[Φαινόμενα] Ελευθερία ή εφιάλτης αυταρέσκειας;

Χακτιβισμός και Anonymous, μια νέα ηρωική «μυθολογία» ενός σύμπαντος αποκλεισμένου από την εικόνα της πραγματικότητας – σύμφωνα με τον ορισμό της από τους νόμους της φυσικής – που όμως παρεμβαίνει δυναμικά σε αυτήν αξιοποιώντας τις ιντερνετικές δυνατότητες για να προβληθεί σε ρόλο παγκόσμιου εκδικητή του Κακού. Νέα δεδομένα ενός κόσμου που αρνείται την εικόνα ως στοιχείο ταυτότητας του προσώπου αλλά χρησιμοποιεί τις εικόνες μέσω της χρήσης της τεχνολογίας για να επικοινωνήσει. Και πρώτα απ’ όλα επιλέγοντας τη μάσκα του Γκάι Φοκς από το κόμικς «V fro Vendetta» για τις δημόσιες εμφανίσεις – κυρίως στις οθόνες μέσω υπολογιστών – των μελών των Anonymous, παραπέμποντας στην περσόνα του εκδικητή του κόμικς. Πιο πρόσφατη παρέμβαση στην ελληνική πραγματικότητα ήταν τη βραδιά της ψήφισης του δεύτερου Μνημονίου στις 12 Φεβρουαρίου, όταν κατέλαβαν οι Αnonymous τις ιστοσελίδες πολιτικών, του Πρωθυπουργού και δημοσίων υπηρεσιών σε ένδειξη διαμαρτυρίας και αντίστασης στο γεγονός, όπως και την ιστοσελίδα του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Εξού και παρακολουθήσαμε με ενδιαφέρον τα δυο ντοκιμαντέρ της «Εμπόλεμης ζώνης» (Mega, Σωτήρης Δανέζης) που αξιοποίησαν με μαεστρία το τελετουργικό τής τηλεόρασης για να προσεγγίσουν την κουλτούρα, τους σκοπούς και τουλάχιστον την ιδεολογική ταυτότητα των Anonymous και των συναφών οργανώσεων χακτιβιστών, οι οποίοι έχουν διαμορφώσει και υπερασπίζονται τον σύγχρονο μύθο της απόλυτης ελευθερίας που διασφαλίζει το «τεχνολογικό θέατρο» του κυβερνοχώρου. Μια εξαντλητική έρευνα η οποία με ισορροπία μεταξύ του επικού μύθου που διαμορφώνουν οι χακτιβιστές Anonymous για έναν «ηθικό ρόλο» και του αντιλόγου, ακόμη συγκρατημένου άφηνε στον θεατή τον προβληματισμό – στις ΗΠΑ οι Αρχές τούς θεωρούν απειλή και τους συλλαμβάνουν. Υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας που τροφοδοτεί μια νέα παράνοια ή απλώς μια νέα μέθοδος για την υπεράσπιση των αδυνάτων και απανταχού αποκλεισμένων;

Πάντως οι δηλώσεις ενός εκ των πρωτεργατών της οργάνωσης που για πρώτη φορά βρέθηκε μπροστά στην τηλεοπτική κάμερα, με το πρόσωπο φυσικά καλυμμένο, του 47χρονου Commander X, «νιώθω πιο δυνατός από χίλιους στρατιώτες με χίλια όπλα, μπορώ να καταστρέψω ολόκληρες τριτοκοσμικές κυβερνήσεις έτσι απλά μόνος μου» και επίσης «θα αποδειχθεί ότι είμαστε το καλό στον κόσμο» δεν μπορεί παρά να εγείρουν τον προβληματισμό γι’ αυτό το αίσθημα της παντοδυναμίας που υπερβαίνει τον «ηθικό στόχο». Ωστόσο οι επιθέσεις τους σε ιστοσελίδες, όπως αυτές της διακίνησης υλικού παιδικής πορνογραφίας, μεγάλων εταιρειών ή σε απόπειρες φίμωσης ιστοσελίδων ελεύθερης διακίνησης πληροφοριών και την προστασία της ιντερνετικής επικοινωνίας των εξεγερμένων στις αραβικές χώρες ενάντια στις απόπειρες των κυβερνήσεων να την εμποδίσουν προσδίδουν μια ηρωική διάσταση στην επική αυταρέσκεια που επιδεικνύουν οι Anonymous.

Κουλτούρα ή υποκουλτούρα ο χακτιβισμός, και παρά το τρομοκρατικό σλόγκαν τους «είμαστε λεγεώνα, δεν συγχωρούμε, δεν ξεχνάμε, να μας περιμένετε», η λειτουργία τους σαν tricksters (κατεργάρηδες), όπως εξηγεί η δημοσιογράφος Κουίν Νόρτον, που ειρωνεύονται την παντοδυναμία των κρατικών θεσμών καταλύοντας την αυταρχική επισημότητα των ιστοσελίδων τους δίνει μια παιγνιώδη διάσταση στη δράση τους. Εξού και ο όρος «Lutz» που συμπυκνώνει την αντίσταση στη λογοκρισία και προέρχεται από τον ιντερνετικό όρο «Lol» (Lough out loud, γελώ δυνατά).

Καθώς ο κόσμος του ιντερνετικού μύθου της απόλυτης ελευθερίας των Anonymous – αναζητούν την «τέλεια δικαιοσύνη στον κόσμο» με λόγο υπερβολικό και γι’ αυτό γοητευτικό, σε εποχές οι οποίες ψάχνουν νέα ηρωικά σύμβολα – ξεδιπλωνόταν μέσα από ένα φουτουριστικό ντεκόρ με οθόνες και υπολογιστές και ένα ταχύτατο μοντάζ να κάνει συναρπαστική την αφήγηση, δεν μπορέσαμε να μην αναρωτηθούμε αν τελικώς όλο αυτό το σύμπαν της ελευθερίας δεν είναι ταυτοχρόνως και μια μορφή σκλαβιάς στις τεχνολογικές μεθόδους επικοινωνίας.

«Είμαστε οποιοσδήποτε, οπουδήποτε, οποιαδήποτε στιγμή» ακούγεται σε μια από τις ιντερνετικές δηλώσεις αυτών των «στρατιωτών δίχως όνομα», αποκαλύπτοντας τη συναρπαστική δύναμη του άυλου σύμπαντος του κυβερνοχώρου, που καταργεί χώρο και χρόνο, άρα και κάθε δέσμευση. Ηδη από μόνο του αυτό διαμορφώνει μια νέα κουλτούρα παντοδύναμης ανωνυμίας. Γι’ αυτό και η Κουίν Νόρτον μιλάει για έναν «πολιτισμικό πόλεμο» με τη δράση των Anonymous και τις αντιδράσεις που προκαλεί, ιδίως την ποινική δίωξή τους να διαμορφώνει ένα τοπίο στο οποίο θα αυξάνονται και τα εργαλεία καταστολής.