρός: το επόμενο διάστημα, τόσο οι συνθήκες ακρίβειας στην ενέργεια όσο και οι νέες μεταναστευτικές/προσφυγικές ροές που αναμένονται σε όλη την Ευρώπη λόγω Αφγανιστάν, μπορούν να δώσουν βήμα σε δυνάμεις που το προηγούμενο διάστημα έμεναν στο περιθώριο. Η προοπτική, δε, των εκλογών με απλή αναλογική και η πρόθεση του Μητσοτάκη να πάει σε δεύτερες κάλπες αν δεν υπάρξει αυτοδυναμία, ενδεχομένως να απελευθερώσει πολίτες που θα επιλέξουν να στρέψουν ανώδυνα το βλέμμα πιο δεξιά την πρώτη Κυριακή. Τα ξεκάθαρα προνόμια προς τους εμβολιασμένους, δε, όσο δικαιολογημένα κι αν είναι, δίνουν πάτημα σε όσους επιχειρήσουν να παίξουν με το «αντιεμβολιαστικό κίνημα» – το οποίο, παρότι ιδεολογικά ασυνεχές, μπορεί να ενισχύσει ένα ποσοστό που αγγίζει το κοινοβουλευτικό κατώφλι του 3%, ώστε να το ξεπεράσει. Δεν μιλάμε άρα για μια εκτόξευση ποσοστών, για μια αναγέννηση της Ακροδεξιάς μέσα από τις στάχτες της ΧΑ, αλλά για το αν αυτός ο χώρος θα μπορέσει στο μέλλον να έχει ξανά κοινοβουλευτική παρουσία. Κανένας δημοσκόπος δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια τι θα συμβεί, γιατί όλοι γνωρίζουν πως στον ακροδεξιό χώρο υπάρχει εδώ και μία δεκαετία απόκρυψη ψήφου – ακόμα και όταν η Χρυσή Αυγή ήταν στο 6%, σχεδόν κανένας δεν προέβλεψε με ακρίβεια το ποσοστό.