Είκοσι χρόνια…

… από την πτώση του τείχους του Βερολίνου κι από τότε νέα τείχη έχουν τσιμεντωθεί σε μήκος 18.000 χιλιομέτρων (σύμφωνα με τους υπολογισμούς του γεωγράφου και διπλωμάτη Μισέλ Φουσέ) παντού στον πλανήτη. Μέτρα προστασίας; Μέτρα αποκλεισμού; Ή ψευδαίσθηση ασφάλειας;


Τη νύχτα…

… της 9ης Νοεμβρίου 1989, ένα τείχος έπεσε στην καρδιά του Βερολίνου. Χτισμένο εκεί το 1961 από την κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία, ενσάρκωνε τη διαίρεση του κόσμου σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Η πτώση του κινηματογραφήθηκε, σχολιάστηκε και γιορτάστηκε σαν νίκη του «ελεύθερου κόσμου» επί του κομμουνισμού. Και θεωρήθηκε τότε ο προάγγελος μιας νέας εποχής, ενός κόσμου ειρηνικού και δίχως σύνορα: παγκοσμιοποιημένη οικονομία, ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων και των εμπορευμάτων, συνεργασία των εθνικών κρατών σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως, είκοσι χρόνια από τότε, παρατηρεί η Γαλλίδα δημοσιογράφος Κατρίν Πορτβέν, ξαναβρίσκουμε πάλι στον πλανήτη τα πιο αδιαπέραστα εμπόδια. Παντού, νέα τείχη ορθώνονται όχι μονάχα για να καθορίσουν κάποια όρια- εδαφικά, κοινωνικά, πολιτικά- αλλά και για να κρατούν τον κόσμο διαρκώς χωρισμένο: στο Μεξικό, στην Παλαιστίνη, στην Κύπρο, στο Κασμίρ, στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτόν τον κατάλογο, όμως, που όπως δείχνουν τα πράγματα θα παραμένει αιωνίως ανοιχτός, θα πρέπει να προσθέσουμε, όπως επισημαίνει η Αμερικανίδα πολιτειολόγος Γουέντι Μπράουν, και τα «τείχη μέσα στα τείχη», που ορθώνονται στις πόλεις της Αμερικής, της Νότιας Αφρικής και αλλού, φράγματα αδιαπέραστα ανάμεσα στις γειτονιές των πλούσιων και των φτωχών, των ντόπιων και των ξένων. Είναι τείχη που οφείλουν την ύπαρξή τους στις αποφάσεις χωρών δημοκρατικών και ανεπτυγμένων οι οποίες θέλουν να κλείσουν απέξω κάθε ανεπιθύμητο (μετανάστη, τρομοκράτη, πρόσφυγα, φτωχό ή απλώς ξένο). Το τείχος του Βερολίνου εμπόδιζε την έξοδο. Αυτά τα τείχη εμποδίζουν την είσοδο.

Η δημοκρατία…

… είναι σήμερα «εντοιχισμένη», γράφει η Γουέντι Μπράουν στο βιβλίο της «Τα τείχη-σύνορα και η παρακμή της κυριαρχίας των κρατών». Αυτή η «λαχτάρα για τείχη» δεν είναι παρά η αρρώστια του ατόμου που αισθάνεται σαν χαμένο μέσα στην παγκοσμιοποίηση και αναζητεί ορίζοντες, όρια και ασφάλεια. Είναι μια νόμιμη αναζήτηση, που όμως ο φόβος εύκολα τη μετατρέπει σε μια αναζήτηση ενόχων. Τείχη αστυνόμευσης, τείχη από κάμερες παρακολούθησης. Παρ΄ όλα αυτά, όλοι γνωρίζουν πως τα τείχη δεν αρκούν για να κρατήσουν μακριά καθετί ανεπιθύμητο. Ούτε τα όπλα ούτε οι επιδημίες σταματούν μπροστά τους. Και τα κύματα των ανθρώπων, όσο πιο συμπαγή είναι τα τείχη τόσο αυτά γίνονται πιο βίαια και πιο επικίνδυνα.

Τα τείχη…

… δεν χτίζονται για να μας προστατεύουν, αλλά για να μας δίνουν την εντύπωση της προστασίας. «Μια μέρα», γράφει η Γουέντι Μπράουν, «τα τείχη που σήμερα χτίζουμε για να μας προστατεύουν από τους επικίνδυνους, θα γίνουν αναπόφευκτα οι φυλακές μας».

Τελευταία Νέα