Απ’ έξω έμοιαζε χώρος ορφανός. Κατεβασμένες γρίλιες, καμία επιγραφή. Σαν να μη διεκδικούσε κανείς την πατρότητα αυτού του ισογείου στον Βύρωνα. Ο μουσαμάς στο δάπεδο λεκιασμένος με ροζ μπογιά. Στη θέση μιας σπασμένης τζαμαρίας χαρτόνια κολλημένα σαν τσιρότα. Στο δωματιάκι παραταγμένες καρέκλες από δερματίνη σε πράσινες αποχρώσεις. Και στους τοίχους κρεμασμένα τρία κάδρα, δύο με φωτογραφίες του Ανδρέα Παπανδρέου και ένα του Γιώργου, τοποθετημένα ευλαβικά, όπως και οι εικόνες των αγίων στις σχολικές αίθουσες. Τέσσερις άνδρες που αποκαλούσαν ο ένας τον άλλον «σύντροφο» αναπολούσαν τις εποχές που οι τοίχοι δεν συγκρατούσαν τις κουβέντες τους. Τότε που οι πολιτικές συζητήσεις τους, συχνά φορτισμένες, ξυπνούσαν τους γείτονες.

Ο Στέφανος Παπατζίμας, γραμματέας της Τοπικής Οργάνωσης ΠΑΣΟΚ Βύρωνα, δεν ανοίγει αυτό το ισόγειο κάθε μέρα. Δυόμισι μήνες πριν εξερράγη απ’ έξω εμπρηστικός μηχανισμός. «Δεν εξαφανίστηκε ο κόσμος μονομιάς, αλλά φοβούνται», λέει. «Οσοι μείναμε δεν είμαστε κομματόσκυλα ή πληρωμένοι. Αυτοί που τα παίρνουν, να ξέρεις, εξαφανίζονται». Ο Θεόδωρος Κοτσάνης, ένας από τους συντρόφους, συμφωνεί μαζί του. «Είμαστε οι απλοί, αγνοί πασόκοι, που πιστεύουμε ότι η πολιτική αυτής της περιόδου δεν μας εκφράζει και ελπίζουμε κάτι να αλλάξει».

«γυμνεσ» βιτρινεσ. Αρκετές Τοπικές Οργανώσεις ΠΑΣΟΚ στην Αττική ή έχουν κλείσει τα γραφεία τους λόγω οικονομικής στενότητας ή υπολειτουργούν ή έχουν απογυμνώσει τις βιτρίνες τους από χρώματα, σύμβολα και αφίσες. Στο Παγκράτι, σε πολυκατοικία όπου επί χρόνια δέσποζε μια μεγάλη φωτογραφία του Ανδρέα Παπανδρέου, έχει απομείνει μια ξεθωριασμένη επιγραφή από τις δημοτικές εκλογές με την ονομασία του συνδυασμού του Γιώργου Καμίνη. Το γραφείο λειτουργεί λίγες φορές την εβδομάδα. Στον Βύρωνα χρωστούν δύο ενοίκια. Στην Ηλιούπολη έκλεισαν τα γραφεία τους. Δεν μπορούσαν άλλο να συντηρήσουν 200 τ.μ. με 1.300 ευρώ ενοίκιο. Χρωστούν οκτώ μήνες. Στο Χαλάνδρι έφταναν πριν από το 2009 τα 1.350 μέλη και σήμερα έχουν απομείνει 150. Την περασμένη Πέμπτη είχαν ολομέλεια για να αποφασίσουν αν θα μετακομίσουν σε άλλο χώρο με μικρότερο ενοίκιο.

Για τον Μάριο Ερημο, γραμματέα της οργάνωσης στην Ηλιούπολη που πρόσφατα έμεινε άστεγη, το οικονομικό πρόβλημα οφείλεται στη διαχείριση από τα κεντρικά του κόμματος. Οπως εξηγεί, το 2009 είχε 1.600 ανανεώσεις μελών, αριθμός που αντιστοιχούσε σε 30.000 ευρώ έσοδα. Από τότε όμως ίσχυσε ο όρος τα μέλη να καταθέτουν τις εισφορές κατευθείαν στις τράπεζες. Από το ποσό που αντιστοιχούσε στην Ηλιούπολη ο Μάριος Ερημος λέει ότι δόθηκαν ελάχιστα.

Στέλεχος από τα κεντρικά του ΠΑΣΟΚ αναγνωρίζει ότι σήμερα σε αρκετές Τοπικές παρατηρείται μειωμένη συμμετοχή. «Παλιά ήμασταν κοιτίδα σκέψης και προβληματισμού. Βρίζαμε και την κυβέρνηση αν χρειαζόταν. Στέλναμε τα πρακτικά των συζητήσεων στο κόμμα. Τώρα τα σταματήσαμε κι αυτά», διαπιστώνει ο Λευτέρης Τριανταφύλλου από τον Βύρωνα.

Ο Λευτέρης Τριανταφύλλου έζησε τις οργανώσεις από τη δεκαετία του ’70, στα πρώτα τους βήματα. Τότε υποδέχτηκαν ετερόκλητες ομάδες. Από μέλη του ΠΑΚ και της Ενωσης Κέντρου μέχρι τροτσκιστές. Μετά το ’81 οι οργανώσεις εξελίχτηκαν σε μηχανισμό βολέματος. Δεκάδες χιλιάδες διορισμοί στο Δημόσιο εξασφαλίστηκαν με δική τους μεσολάβηση. Παλιό στέλεχος της παράταξης αναφέρει ότι τότε οι διορισμοί αποφασίζονταν κατά 40% από τον αρμόδιο υπουργό και κατά 40% από τις οργανώσεις. Το ’89, μετά και το σκάνδαλο Κοσκωτά οι οργανώσεις συσπειρώνονται γύρω από τον Ανδρέα Παπανδρέου και λειτουργούν και πάλι πολιτικά. Αργότερα ο Σημίτης τις μετέτρεψε σε θεματικές οργανώσεις. Μια πρωτόγνωρη τότε για τα ελληνικά δεδομένα μορφή εθελοντισμού, με κομματική όμως ταμπέλα. Δεν αποτελούσαν οργανώσεις τόπου αλλά σκοπού, όπως για παράδειγμα τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Αθήνας. Μετά το 2004, όμως, ο ρόλος τους σταδιακά εκφυλίστηκε.