Μέτοχοι με δανεικά και δάνεια χωρίς εγγύηση

Την παραμονή των Χριστουγέννων 2015 σε ένα τραπέζι όπου διασκέδαζαν τραπεζικοί παράγοντες, ένας είπε χαριτολογώντας ότι ο Γιάννης Δραγασάκης –και η κυβέρνηση γενικότερα –θα μπορούσε να διεκδικήσει βραβείο γιατί πέτυχε μάλλον παγκόσμια επίδοση στην εξεύρεση χρηματοδότησης. Η αναφορά είχε σχέση με την Attica Bank, αφού η κυβέρνηση είχε εξασφαλίσει τη συμμετοχή στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της όχι μόνο του ΤΣΜΕΔΕ αλλά και της ΕΥΔΑΠ και του Διεθνούς Αερολιμένος Αθηνών Ελευθέριος Βενιζέλος. Στην αύξηση συμμετείχαν και άλλα Ταμεία καθώς και κατασκευαστές – εργολάβοι δημοσίων έργων. Οι παριστάμενοι χαμογέλασαν με κατανόηση. Δεν συνέβη το ίδιο με την Ντανιέλ Νουί, την επικεφαλής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού της ΕΚΤ (SSM), για την οποία η Attica Bank αποτελούσε –και ώς ένα βαθμό εξακολουθεί να αποτελεί –πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Ετσι, λίγο αργότερα, τον Μάρτιο κλιμάκιο του SSM ήρθε στην Αθήνα και μαζί με την Τράπεζα της Ελλάδος ξεσκόνισε επί τέσσερις μήνες τα στοιχεία της Attica. Το πόρισμα παραδόθηκε στην τράπεζα στις αρχές Σεπτεμβρίου, ενώ προχθές έφτασε και στην αρμόδια Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας στη Βουλή. Στη συνέχεια, αναμένεται να επιληφθούν και οι εισαγγελικές Αρχές.

Ο έλεγχος της Φρανκφούρτης και της Κεντρικής Τράπεζας επιβεβαίωσε τις ανησυχίες της Νουί. Διαπιστώθηκε ότι είχαν δοθεί πολλά δάνεια χωρίς πραγματικές καλύψεις, με επιτόκια κάτω του κόστους, ως επί το πλείστον σε κατασκευαστές. Ανάμεσα στους μεγάλους δανειολήπτες ξεχωρίζουν ο Χρήστος Καλογρίτσας με συνολικό ποσό δανείων 108 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα μισά δόθηκαν τη διετία 2015-16, όπως και ένας επιχειρηματίας από τον χώρο των κατασκευών και ένας από την ηλιακή ενέργεια.

Ακόμη ένα σημείο φαίνεται να έχει ενοχλήσει –και εξακολουθεί να ενοχλεί –τη Φρανκφούρτη. Σύμφωνα με πληροφορίες, όπως αναφέρει το πόρισμα, στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας 16 μέτοχοι πήραν δάνειο για να συμμετάσχουν. Παράτυπο; Αν μη τι άλλο, οι μετοχές, δηλαδή το ενέχυρο του δανείου, έχουν χάσει εν τω μεταξύ το 85% της αξίας τους.

Το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων της τράπεζας εκτιμάται ότι φτάνει πλέον το 60% (από περίπου 57% στα τέλη του 2015), υψηλότερα από το περίπου 45% μέσο όρο των λοιπών τραπεζών. Ωστόσο, η τράπεζα απέφυγε την τοποθέτηση επιτρόπου. Η Φρανκφούρτη συμφώνησε ότι μπορεί να αναζητηθεί λύση στο πλαίσιο των υποδείξεων που προκύπτουν από το πόρισμα. Σε λίγες ημέρες οι σχετικές λεπτομερείς οδηγίες, ένας οδικός χάρτης, εγκεκριμένες από τη Φρανκφούρτη θα είναι στα χέρια της νέας διοίκησης της τράπεζας.

Δεν θα είναι απλό. Η μάχη των προηγούμενων ημερών για τον έλεγχο της διοίκησης της τράπεζας έδειξε ότι η αντίσταση όσων θίγονται είναι ισχυρή. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση αποφάσισε τελικά να υποχωρήσει υιοθετώντας τη γραμμή του Γιάννη Στουρνάρα, δεν σημαίνει ότι τα εμπόδια ξεπεράστηκαν. Δεν είναι τυχαίο ότι ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος κατέφυγε στο τελευταίο του όπλο απειλώντας με την τοποθέτηση επιτρόπου στην τράπεζα, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι θα απομακρυνόταν από το Διοικητικό της Συμβούλιο ο Κωνσταντίνος Μακέδος του ΤΣΜΕΔΕ, ο οποίος είχε συνταχθεί με την πλευρά του υπουργού Μεταφορών Χρήστου Σπίρτζη.

Το φάντασμα του δημόσιου πυλώνα

Ο Στουρνάρας άκουσε, σύμφωνα με πληροφορίες, επαινετικά λόγια για τις κινήσεις του στην Attica την περασμένη Πέμπτη στη Φρανκφούρτη, τόσο από τον Μάριο Ντράγκι όσο και από τον SSM. Ωστόσο, παράγοντες της αγοράς εκφράζουν ερωτηματικά για το κατά πόσον, πέραν της πλευράς Σπίρτζη, ηττήθηκε συνολικά η λογική του ΣΥΡΙΖΑ να έχει η κυβέρνηση μια τράπεζα υπό τον έλεγχό της για να ασκεί την πολιτική της.

Δεν είναι τυχαίο ότι την Attica επικαλέσθηκε ο Δραγασάκης τον περασμένο Νοέμβριο, όταν μίλησε για την ανάγκη ενός παράλληλου τραπεζικού συστήματος, προκαλώντας αντιδράσεις.

Παράγοντες της τραπεζικής αγοράς συμφωνούν πάντως ότι το δίδυμο Πανταλάκη – Ρουμελιώτη που επελέγη τελικά για τη διοίκηση της τράπεζας, αλλά και τα περισσότερα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ό,τι καλύτερο είχε ποτέ η Attica από πλευράς διοικητικής και τραπεζικής επάρκειας.

Με μακρά διαδρομή στην τραπεζική αγορά, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, ο Πανταλάκης ξέρει καλά τη δουλειά του και η συνδρομή του σε αυτή την αρχική, δύσκολη για την Attica φάση, αναμένεται να είναι θετική.

Η συμφωνία της κυβέρνησης στο πρόσωπό του, όμως, ίσως ερμηνεύεται περισσότερο από το γεγονός ότι είναι κοντά στη λογική της διατήρησης ενός δημόσιου τραπεζικού τομέα. Από το 2010 τοποθετείται δυναμικά υπέρ ενός ισχυρού δημόσιου τραπεζικού πυλώνα, προτείνοντας αρχικά τα ονόματα της ΑΤΕ (της οποίας ήταν τότε διοικητής), του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, της Attica και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Αυτή τη στιγμή μόνο η Attica έχει απομείνει ως υποψήφια.

Ψάχνοντας 70 εκατ. ευρώ

Η τρόικα εξ αρχής είχε ταχθεί κατά του ισχυρού δημόσιου πυλώνα στις τράπεζες και η Φρανκφούρτη σήμερα εξακολουθεί να μη βλέπει με καλό μάτι την ιδέα ενός τραπεζικού ιδρύματος, που θα κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να γίνει όργανο πολιτικών, εκταμιεύοντας δάνεια με χαριστικούς όρους σε ημέτερους και αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, ο SSM έχει διαμηνύσει πως θα προτιμούσε, ενόψει της κάλυψης των υπόλοιπων 70 εκατ. ευρώ για την ολοκλήρωση της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της Attica, να μειωθεί το ποσοστό του ΤΣΜΕΔΕ (σήμερα 56%) και να μπει ένας νέος, ιδιώτης επενδυτής.

Είναι ένα ζήτημα που προς το παρόν η νέα διοίκηση της τράπεζας βάζει στο ράφι. «Μπορεί να γίνει και αυτό κάποτε» λέει πηγή της για τη μείωση του ποσοστού του ΤΣΜΕΔΕ.

Αυτή τη στιγμή πάντως ο σύμβουλος της τράπεζας, η εταιρεία Clayton, αναζητά επενδυτή ο οποίος θα αναλάβει να καταβάλει τα 70 εκατ. ευρώ, έναντι των προσόδων από τη διαχείριση των προβληματικών δανείων της (ή ενός μέρους τους), συν μια αμοιβή, όπως αναφέρει η ίδια πηγή. Σύμφωνα με πηγές της αγοράς, η αμοιβή αυτή θα είναι πάνω από 5% συνολικά. Η ιδέα της έκδοσης ομολογιακού δανείου που συζητήθηκε το προηγούμενο διάστημα δεν φαίνεται πως θα προχωρήσει, σύμφωνα με πληροφορίες. Η Clayton θα υποβάλει τις προτάσεις της στα τέλη Οκτωβρίου.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό το μοντέλο δεν προβλέπει μείωση του ποσοστού του ΤΣΜΕΔΕ.

Ωστόσο, πηγές του εποπτικού χώρου σημειώνουν ότι το ΤΣΜΕΔΕ πρέπει να σκεφτεί αν θέλει να δώσει ένα ποσοστό από το 56% που κατέχει σήμερα, πέφτοντας π.χ. στο 36%, αν αυτό προσφέρει στην τράπεζα την προοπτική να αναπτυχθεί και άρα να αυξήσει την περιουσία του. Σημειώνεται ότι το Ταμείο των Μηχανικών έχει εισφέρει στις τελευταίες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας περίπου 800 εκατ. ευρώ και με βάση την αξία της μετοχής της σήμερα η περιουσία του έχει πέσει στα 58 εκατ. ευρώ.

Με «καρότο» τα κόκκινα δάνεια, που αποτελεί το βασικό περιουσιακό στοιχείο της Attica αυτή τη στιγμή, είχε εκδηλωθεί και πριν από έναν χρόνο επενδυτικό ενδιαφέρον από ξένα funds, τα οποία όμως ήθελαν παράλληλα και συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας.