Στην περίπτωσή του, την περίπτωση ενός χαμηλόφωνου εργάτη της μουσικής, δεν είναι υπερβολή μiα παραδοχή: ότι μέσα από το έργο του καθρεφτίζεται η προσωπική του αισθητική για την τέχνη. Ο Νίκος Ξυδάκης αυτοβιογραφείται κάθε φορά που υπογράφει τη μουσική σε τραγούδια – σταθμούς για την ελληνική δισκογραφία, όπως το «Τρελή και αδέσποτη», «Οι μάγκες δεν υπάρχουν πια», «Στα εστιατόρια που τρών’ τα συνεργεία» αλλά και τη «Ρωγμή του χρόνου», το «Ερωτικό» (σε ποίηση Ναπολέοντα Λαπαθιώτη), το «Γρήγορα η ώρα πέρασε» (μετάφραση από ποίημα της Σαπφώς), αλλά και το «Αποχαιρετισμός στον Γεώργιο Βιζυηνό». Τα τρία τελευταία αποτελούν απλώς ένδειξη μιας άλλης πλευράς του συνθέτη: της διαχρονικής αναζήτησής του στον χώρο της ποίησης.

Αυτήν θα ανακαλύψουν εκ νέου αύριο οι ακροατές του στο Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης στην Πλάκα, εκεί όπου θα παρουσιάσει δείγμα της νέας δισκογραφικής του δουλειά (με δύο κιθάρες κι ένα σαξόφωνο), που βασίζεται στη μελοποίηση της συλλογής «Γυάλινα Γιάννενα» του Μιχάλη Γκανά. Ενός ποιητή με τον οποίο τον συνδέει 20χρονη φιλία και συνεργασία. «Η παράσταση ξεκινάει από τα «Γυάλινα Γιάννενα» και φτάνει μέχρι το τελευταίο βιβλίο του Γκανά «Αψινθος». Αισθάνομαι ότι διασχίζω μια ζωή με τη μουσική μου παρά ότι μελοποιώ κάποια ποιήματα ή τραγούδια. Είναι ένας παράλληλος βίος. Εχω ένα αίσθημα ανταπόδοσης εκτός από τη φιλία που κέρδισα με τον Μιχάλη Γκανά».

Στη συζήτησή μας σημειώνει ότι βρίσκεται σε περίοδο περισυλλογής θέλοντας να δώσει χρόνο στον εαυτό του, να επανέλθει σε πράγματα που έχει αποπειραθεί στο παρελθόν. «Οσο περνάει ο χρόνος ακόμα και στον λόγο όπως και στην ίδια τη δουλειά σου γίνεσαι απαιτητικός. Αρχίζεις και προβληματίζεσαι, αναρωτιέσαι ή έχεις αναστολές. Νιώθω ότι έχω ολοκληρώσει έναν κύκλο. Το κλείσιμο αυτό με γυρνάει σε πρωταρχικές μου στιγμές. Σαν να βρίσκομαι πριν από τα πρώτα τραγούδια που έχω γράψει. Σαν να θέλω να κάνω μια αρχή ύστερα απόμια μεγάλη διαδρομή. Ξαναγυρεύω πάλι την αθωότητα ή καλύτερα θέλω να επιστρέψω στην αθωότητα. Μέσα στην πορεία και την απαίτηση να κάνεις πιο σύνθετα μερικά πράγματα και πιο περίπλοκα –επειδή ενδεχομένως έτσι αισθάνεσαι –χάνεις την απλότητα». Πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; «Θέλω να φτιάξω μια μελωδία με τις λιγότερες δυνατές λέξεις.Είμαστε σε μια εποχή που μιλάμε πάρα πολύ. Ο δημόσιος λόγος θέλει προσοχή. Πρέπει να ξέρεις γιατί μιλάς, πόσο μιλάς και τι πρέπει να πεις».

Χρειάστηκε άραγε να κάνει ποτέ αυτοκριτική για τη δημόσια έκθεσή του; «Νομίζω ότι ελάχιστα έχω μιλήσει παραπάνω απ’ όσο πρέπει και αυτό πάντοτε κάτω από μια πίεση. Σε καλούν να γίνεις σχολιαστής γεγονότων ή μιας πολιτικοκοινωνικής συγκυρίας. Εμένα αυτό δεν μου πολυταιριάζει. Αυτό δεν σημαίνει ότι υποτιμώ τον σχολιασμό της πραγματικότητας. Αλλά ίσως υπερισχύει η ανάγκη μου να επεξεργάζομαι τα γεγονότα και να τα παρουσιάζω με κάποια μορφή: μέσα από τη μουσική ή μέσα από τον λόγο όπως αυτή εδώ η συνέντευξη. Ο δημόσιος λόγος θέλει προσοχή».

«Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΦΤΙΑΣ»

Το ετερόκλητο που θέλει η τέχνη

Η άποψη του Νίκου Ξυδάκη για την κοινωνική διάσταση της τέχνης και τη σύγκρουσή της με την ιδιοσυγκρασία του δημιουργού είναι γνωστή από παλιά. «Οι καλλιτέχνες δεν μπορούν να λύσουν τα υπαρξιακά προβλήματα μιας κοινωνίας. Οι επιλογές μου στην τέχνη έχουν αγγίξει και έχουν περιγράψει σε μεγάλο βαθμό τον εσωτερικό μου κόσμο.Πάντα βρισκόμουν σε διαρκή αναζήτηση, πάντα περίμενα να γράψω ένα καλύτερο τραγούδι από αυτό που είχα γράψει. Επέλεγα ανθρώπους, τα λόγια, οι στίχοι και η πορεία των οποίων με εξέφραζαν. Αυτές οι συναντήσεις ήταν πολύτιμες μέσα στη διαδρομή μου. Η μουσική μου ήταν και μια αντίδραση απέναντι σε αυτές τις συναντήσεις: εμπεριείχαν ένα αίσθημα συγκίνησης και συγγένειας, όπως η «Εκδίκηση της γυφτιάς» του Μανώλη Ρασούλη. Ο δίσκος δεν είχε τρομερή επιτυχία. Περισσότερο είχε δημιουργήσει μια αίσθηση, κυρίως στον φοιτητόκοσμο. Είναι ένας δίσκος – σταθμός για μένα. Οχι μόνο επειδή πήρε τις διαστάσεις που έχει πλέον σήμερα, αλλά επειδή τότε ανακάλυψα τη δυνατότητά μου να γράφω τραγούδια. Για μένα ένας λόγος που δημιούργησε αυτή την απήχηση ο δίσκος είναι επειδή ήμασταν τρεις διαφορετικοί άνθρωποι (σ.σ.: εννοεί και τον ερμηνευτή Νίκο Παπάζογλου). Αυτό το ετερόκλητο θέλει η τέχνη».

INFO

Το μουσικό αφιέρωμα «Γυάλινα Γιάννενα» παρουσιάζεται στο ΜΙΕΤ, Θουκυδίδου 13, στις 22 και 23/9 στις 20.30. Από το ΜΙΕΤ θα κυκλοφορήσει και το ομότιτλο CD