Μαύρο, άσπρο ή χρώμα; Αν είχατε δύο ολόιδιες φωτογραφίες ποια θα διαλέγατε; Εκείνη που παραπέμπει, όπως πιστεύουν πολλοί, στον κόσμο της διαφήμισης και της μόδας ή μήπως εκείνη που στα βλέμματα των περισσοτέρων θεωρείται πιο καλλιτεχνική; Ενενήντα τέσσερα ζευγάρια δίδυμων φωτογραφικών καρέ σε ασπρόμαυρο (ή μαυροάσπρο) και σε χρώμα, όλες τους δημιουργίες των μελών του Φωτογραφικού Κύκλου, στήνονται πλάι πλάι στην Ελληνοαμερικανική Ενωση και προκαλούν το βλέμμα να επιλέξει στην έκθεση «Ασπρόμαυρο – Εγχρωμο. Τα δυο πρόσωπα μιας φωτογραφίας», την οποία επιμελείται ο καθηγητής Φωτογραφίας Πλάτων Ριβέλλης.

«Η έκθεση αυτή είναι γέννημα και, χωρίς αμφιβολία, θρέμμα της ψηφιακής επανάστασης στη φωτογραφία. Μερικά χρόνια πριν θα ήταν αδιανόητη και –πολύ λογικά –θα αντιμετωπιζόταν ως διαστροφή» εξηγεί ο καθηγητής. «Στόχος της είναι να προκαλέσει ερωτήματα και σκέψεις γύρω από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί και υπάρχει η καθεμία από τις εκδοχές αυτές» συνεχίζει.

αμφιταλάντευση. Θέματα διαφορετικά, χωρίς συνοχή, θα περιμένουν τους φίλους της φωτογραφίας που θα θελήσουν να ανταποκριθούν στην πρόκληση και να επιλέξουν ποια εκδοχή προτιμούν από το κάθε ζευγάρι.

«Είναι προφανές ότι οι φωτογράφοι της έκθεσης, από τους οποίους ο καθένας εκθέτει μια φωτογραφία του σε δύο εκδοχές, έγχρωμη και ασπρόμαυρη, δεν παρουσιάζουν τη φωτογραφική δουλειά τους, ούτε καν ένα τμήμα της. Περισσότερο συμμετέχουν σε ένα εγχείρημα προορισμένο να ερεθίσει τη σκέψη μας και εκείνη των θεατών και να θέσει ερωτήματα, τα οποία ούτε μπορούν ούτε πρέπει να απαντηθούν. Οι επιλογές των φωτογραφιών ξεκίνησαν –όπως πάντα άλλωστε –από ένα γενικό καλλιτεχνικό κριτήριο, αλλά παράλληλα επηρεάστηκαν από το ειδικό κριτήριο του παιδαγωγικού διλήμματος που θέτει η βασική ιδέα του θέματος» μας εξηγεί ο επιμελητής τον τρόπο που διάλεξε τις 188 φωτογραφίες των 94 μελών του Φωτογραφικού Κύκλου, τον οποίο διευθύνει από το 1988, ύστερα από έρευνα των αρχείων του Κύκλου με τις «καλές» λήψεις. Και για την ακρίβεια με τις καλές έγχρωμες λήψεις διότι «η μετατροπή ξεκινάει αναγκαστικά από το χρώμα αφού τα ψηφιακά αρχεία αποδίδουν έγχρωμο αποτέλεσμα» διευκρινίζει. «Οι επιλεγμένες φωτογραφίες έπρεπε να γεννούν ερωτηματικά και όχι να παρουσιάζουν κάτι αυτονόητο, ούτε να προτρέπουν με ευκολία προς μια απάντηση σχετικά με το ποια υπερτερεί. Αφού πρόκειται για καλές φωτογραφίες θα πρέπει λογικά –τόσο η μία όσο και η άλλη εκδοχή –με κάποιο τρόπο να δικαιώνονται. Μόνο που ο τρόπος φαίνεται να είναι ελαφρώς διαφορετικός στην κάθε περίπτωση και αυτό είναι που προκαλεί το ενδιαφέρον. Με αυτή λοιπόν την αμφιταλάντευση πρέπει πλέον να συνηθίσει να ζει ο (ψηφιακός) φωτογράφος και να εκφράζει κάθε φορά αποφασιστικά την επιλογή του. Μια επιλογή όμως που ουδέποτε θα είναι απόλυτη –έστω και αν το νομίζει –και που θα φέρει μέσα της το σπέρμα μιας αμφιβολίας».

ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ. Αν ο ίδιος ο επιμελητής έπρεπε να επιλέξει, τελικά τι θα προτιμούσε; «Να ξεκαθαρίσουμε πρώτα από όλα ότι το ασπρόμαυρο είναι και αυτό χρώμα αφού το άσπρο είναι όλα και το μαύρο κανένα. Η έγχρωμη φωτογραφία είναι σαγηνευτική. Και αυτό την καθιστά επικίνδυνη, γι’ αυτό και χρειάζεται μεγαλύτερη ψυχραιμία για να εκτιμηθεί σωστά. Ολοι πιστεύουν ότι η έγχρωμη είναι και πιο εικαστική, ίσως επειδή η ζωγραφική έχει χρώματα. Αντιθέτως, πιστεύω ότι η ασπρόμαυρη είναι η πιο εικαστική επειδή επιτρέπει πιο ακραίες και μη αληθοφανείς παρεμβάσεις. Αν και τελικά δεν νομίζω ότι η φωτογραφία γενικώς είναι εικαστική» απαντά ο Πλάτων Ριβέλλης, ο οποίος δεν αποκλείει να βρισκόμαστε κοντά στο τέλος της ασπρόμαυρης εκδοχής των φωτογραφικών καρέ. «Ισως η περίοδος που διανύουμε να αντιστοιχεί στους τελευταίους σπασμούς πριν από τον θάνατο της ασπρόμαυρης φωτογραφίας. Αυτός ο ρόγχος μπορεί να διαρκέσει πολύ μεγάλο διάστημα μέχρι το ενδεχόμενο τέλος και σίγουρα θα είναι ικανός να παραγάγει σπουδαίες φωτογραφίες» καταλήγει.

INFO

Η έκθεση «Ασπρόμαυρο – Εγχρωμο. Τα δυο πρόσωπα μιας φωτογραφίας» εγκαινιάζεται την Τετάρτη στις 20.00 στην Ελληνοαμερικανική Ενωση, Μασσαλίας 22. Εως 11 Νοεμβρίου