Η Αμντέα από την Αιθιοπία κοντοστέκεται για ώρα μπροστά στα ράφια με τις γαλλόφωνες εκδόσεις. Ξεφυλλίζει το «Cités à la dérive», τη γαλλική μετάφραση των «Ακυβέρνητων πολιτειών» του Στρατή Τσίρκα. Ο μικρός Νάτι, ο εξάχρονος γιος της, έχει καρφωμένο το βλέμμα σε ένα βιβλίο για το ποδόσφαιρο. Ο Μοχάμεντ Φαρούκ με τα «Παιδιά της πιάτσας» του Νίκου Τσιφόρου ανά χείρας μάς καλωσορίζει σε άπταιστα ελληνικά. Λίγο μετά χάνεται στις σελίδες του «Moonstone» του Wilkie Collins. Είναι τακτικός αναγνώστης, κοιμάται σε υπνωτήριο, αλλά διαβάζει πολύ –όπως αναφέρει με καμάρι –γιατί εργάζεται ως διερμηνέας σε πρεσβείες, νοσοκομεία, φυλακές.

Βρισκόμαστε στο αναγνωστήριο της δανειστικής βιβλιοθήκης στο Κέντρο Ημερήσιας Υποδοχής Αστέγων του Praksis, σε μια αθηναϊκή γειτονιά όπου συνυπάρχουν γκαλερί, μπορντέλα, θέατρα, εστιατόρια με αστέρια Michelin και πρόσφυγες!

Οδός Δεληγιώργη 26-28, Μεταξουργείο, οι συντεταγμένες ενός «παραδείσου», όπως θα το αποκαλούσε ο πολυγραφότατος βιβλιοφάγος Μπόρχες. Η ψυχή της βιβλιοθήκης είναι ο Λεωνίδας Αλεξανδρίδης, του οποίου ο ρόλος –όπως προκύπτει από τα λεγόμενά του –ήταν σχεδόν καρμικός. Ο βιβλιοθηκονόμος των αστέγων μάς εξηγεί πως «όταν εμφανίστηκε έναν χειμώνα στο Praksis για να δώσει κάποια ρούχα για τους άστεγους, εμφανίστηκαν ταυτόχρονα και τα βιβλία» καθώς «έτυχε εκείνες τις ημέρες πολίτες και εκδοτικοί οίκοι να κάνουν απλόχερες δωρεές. Ηταν Φεβρουάριος του 2014, όταν έφτασαν οι πρώτες κούτες με βιβλία», αναπολεί. Τότε ο Λεωνίδας Αλεξανδρίδης –συνταξιούχος πολιτικός μηχανικός –πρότεινε την ίδρυση της δανειστικής βιβλιοθήκης. Και εδώ και τέσσερα χρόνια έχει την ευθύνη μιας πρωτοβουλίας που λειτουργεί ως «κοινωνικός δεσμός» για όσους έχουν βρεθεί στο περιθώριο.

«Εδώ δεν βρισκόμαστε για να δίνουμε μόνο βιβλία. Είναι ένας ζεστός χώρος όπου κάνουμε διάφορες συζητήσεις για όσα διαβάζουμε. Αφορμή για να καταπιαστούμε με ένα θέμα φιλοσοφικό, ιστορικό, λογοτεχνικό μπορεί να είναι μια φράση, μια λέξη. Γι’ αυτό κι αν δεν με βρουν εδώ, τους κακοφαίνεται. Εχουμε πολλούς τακτικούς αναγνώστες. Υπάρχουν άνθρωποι που μου έχουν πει πως έχει αλλάξει η ζωή τους. Είναι σημαντικό πως δεν έχουμε απώλειες. Ολοι επιστρέφουν με συνέπεια τα βιβλία και αν τύχει να χάσουν κάποιο –κάτι που συμβαίνει σπάνια -, είναι πραγματικά στενοχωρημένοι», αναφέρει.

Καθόμαστε στη βεράντα του αναγνωστηρίου με μια στοίβα σπάνιες ξενόγλωσσες εκδόσεις και χάνουμε την αίσθηση του τόπου. Θα μπορούσαμε να ήμαστε στην ταράτσα ενός βιβλιοπωλείου μιας ευρωπαϊκής πόλης. «Εχουμε πολύ καλά γαλλόφωνα βιβλία τα οποία διαβάζουν άστεγοι από την Αφρική. Οι μετανάστες από το Ιράκ και το Αφγανιστάν διαβάζουν κυρίως τα αγγλόφωνα. Υπάρχουν και κάποια γερμανόφωνα. Οσο για τα ελληνικά; Οπως βλέπετε, έχουμε τα άπαντα των περισσότερων μεγάλων ελλήνων λογοτεχνών», μας διευκρινίζει.

Πράγματι, από τα ράφια μοιάζει να μην απουσιάζει κανείς. Ο Σεφέρης και ο Παλαμάς γειτνιάζουν με τον Προυστ και τον Καμί. Ο Λεωνίδας Αλεξανδρίδης καμαρώνει όμως για ένα γαλλοελληνικό λεξικό διαφορετικό από τα άλλα. «Σε αυτό το λεξικό τα ελληνικά είναι αρχαία», λέει με έμφαση, ενώ μας δείχνει με εξίσου μεγάλη υπερηφάνεια το πρώτο βιβλίο επικούρειας φιλοσοφίας που ήρθε στην Ελλάδα. «Προχθές κάποιος μου ζητούσε την «Πάπισσα Ιωάννα». Δεν την είχαμε δυστυχώς και στενοχωρήθηκα», θυμάται με πίκρα.

Περίοπτη θέση στα ράφια της βιβλιοθήκης έχει η εγκυκλοπαίδεια «Britannica». Αλλά και σειρές της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. «Η βιβλιοθήκη έχει πάνω από 4.000 τίτλους και εμπλουτίζεται διαρκώς. Ακόμα όμως δεν τα έχουμε αρχειοθετήσει όλα. Εχουμε και αραβόφωνα βιβλία που περιμένουν να μπουν στα ράφια», καταλήγει, ενώ μας προσκαλεί να δούμε ένα αγγλοελληνικό λεξικό του 1907, τυπωμένο στη Νέα Υόρκη.

Η ανθρωπογεωγραφία. Η Μαριλένα Γιαννοπούλου, υπεύθυνη του τμήματος εθελοντών, μας ενημερώνει πως «οι προσφυγικές ροές διαμόρφωσαν τον πληθυσμό. Υπάρχουν πολλοί πρόσφυγες που έρχονται για να διαβάσουν. Αλλά ο μεγαλύτερος αριθμός αναγνωστών είναι Ελληνες. Εδώ δεν στεγάζεται μόνο η βιβλιοθήκη. Ο ίδιος χώρος λειτουργεί και ως κινηματογραφική λέσχη, όπου προβάλλονται ταινίες για να ξεφεύγει το μυαλό των ανθρώπων από την αστεγία. Οπως στο κέντρο έχουμε και κομμωτήριο. Ακούγεται ασήμαντο, αλλά είναι σημαντικό για τους ανθρώπους που ψάχνουν εργασία», καταλήγει, ενώ διευκρινίζει πως όλες οι καινούργιες υπηρεσίες δημιουργούνται χάρη στις ξεχωριστές δεξιότητες των εθελοντών. «Τους δίνουμε χώρο και έτσι το κέντρο μας αλλάζει και αποκτά καινοτόμες υπηρεσίες. Εχουμε μακιγέζ! Ο κήπος στο μπαλκόνι δημιουργήθηκε χάρη σε έναν εθελοντή»! Περιηγούμαστε μαζί της το Κέντρο Υποδοχής Αστέγων. Διαπιστώνουμε πως γι’ αυτόν τον λόγο προφανώς οι επωφελούμενοι της δομής δεν είναι απλοί αναγνώστες. Εχουν μεταθέσει στον τέταρτο όροφο της οδού Δεληγιώργη 26-28 την πίστη τους σε έναν ανθρώπινο κόσμο από χαρτί και μελάνι. Ο Λεωνίδας Αλεξανδρίδης –που του αρέσει να δίνει διαλέξεις για τον ωφελιμισμό στην αρχαιότητα και στη σύγχρονη εποχή –είναι η επιτομή του εθελοντισμού. Οχι γιατί αφιερώνει απαραίτητα περισσότερο χρόνο και κόπο από τους υπόλοιπους, αλλά γιατί αυτό που κάνει έχει ισχυρό αποτύπωμα. Ενα βιβλίο διαβασμένο από χίλιους διαφορετικούς ανθρώπους –έλεγε ο Ταρκόφσκι –είναι χίλια διαφορετικά βιβλία. Ενα βιβλίο διαβασμένο από πολίτες του κόσμου δίχως «σταθερές συντεταγμένες» είναι όμως πολύ περισσότερα. Είναι ό,τι πιο απλό και ό,τι πιο πολύτιμο μπορεί να συνδέσει έναν εκτοπισμένο από το κοινωνικό σύνολο άνθρωπο με την προηγούμενη ζωή του.

Τελευταία Νέα