Στο Συρράκο τις καθημερινές του χειμώνα μπορεί να μη βρεις κανέναν, καθώς οι ελάχιστοι κάτοικοι «κατηφορίζουν» στα Γιάννινα ή αλλού, όμως αυτός που σίγουρα θα σε «περιμένει» είναι ο Κρυστάλλης. Το ανακαινισμένο πλέον Συρράκο είναι η πατρίδα του ποιητή της στάνης και του βουνού και μέχρι πριν από λίγα χρόνια έμενε μόνο ένας φύλακας. Σήμερα εδώ ξεχειμωνιάζουν ελάχιστοι, αλλά η ομορφιά αυτού του τόπου έλκει πολλούς επισκέπτες ιδίως τα Σαββατοκύριακα. Είναι ο τόπος που γέννησε επίσης τον Ιωάννη Κωλέττη, τον πρώτο συνταγματικό πρωθυπουργό, και τον αγωνιστή του ’21 Γιώργο Ζαλοκώστα.

Ακολουθώντας το ανηφορικό λιθόστρωτο καλντερίμι που οδηγεί στο χωριό, σύντομα χάνομαι ανάμεσα στα πέτρινα σπίτια. Τα δύο πλατάνια της πλατείας λένε οι ντόπιοι ότι είναι τόσο παλιά όσο το χωριό τους, ενώ η βρύση της Γκούρας πιθανόν να είναι ο πρώτος πυρήνας του χωριού – εκεί βρέθηκε και η εικόνα του Αγίου Νικολάου, του πολιούχου του Συρράκου. Η αφιερωμένη στον Αγιο Νικόλαο εκκλησία χτίστηκε τον 17ο αιώνα, κάηκε το 1821 μαζί με όλο το χωριό κατά τη διάρκεια αντιποίνων για τη συμμετοχή στην επανάσταση και ξαναχτίστηκε το 1834. Σήμερα εντυπωσιάζουν το αριστουργηματικό ξυλόγλυπτο τέμπλο της αλλά και ένας χρυσοκέντητος επιτάφιος ρωσικής τεχνοτροπίας με πολύτιμους λίθους. Μια εικόνα από τα περασμένα και τη ζωή των νομάδων κτηνοτρόφων, οι οποίοι στα χρόνια της τουρκοκρατίας είχαν τουλάχιστον 50.000 αιγοπρόβατα, δίνει το οικοτροφείο που βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία και σήμερα λειτουργεί ως ξενώνας. Εδώ φιλοξενούνταν τα παιδιά που οι γονείς τους έφευγαν με τα κοπάδια για τα βοσκοτόπια και εκείνα έμεναν πίσω για το σχολείο. Δείγμα αυτής της ζωής είναι και το παλιό σχολείο λίγα μέτρα πιο πέρα, που επίσης λειτουργεί ως ξενώνας.

Info

Το πατρικό σπίτι του Κώστα Κρυστάλλη φιλοξενεί τη λαογραφική παράδοση του τόπου του. Χαρακτηριστικό δείγμα των σιρακιώτικων σπιτιών είναι και το παραδοσιακό σπίτι της Ερμηνείας Φωτιάδου, το οποίο λειτουργεί επίσης ως μουσείο.