Το γνωστό φαινόμενο της πεταλούδας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση προσπαθεί να αντιμετωπίσει η τριπλή πρόταση του καθηγητή Αντώνη Λιάκου για αλλαγές στο λύκειο, στις εξετάσεις και στα πανεπιστήμια.

Εξαιτίας της δυνατότητας που δίνεται σήμερα στους υποψηφίους να έχουν πολλές επιλογές ώστε να αισθάνονται ασφαλείς αν δεν εισαχθούν στις σχολές των πρώτων τους επιλογών δημιουργείται ένα domino effect, ένα ρεύμα δηλαδή φοιτητών που δεν μπήκαν στις αρχικές τους επιλογές και γεμίζουν τις κενές θέσεις τμημάτων στα οποία δεν επιθυμούν πραγματικά να σπουδάσουν, εκτοπίζοντας όμως έτσι άλλους που θα ήθελαν να σπουδάσουν εκεί. Γι’ αυτό ένα μέτρο αποτελεί ουσιαστικά έμμεσο κόφτη στις επιλογές σχολών!

Πραγματικό παράδειγμα: Πέρυσι, ένα τμήμα υψηλής ζήτησης στην Αθήνα πρόσφερε 63 θέσεις. Ως πρώτη επιλογή το είχαν επιλέξει 19 υποψήφιοι, ως δεύτερη 30 και ως τρίτη 31 (σύνολο 80 υποψήφιοι). Συνολικά όμως το τμήμα συγκέντρωνε 1.362 προτιμήσεις από το Μηχανογραφικό. Από αυτούς που τελικά φοίτησαν στο τμήμα, στις τρεις πρώτες προτιμήσεις τους το είχαν θέσει μόλις οι 18 και υπόλοιποι 45 επιτυχόντες προήλθαν από τη χιονοστιβάδα του Μηχανογραφικού, 22 εκ των οποίων είχαν δηλώσει το τμήμα από 7η και πέρα επιλογή.

Για να κόψει τον αέρα τυχαιότητας που δημιουργούν τα φτερά της εξεταστικής πεταλούδας λοιπόν, ο πρόεδρος της Επιτροπής Διαλόγου για την Παιδεία κατέθεσε, ανάμεσα σε πολλές άλλες, τρεις προτάσεις που αν υιοθετηθούν από τον υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη θα φέρουν τα πάνω κάτω στην Παιδεία από το ερχόμενο έτος.

Η πρώτη αναφέρεται στην αναδιοργάνωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε τέσσερα χρόνια γυμνάσιο και δύο χρόνια λύκειο με αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών του λυκείου. Το προτεινόμενο πρόγραμμα του λυκείου είναι μια παραλλαγή του συστήματος του Διεθνούς Απολυτηρίου (ΙΒ – Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά) που εφαρμόζουν εδώ και χρόνια τα μεγαλύτερα ιδιωτικά σχολεία ανά τον κόσμο –και στην Ελλάδα. Κάθε μαθητής παρακολουθεί συνολικά έξι μαθήματα, των οποίων το πρόγραμμα θα εξελίσσεται ενιαία και συνεκτικά και στις δύο τάξεις του λυκείου (δύο υποχρεωτικά και τέσσερις επιλογές). Επίσης συμμετέχει σε πρόγραμμα φυσικής άσκησης διάρκειας τριών ωρών εβδομαδιαίως, ενώ στις ακαδημαϊκές του υποχρεώσεις θα περιλαμβάνονται η εκπόνηση εργασίας και η συμμετοχή σε δράσεις εθελοντισμού και κοινωνικής ευαισθησίας. Δεν υπάρχουν εξετάσεις στην Α’ Λυκείου, ούτε απορρίψεις, ούτε μετεξεταστέοι. Η επίδοση κρίνεται στις τελικές εξετάσεις και το Εθνικό Απολυτήριο Λυκείου αποτελεί το κατώφλι για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Η δεύτερη πρόταση αφορά τη θέσπιση (από του χρόνου) ενός συντελεστή στις εξετάσεις, ο οποίος θα επιβραβεύει υποψηφίους που δηλώνουν μία ή λίγες –έως 10 –επιλογές σχολών! Αν ένας υποψήφιος λ.χ. επιλέξει μόνο ένα τμήμα για εισαγωγή, επιβραβεύεται με τον μέγιστο συντελεστή βαρύτητας (100%) και αποκτά ισχυρό προβάδισμα έναντι όλων των άλλων. Αν επιλέξει δύο τμήματα τότε οι συντελεστές διαφοροποιούνται σε 65% για την πρώτη επιλογή του και 35% για τη δεύτερη, αν επιλέξει τρία τμήματα τότε επιμερίζεται σε 55% για την πρώτη επιλογή, 30% για τη δεύτερη και 15% για την τρίτη. Ο συντελεστής συνεχίζει με φθίνουσες τιμές μέχρι και για 10 επιλογές τμημάτων. Κατόπιν μηδενίζεται. Η πρόταση, κατά τον Αντώνη Λιάκο, επιτρέπει την όσο το δυνατό μεγαλύτερη σύμπτωση ανάμεσα στο τι θέλει να σπουδάσει κανείς και στο τι τελικά σπουδάζει, ενώ μειώνει και τη σημασία του βαθμού.
Η τρίτη πρόταση αφορά τη δυνατότητα κινητικότητας και διαμόρφωσης προσωπικών προγραμμάτων για τους φοιτητές. Οι φοιτητές θα έχουν τη δυνατότητα να μπορούν να αλλάζουν τμήμα και κατεύθυνση σπουδών μεταφέροντας τις πιστωτικές τους μονάδες. Επίσης, να συνδυάζουν στο πτυχίο τους πρωτεύουσα ειδίκευση από ένα τμήμα και δευτερεύουσα από άλλο. Η μετακίνηση ανάμεσα σε διαφορετικά ιδρύματα αλλά και συνεργασίες με άλλο ή άλλα τμήματα του ίδιου ή άλλου πανεπιστημίου με κοινά Προγράμματα Σπουδών (joint degrees) σε επιστημονικά αντικείμενα που βρίσκονται στην τομή των γνωστικών πεδίων των συμμετεχόντων τμημάτων εκτιμάται ότι θα ξεμπλοκάρουν φοιτητές από κακές αρχικές επιλογές και θα εισαγάγουν έναν καλώς νοούμενο ανταγωνισμό μεταξύ των ιδρυμάτων.

Ολα αυτά βέβαια προς το παρόν ανήκουν στη θεωρία. Γιατί στην πράξη οι πεταλούδες, παρότι φαινομενικά εύθραυστες, αποδεικνύονται δύσκολος αντίπαλος.