Από την πρώτη στιγμή που μπήκε η Ελλάδα στην περίοδο της σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής και των μνημονίων το γεωπολιτικό κριτήριο εντάχθηκε σε όλες τις φάσεις της διαπραγμάτευσης, ως πλεονέκτημα και «ειδικό χαρακτηριστικό» που θα εξασφάλιζε στη χώρα μία καλύτερη αντιμετώπιση. Δεν πρόκειται για μία πρωτοτυπία αυτής της περιόδου, η ειδική γεωπολιτική θέση της χώρας ήταν ένα διαχρονικό επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε από τις πολιτικές ηγεσίες σε διάφορες φάσεις της μεταπολιτευτικής ιστορίας, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πίεσε για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ απειλώντας πως σε αντίθετη περίπτωση θα αποσύρει τη χώρα και από το πολιτικό σκέλος του ΝΑΤΟ.

Το οξύμωρο με τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, το οποίο αναδείχτηκε ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια με την υιοθέτηση παθητικής στάσης στην εξωτερική πολιτική λόγω της έμφασης στην προσπάθεια σωτηρίας της χώρας, είναι πως διαδοχικές κυβερνήσεις, με ελάχιστες εξαιρέσεις έχουν επενδύσει σε μία λογική «εξαιρετισμού» και προνομιακής μεταχείρισης χωρίς να αξιοποιούμε την πράγματι κρίσιμη γεωπολιτική μας θέσης αναδεικνύοντας την Ελλάδα σε πρωταγωνιστή των ευρύτερων περιφερειακών υποσυστημάτων. Αξίζει να σημειωθεί πως η Ελλάδα, παρά τις ιδιαίτερες σχέσεις που είχε κατά περιόδους με τον Αραβικό κόσμο απέτυχε να εξελιχθεί σε έναν «ειλικρινή διαμεσολαβητή» -honest broker- για τις κρίσεις στη Μέση Ανατολή, ενώ σε ευρύτερο επίπεδο, όπως για παράδειγμα με τη διένεξη με τη FYROM, έχουμε μετατραπεί από πιθανό καταλύτη λύσης σε μέρος του προβλήματος, ακυρώνοντας επί της ουσίας το γεωπολιτικό μας πλεονέκτημα.

Η προσπάθεια ανάδειξης του γεωπολιτικού κριτηρίου ως συγκριτικό πλεονέκτημα για την ευνοϊκότερη αντιμετώπιση της χώρας από τους εταίρους της δεν πρέπει να περιορίζεται σε ένα παθητικό ρόλο –αν καταρρεύσει η Ελλάδα θα γεμίσει η Ε.Ε. από πρόσφυγες, μετανάστες και τζιχαντιστές–, αλλά αντίθετα θα πρέπει να γίνεται στη βάση ενός ευρύτερου σχεδιασμού για το ρόλο της χώρας στην περιοχή και στην Ε.Ε. Χρειάζεται η εξωτερική μας πολιτική να αποκτήσει εκ νέου στρατηγικό όραμα για τη θέση της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, αλλά και της Ε.Ε. γενικότερα, σηματοδοτώντας στην πράξη την έξοδο από την αμυντική και παθητική στάση της περιόδου της κρίσης.

Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι καθηγητής στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας (ΣΕΑ)

Τελευταία Νέα