Χορεύοντας στο σκοτάδι

«Οπου ακούς τραγούδια να πηγαίνεις, οι κακοί δεν τραγουδούν» γράφει η πινακίδα. Τα τζάμια έχουν θολώσει, δεν διακρίνεις τι γίνεται μέσα. Ακούς το κλαρίνο και το βιολί να «κελαηδούν» και τις ενθουσιασμένες φωνές των θαμώνων να δηλώνουν ότι το γλέντι έχει ανάψει για τα καλά. Σπρώχνεις την πόρτα, κοιτάς και παραξενεύεσαι: θα περίμενε κανείς το καφενείο να είναι γεμάτο ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας. Ομως όχι. Είναι, στη συντριπτική τους πλειονότητα, εικοσάρηδες και τριαντάρηδες. Πιασμένοι χιαστί χορεύουν και τραγουδούν τα «Λιανοχορταρούδια», συνοδεύοντας τους μουσικούς με επιφωνήματα και γέλια. Βράδυ, μεσοβδόμαδα, στο κέντρο της Αθήνας.

Τα τελευταία χρόνια η παραδοσιακή μουσική έχει απενοχοποιηθεί πλήρως από μια νεολαία που αναζητά κάτι διαφορετικό και κοιτάζει με ενδιαφέρον προς τα πίσω. Ολοένα και περισσότεροι πιτσιρικάδες δεν απαξιώνουν καθόλου τις μουσικές και τα τραγούδια των παππούδων τους, ψάχνουν και θυμούνται παλιά ακούσματα στα σπίτια τους, σπεύδουν στα χωριά της καταγωγής τους για να ζήσουν παραδοσιακά δρώμενα και να λάβουν μέρος σε πανηγύρια, γεμίζουν τα τμήματα συλλόγων παραδοσιακών χορών και αρπάζουν κάθε ευκαιρία για να συμμετάσχουν σε γλέντια και χορευτικές παραστάσεις.

«Σοβαρά τώρα;» θα αναρωτηθεί κάποιος που δεν έχει το παραμικρό ενδιαφέρον για την παραδοσιακή μουσική. Η αλήθεια είναι πως, για να παραφράσουμε την παροιμία, όποιος είναι έξω από τον χορό μάλλον δεν ξέρει και πολλά τραγούδια. Πληθαίνουν όμως οι νεαροί «πρωτευουσιάνοι» που θέλουν να μάθουν και δεν διστάζουν να θυσιάσουν κάμποσες ώρες ύπνου μιας Τετάρτης ή μιας Πέμπτης για να στήσουν χορούς κυκλωτικούς, με κλαρίνα και σαντουροβιόλια σε καφενέδες και ταβέρνες της Αθήνας. Εκεί όπου το κρασί και τα ρακόμελα ρέουν άφθονα, οι μεζέδες είναι φτηνοί και η μουσική εκστασιάζει.

ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΘΕΑ. Το Νιαβέντι στα Πετράλωνα είναι από τα πιο δημοφιλή στέκια αυτής της «παραδοσιακής» νεολαίας. Τα παραδοσιακά και τα ρεμπέτικα δίνουν και παίρνουν τις καθημερινές, ανάλογα με τη βραδιά, με σταρ τους Τζίτζικες, ένα φρέσκο πενταμελές σχήμα παραδοσιακής μουσικής (Αννα Χαϊδεμενάκη, Θοδωρής Βασιλειάδης, Τρύφωνας Παπαϊωάννου, Νίκος Τερζάκης, Φωκίων Αποστολόπουλος) που ξεσηκώνει με τραγούδια και σκοπούς από τη Θράκη ώς την Κρήτη. Στο Νιαβέντι κάποιες βραδιές γίνεται το αδιαχώρητο. Περιέργως, κανείς δεν γκρινιάζει και δεν έχουν λείψει οι φορές που το γλέντι μεταφέρεται έξω στον δρόμο όταν μέσα δεν υπάρχει άλλος χώρος για χορό.

Τα «παραδοσιακά» ραντεβού της Πέμπτης είναι δύο: Στον Μπαρμπαλέξη, στη Νέα Χαλκηδόνα, τα όργανα αρχίζουν από νωρίς: το Μουσικό Σεργιάνι (Παναγιώτης Σδούκος, Ανδρέας Χατζηανδρέας, Σπύρος Κοντολούρης, Δημήτρης Φυδανάκης, Θανάσης Λάκκας), μια νεανική παραδοσιακή ορχήστρα που τα τελευταία χρόνια συνοδεύει όλο και περισσότερα παραδοσιακά χορευτικά στις εκδηλώσεις του, έχει κάνει το μεζεδοπωλείο μόνιμο στέκι του αυτή την ημέρα. Οι θαμώνες περνούν από νωρίς τα χέρια στους ώμους και σεργιανίζουν μουσικά σε ολόκληρη την Ελλάδα. Γύρω στα μεσάνυχτα, στην Καλλιθέα, έχει ξεκινήσει άλλος ένας πεμπτιάτικος Μαχαλασμός. Στον Απάνω Μαχαλά έχουν βγει οι ναργιλέδες και τα τσίπουρα και το κέφι φουντώνει μόλις η κομπανία (Μαρία Καραγκιόζη, Νίκος Βερύκοκκος, Κώστας Βούτσης, Τάσος Αντωνιου) «σπρώξει» το γλέντι από την Πελοπόννησο προς τα νησιά και ο βιολάτορας πιάσει τους αξιώτικους σκοπούς του.

Η Νάξος αλλά και τα άλλα νησιά του Αιγαίου είναι το δυνατό μουσικό σημείο του Λιόσπορου στον Πειραιά (Παλαμηδίου 54, Αγία Σοφία), όπου τις Τετάρτες ο Γιάννης Κονιτόπουλος και ο Πολυχρόνης Κορρές ξεσηκώνουν νησιώτες και μη με τους ρυθμούς τους. Οσοι, πάλι, επιμένουν πιο ικαριώτικα θα τραβήξουν κατά τον Αλιμο, στο Ζεύκιν. Ζεύκια στην Ικαρία λέγονται τα ολονύκτια γλέντια με μεζέδες, κρασοπότι, μουσική και ξέφρενο χορό· ο Νίκος Φάκαρος με το βιολί του δεν απαγοητεύει τις παρέες που θέλουν να θυμηθούν τα νικαριώτικα πανηγύρια. Και όσοι επιθυμούν να τραβήξουν λίγο πιο νότια, διαλέγουν το μεζεδοπωλείο Παλιό στην Αργυρούπολη.

Οι πιο «στεριανοί» δεν μένουν παραπονεμένοι: Στον Βοτανικό, στο καφενείο του Θεσσαλού (Μελενίκου 3), στήνεται συχνά – πυκνά γλέντι από τα παλιά, το ίδιο και στο Τρίχορδο (Εμμανουήλ Μπενάκη 60, Εξάρχεια). Εκεί, πρωταγωνιστής είναι το κλαρίνο του Δημήτρη Μπρέντα, καθώς εκείνος και η παρέα του στήνουν γλέντια θεσσαλικά και ηπειρώτικα. Το ηπειρώτικο κλαρίνο πρωταγωνιστεί και στα μεσημεριανά κυριάτικα γλέντια στο Οινομαγειρείο της Αλεξάνδρας (Δεκελέων 32, Γκάζι) όπου με δυσκολία βρίσκει κανείς τραπέζι.