Είναι εντυπωσιακό ότι η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ πανηγυρίστηκε σε άλλες χώρες της Ευρώπης περισσότερο από ό,τι στην Ελλάδα. Αυτό συνιστά μεγάλη επιτυχία του, ίσως πιο σημαδιακή από την εκλογική. Και προπαντός συνιστά θρίαμβο του αρχηγού του. Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ο Αλέξης Τσίπρας, με το νεανικό, ευειδές παρουσιαστικό και το παιδικό χαμόγελο (που δεν έχει π.χ. ο κάπως στεγνός, παρότι ακόμη νεότερος, Πάμπλο Ιγκλέσιας του Podemos), έγινε ο Αγιος Γεώργιος της ευρωπαϊκής Αριστεράς, η προσωποποίηση των προσδοκιών της. «L’ altra Europa con Tsipras» γράφουν οι σημαίες που ανεμίζουν οι ιταλοί σύντροφοι. Con Tsipras, όχι con SYRIZA.

Οι προσδοκίες αυτές μπορεί όμως να διαψευστούν πολύ γρήγορα, γρηγορότερα από ό,τι εκείνες που επένδυσαν στον ΣΥΡΙΖΑ οι ψηφοφόροι του. Η Αριστερά της Ευρώπης περιμένει να γίνει μπροστάρης στην πάλη της με τον ύστερο καπιταλισμό ο ηγέτης μιας χώρας που δεν έχει αφομοιώσει ούτε τα επιτεύγματα του πρώιμου καπιταλισμού. Η θεωρία της παράκαμψης των ιστορικών σταδίων ήταν βέβαια κάτι που συνάρπαζε τους παλιούς αριστερούς (συμπεριλαμβάνω τον εαυτό μου), αλλά η Ιστορία την έχει κουρελιάσει στο μεταξύ όπου δοκιμάστηκε.

Θα πει κανείς ίσως ότι αυτά αφορούν άλλους, όχι εμάς εδώ. Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία πάνω στα φτερά ελπίδων που πετούν χαμηλότερα από τα όνειρα των ιδεολογικών υποστηρικτών του: ελπίδων για ελάφρυνση από τα βάρη μιας πενταετίας περικοπών και υπερφορολόγησης. Αλλά για να το πετύχει αυτό, ο Τσίπρας και το κόμμα του θα πρέπει, ως κυβέρνηση πλέον, να διατηρήσουν για όσο χρειαστεί ατσαλάκωτο το προφίλ τους που εμπνέει, εμψυχώνει και συσπειρώνει τις ομόρροπες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Διαφορετικά, τα αετόπουλα της μεσογειακής Ευρώπης και τα ξαδέλφια τους αλλού θα εγκαταλείψουν απογοητευμένα τον πρωτολάτη τους στη μάχη ελιγμών ή και μετωπικής σύγκρουσης με τα γεράκια του ευρωπαϊκού Βορρά. Από αυτή την άποψη, η κυβερνητική σύμπραξη, και στην πραγματικότητα εξάρτηση, του ΣΥΡΙΖΑ από ένα υπερδεξιό κόμμα με αντιλήψεις σχεδόν σουρεαλιστικά αντιδραστικές έστειλε στους ξένους θαυμαστές του ένα πρώτο δυσάρεστο μήνυμα.

Αλλά ο σκεπτικισμός αυτή τη στιγμή κινδυνεύει να φανεί μεμψίμοιρος και μίζερος. Είναι αναμφισβήτητο ότι ζούμε μια μεγάλη αλλαγή ψυχολογικού κλίματος, όπου ακόμη και σε πολλούς από εκείνους που δεν ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ η ελπίδα για κάτι νέο ή απλώς η περιέργεια για το άγνωστο υπερισχύει (έστω ανομολόγητα) του φόβου. Ενα γερασμένο, σαθρό, αυτάρεσκο, αυτοαναφορικό πολιτικό κατεστημένο έπαψε να κυβερνά για πρώτη φορά από το 1974. Και αν δεν ανανεωθεί εκ βάθρων, όχι μόνο σε πρόσωπα αλλά κυρίως σε νοοτροπία, το περιμένει το περίφημο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Οι ψηφοφόροι χειραφετήθηκαν από κόμματα που εκφράζουν παρωχημένες και χωρίς πραγματικό αντίκρισμα οριοθετήσεις. Πιστοποιήθηκε η εδραίωση καινούργιων πολιτικών σχηματισμών που, ανεξάρτητα από τον ιδεολογικό προσανατολισμό τους, απηχούν πιο σύγχρονα προβλήματα, αιτήματα και αντιθέσεις της ελληνικής κοινωνίας.

Στον ανταγωνισμό με τα άλλα νεοφυή κόμματα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατίσχυσε μόνο σε αριθμό ψήφων και εδρών. Πολύ σημαντικότερο είναι ότι κέρδισε τη νεολαία. Εχει τη νεανικότερη βάση ανάμεσα στα κόμματα που εκπροσωπούνται στην καινούργια Βουλή. Αλλά εδώ θα επιτρέψω στον εαυτό μου μια υποτροπή στον σκεπτικισμό. Η έντονη παρουσία της νέας γενιάς στο εκλογικό κοινό του ΣΥΡΙΖΑ δεν αντανακλάται ούτε στην κυβέρνηση ούτε στον κομματικό μηχανισμό του. Εκεί βλέπουμε, με εξαίρεση τον αρχηγό και λίγα στελέχη του στενού κύκλου του, ρυτιδιασμένα πρόσωπα (και, για να τιμούμε τις πατριαρχικές παραδόσεις μας, ελάχιστες γυναίκες). Προπαντός βλέπουμε ρυτιδιασμένες ιδεοληψίες.

Αλλος ένας λόγος να αισθανόμαστε ότι οι καιροί είναι ακόμη γκαστρωμένοι, όπως θα έλεγε ο Χαρίλαος Φλωράκης.

Τελευταία Νέα