«ΚΑΙΡΟΣ ΛΟΙΠΟΝ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ
ΟΥΤΟΠΙΑ» ΕΛΕΓΕ Ο ΑΛΕΝ
ΓΚΙΝΣΜΠΕΡΓΚ ΣΕ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΤΟΥ ΣΤΟ «ΡΑRΙS RΕVΙΕW» ΤΟ 1965. Ή ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΑ ΛΕΓΑΜΕ ΕΜΕΙΣ ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΞΑΝΑ ΤΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΕΖΟΠΟΙΗΜΑΤΑ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΟΠΟΥ Η ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ, Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΧΟΥΝ ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΘΕΙ ΣΤΟ LΙFΕ SΤΥLΕ
«Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου χαλασμένα απ΄ την τρέλα, λιμασμένα, υστερικά γυμνά…». Ο εναρκτήριος στίχος του Ουρλιαχτού του Άλεν Γκίνσμπεργκ στοίχειωσε τη φαντασία δύο γενιών. Το ίδιο και ο καταληκτήριος μακρύς λυτρωτικός στίχος από Το δίδαγμα του ηλιοτροπίου, που μοιάζει με αντίστιξη του πρώτου: «Δεν είμαστε η λέρα στο πετσί μας, δεν είμαστε η φοβερή άχαρη σκονισμένη σκοτεινή ατμομηχανή μας, είμαστε όλοι όμορφα χρυσά ηλιοτρόπια μέσα μας, ευλογημένοι από την ίδια τη σπορά μας με τα χρυσά και μαλλιαρά κατορθωμένα σώματά μας που γίνονται μαύρα τρελά ηλιοτρόπια το δειλινό…».

Και τα δύο ποιήματα γράφηκαν απνευστί το 1955. Παρά τον μισό και πλέον αιώνα που έχει παρέλθει, η φρεσκάδα που αποπνέουν δικαιολογεί απολύτως την επανέκδοσή τους μαζί με άλλα που είχαν περιληφθεί στις συλλογές Ουρλιαχτό (Ηowl) και Καθαγίαση (Κaddish).

Ο Άλεν Γκίνσμπεργκ (1926-1997), πνευματικό τέκνο του Γουόλτ Ουίτμαν, προσωπικός φίλος του Τζακ Κέρουακ, του Γουίλιαμ Μπάροουζ, του Γκρέγκορι Κόρσο και άλλων συνιδρυτών του λογοτεχνικού και κοινωνικού κινήματος των Μπιτ (Βeat Generation, Χαμένη Γενιά), αποτυπώνει στις συλλογές αυτές την απελπισία του ξεριζωμού, την εκ θεμελίων κριτική της βιομηχανικής κοινωνίας, την απόρριψη του αμερικανικού ονείρου, τη λατρεία της φυγής και την επανασύνδεση με τον χώρο του παραδοσιακού, εξοβελισμένου από την πρόοδο, πολιτισμού. Το ταξίδι, η περιπέτεια, ο διαλογισμός και το εκστατικό βίωμα γίνονται προμετωπίδες του κινήματος των Μπιτ και ταυτόχρονα προπομποί του αναχωρητισμού, του κινήματος των Χίπις της δεκαετίας του ΄60 και- γιατί όχι;- της μακράς σειράς των νέων κοινωνικών κινημάτων όπως το αντιρατσιστικό, το φιλειρηνικό (με αφορμή πρωτίστως το Βιετνάμ), το φεμινιστικό, το αντιπυρηνικό, κυρίως το οικολογικό (θεωρούμενο ως ριζοσπαστική κριτική της ανάπτυξης). Από πολλές μάλιστα απόψεις, ο Μάης του ΄68- πολυσυζητημένος στις μέρες μας και ενσωματωμένος στην τρέχουσα πολιτική ατζέντα ως ο μεγάλος ηττημένος- δεν είναι παρά η ευρωπαϊκή απάντηση στο κίνημα των Μπιτ και σε όσα το ακολούθησαν.

Η ποίηση του Γκίνσμπεργκ απορρίπτει τον φαινομενικά εφήμερο χαρακτήρα της μέσω ακριβώς της αποθέωσης της επικαιρικότητας. Από καθαρά λογοτεχνική σκοπιά αναδεικνύει την υπαρξιακή μοναξιά, την υποκειμενικότητα, τον αυθορμητισμό, την εκφραστική ελευθερία, τον αντιδιανοουμενισμό, την εξέγερση κατά των κακώς κειμένων. Πρόκειται για μια επιστροφή του ρομαντισμού, «για δεύτερη φορά μέσα στον εικοστό αιώνα μετά τον υπερρεαλισμό», όπως γράφει στο προλογικό του σημείωμα ο Άρης Μπερλήςτου οποίου η μετάφραση είναι πράγματι έξοχη. Και προσθέτει ότι «μετά τον “πρωτοποριακό κλασικισμό” του Έλιοτ και των επιγόνων του, το εκκρεμές της λογοτεχνικής έκφρασης φαίνεται να κινείται προς την αντίθετη

Αllen Ginsberg

OΥΡΛΙΑΧΤΟ, ΚΑΝΤΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΠΡΟΛΟΓΟΣ:

ΑΡΗΣ ΜΠΕΡΛΗΣ, ΕΚΔ. ΑΓΡΑ 2008, ΣΕΛ. 263,

ΤΙΜΗ: 17 ΕΥΡΩ

κατεύθυνση». Ο Γκίνσμπεργκ γίνεται έτσι προφήτης του «εγώ» και προπομπός τού κατά Κρίστοφερ Λας νεοναρκισσισμού, θρηνώντας για τα χαμένα ιδεώδη της δημοκρατίας και της ελευθερίας του ατόμου στο πλαίσιο της καταναλωτικής κοινωνίας.

Έτσι, η ποίησή του- μια και η πραγματικότητα παραμένει ξεροκέφαλη- διατηρεί τον δραματικά επικαιρικό της χαρακτήρα και στις μέρες μας, κατά τις οποίες η διαμαρτυρία, η αμφισβήτηση, η καθημερινή πολιτική παρέμβαση έχουν τεθεί στο περιθώριο ή εγκιβωτισθεί στο life style και στο τηλεοπτικό αλαλούμ. Αν και ο Γκίνσμπεργκ έχει κατηγορηθεί για αφελή μεσσιανισμό, ανώριμο αναρχισμό και γλωσσικές υπερβολές, ο λυρισμός του διατηρεί μια αυθεντικότητα που ξεπερνά το πλαίσιο της εποχής του. Γι΄ αυτό, το Ουρλιαχτό αλλά και το Αμερική, το Μεσκαλίνη, το Λιοντάρι στ΄ αλήθεια και βεβαίως το Καντίς συγκαταλέγονται στα καλύτερα ποιήματα της μεταπολεμικής εποχής, αντανακλώντας το αυτοκαταστροφικό μεγαλείο της έμπνευσης του Γκίνσμπεργκ.

Ο Μιχάλης Μοδινός είναι συγγραφέας, τέως πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης

Τελευταία Νέα