Τον Ιανουάριο του 2002, όταν η Ευρώπη ζούσε στο hangover του πάρτι της υιοθέτησης του ευρώ, ένας καθηγητής οικονομίας σε ένα φημισμένο αμερικανικό πανεπιστήμιο της ανατολικής ακτής έθετε στις εξετάσεις των μεταπτυχιακών φοιτητών ένα ερώτημα: «Τι θα σημάνει για τις εξαγωγές μιας χώρας που μετέχει σε νομισματική ένωση μια εσωτερική υποτίμηση;». Κάποιοι ευρωπαίοι φοιτητές που πάτωσαν στην εξέταση, ισχυρίστηκαν στην απάντησή τους ότι οι χώρες μετέχουν στη νομισματική ένωση ακριβώς για να αποφύγουν τις υποτιμήσεις. Διέκριναν, δηλαδή, μια λάθος παραδοχή στο ερώτημα της άσκησης. Η ιστορία λίγα χρόνια μετά τους διέψευσε κατηγορηματικά.

Οταν η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ταρακούνησε συθέμελα την παγκόσμια οικονομία, πρώτα οι Αμερικανοί και αμέσως μετά οι Ευρωπαίοι θυμήθηκαν τις διδαχές του Κέινς και έριξαν πακτωλούς δισεκατομμυρίων για να στηρίξουν τράπεζες και αγορές. Οι Αμερικανοί συνέχισαν περίπου στον ίδιο δρόμο κατά την οκταετία Ομπάμα, αδιαφορώντας για τη γιγάντωση του δημόσιου χρέους. Δεν συνέβη το ίδιο με τις χώρες της ευρωζώνης, που είχαν μολυνθεί από τον ιό της κρίσης χρέους και αναγκάστηκαν να λάβουν το φάρμακο της αυστηρής λιτότητας. Μοιραία η Ελλάδα αποτέλεσε το αγαπημένο πεδίο σχολιασμού αλλά και παρέμβασης διεθνών οικονομολόγων υψηλού κύρους, όπως ο Κρούγκμαν, ο Στίγκλιτς ή ο Τζέφρι Σακς. Ολοι τους επισκέφθηκαν την Ελλάδα, όλοι τους συμβούλεψαν άτυπα ή περισσότερο ενεργά ελληνικές κυβερνήσεις. Κανείς τους δεν πίστευε στη διάσωση του ευρώ, αφού όλοι τους είχαν διακρίνει εξαρχής τις δομικές αδυναμίες στην αρχιτεκτονική του κοινού νομίσματος. Ο Κρούγκμαν μάλιστα υποστήριζε για μεγάλο διάστημα ότι η Ελλάδα θα αποβληθεί από το ευρώ.

Ο Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ –στην ίδια γραμμή με τους άλλους προοδευτικούς οικονομολόγους –είχε ενεργότερη εμπλοκή στο ελληνικό ζήτημα. Ηταν ο άνθρωπος που «έτρεξε» κατ’ εντολή Βαρουφάκη το «Σχέδιο Χ», το Plan B που είχε φτιάξει η ελληνική κυβέρνηση αν ερχόταν η ρήξη με τους δανειστές. Κάποιες από τις λεπτομέρειες του σχεδίου είναι ανατριχιαστικές –αλήθεια, μπορεί κανείς να σκεφτεί ποιος ακριβώς θα ήταν ο ρόλος του στρατού στην εφαρμογή αυτού του σχεδίου;

Είναι προφανές ότι το σχέδιο αυτό ήταν μια άσκηση επί χάρτου. Ισως για αυτό ο Αλέξης Τσίπρας να μην το πήρε ποτέ στα σοβαρά. Το προκλητικό στην όλη ιστορία όμως είναι ότι ο Γκάλμπρεϊθ εμφανίζεται απογοητευμένος για το γεγονός ότι το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε. Διότι αν είχε εφαρμοστεί, με τον στρατό στους δρόμους, τις τράπεζες κλειστές και τα IOUs στα χέρια, η κατάσταση στη χώρα θα ήταν χαοτική. Τότε όμως ο Γκάλμπρεϊθ θα τα παρακολουθούσε όλα αυτά πίσω από την ασφάλεια της ακαδημαϊκής έδρας στην Αμερική. Και η Ελλάδα θα μετατρεπόταν σε μια χώρα με εσωτερική υποτίμηση, έξω από τη νομισματική ένωση, κλειστές τράπεζες, νέο νόμισμα και τον λαό στους δρόμους. Ο,τι πρέπει δηλαδή για ένα καλό, επιστημονικό case study. Ή ένα θέμα εξετάσεων στο πανεπιστήμιο με πραγματικά αυτή τη φορά δεδομένα.

Τελευταία Νέα