Η μάχη για την προεδρία της Επιτροπής έδωσε ήδη έναν νικητή. Και δεν είναι το πρόσωπο που επελέγη αλλά το στίγμα που δόθηκε μέσα από τη διαδικασία εκλογής και κυρίως μέσα από τις προγραμματικές δηλώσεις του εκλεγέντα. Το στίγμα θα μπορούσε να αποδοθεί με μια λέξη –πολιτικοποίηση –και με μια αίσθηση –η σελίδα γυρνάει.
Πιο γνωστό και πιο δύσκολα κερδισμένο στοίχημα υπήρξε βέβαια η επιβεβαίωση ότι η λήψη υπόψη του αποτελέσματος των ευρωεκλογών, υπό την έννοια της σχεδόν αυτόματης ανάθεσης «πρώτης εντολής» στον επίσημο υποψήφιο της παράταξης που κέρδισε πανευρωπαϊκά, αποτελεί ένα «δημοκρατικό προηγούμενο» από το οποίο η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θα μπορεί στο εξής να αποστεί. Το είπε ξεκάθαρα ο Γιούνκερ, το έκαναν πράξη με την ψήφο τους τόσο το Συμβούλιο όσο και το Κοινοβούλιο. Ομως ο νέος πρόεδρος δεν σταμάτησε εκεί, κάτι που θα συνιστούσε υιοθέτηση της παραδοσιακής ευρωπαϊκής λογικής των «μικρών βημάτων» και θα προοιωνιζόταν συντηρητική προσέγγιση τόσο του ρόλου του όσο και του μέλλοντος της Ενωσης. Με τον λόγο του ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 15 Ιουλίου σκιαγράφησε μια αυθεντικά νέα προσέγγιση σε δύο κρίσιμα μέτωπα: τη λειτουργία της Επιτροπής και τον προσανατολισμό της Ενωσης.
Στο ευρύτερο και σημαντικότερο πεδίο, ο Γιούνκερ εξήγγειλε μια γενική αρχή –«μια Ευρωπαϊκή Ενωση πιο μεγάλη και πιο φιλόδοξη στα ουσιώδη θέματα, πιο μικρή και πιο συγκρατημένη στα λιγότερο σημαντικά» –και εξειδίκευσε το φιλόδοξο σκέλος σε 5+1 πολιτικές δεσμεύσεις: ως προς την αντιμετώπιση της κρίσης, χρήση της παρεχόμενης από το Σύμφωνο Σταθερότητας «ευελιξίας» (δηλαδή λείανση του δόγματος της λιτότητας) και αντικατάσταση της τρόικας από πλήρως ευρωπαϊκό μηχανισμό· σταμάτημα της διεύρυνσης (υπονοείται: ώστε να προχωρήσει η εμβάθυνση) τουλάχιστον για την επόμενη πενταετία· γρήγορη και αποφασιστική ολοκλήρωση της εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ για την αμοιβαία κατάργηση των δασμών (συγχρόνως κλείσιμο του ματιού στη Μεγάλη Βρετανία και ενίσχυση της παγκόσμιας επιρροής της Ευρώπης)· υποχρεωτική κατάρτιση «μητρώου ομάδων συμφερόντων» και για τα τρία θεσμικά όργανα (προσέγγιση, αλλά μάλλον γραφειοκρατική, υπέρ της διαφάνειας)· επανεξέταση της ψηφισμένης νομοθεσίας για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (στην κατεύθυνση περιορισμού τους, σύμφωνα με την προσωπική πεποίθηση του νέου προέδρου της Επιτροπής). Διαπερνά, τέλος, όλες τις πολιτικές της Ενωσης, αλλά με αόριστο ακόμη τρόπο, η δέσμευση – απειλή για χρήση των α-λα-κάρτ συνεργασιών μεταξύ των κρατών-μελών: «Δεν είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε όλοι με την ίδια ταχύτητα» (υπονοείται: γιατί σκοπεύω να τρέξουμε).
Ως προς τη λειτουργία της Επιτροπής, οι κρίσιμες αλλαγές είναι οι ακόλουθες: εκπόνηση ενός πραγματικού προγράμματος διακυβέρνησης με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης (μέσα στους τρεις πρώτους μήνες εξαγγελία δέσμης μέτρων ύψους 300 δισ. ευρώ για την απασχόληση, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, νομοθετικά μέτρα για την ψηφιακή αγορά μέσα στο πρώτο εξάμηνο κ.λπ.)· αναβάθμιση πεδίων πολιτικής μέσω ορισμού επιτρόπου για θέματα Μετανάστευσης, για τον Χάρτη Δικαιωμάτων (σίγουρα δεν θα είναι Βρετανός), ανάθεσης της βελτίωσης της ευρωπαϊκής νομοθέτησης σε έναν από τους αντιπροέδρους, ενίσχυσης και «συλλογικοποίησης» του ύπατου αρμοστή – υπουργού Εξωτερικών (η αναφορά σε «ισχυρό και έμπειρο παράγοντα» και η υποβοήθησή του από «άλλους επιτρόπους αρμόδιους για εξωτερικές σχέσεις» αποτελούν συγχρόνως σαφείς αιχμές κατά του προσώπου που ως τώρα κατείχε το αξίωμα)· σύσφιγξη και πολιτικοποίηση της σχέσης της Επιτροπής με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Ο διάλογος θα είναι πολιτικός, όχι τεχνοκρατικός».
Πολιτικότητα, μεταρρυθμίσεις, κοινωνικός προσανατολισμός («κύριο καθήκον να χτίσω γέφυρες», «υπήρξε έλλειψη κοινωνικής δικαιοσύνης», «πρώτο μέλημα η ανάπτυξη»): η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία μπορεί να έχασε τις εκλογές, επέβαλε όμως το πρόγραμμά της. Μένει να δούμε αν θα υλοποιηθεί, τι καρπούς θα δώσει και πώς θα αποκρούσει τις συνεχείς βολές που σίγουρα θα έρχονται από την άλλη πλευρά της Μάγχης. Οι παίκτες πάντως και ο αγώνας είναι γνωστοί.
Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
Τελευταία Νέα