Όταν πήγε εκείνος στην Α΄ τάξη, το δημοτικό σχολείο Τριποτάμου Ευρυτανίας ήταν τριθέσιο και είχε 134 μαθητές. Έξι χρόνια μετά, όταν αποφοιτούσε από το Δημοτικό, τα παιδιά στο σχολείο ήταν λιγότερα από τα μισά- μόλις εξήντα. Αλλά ο Βασίλης Κόπανος είχε από τότε ένα και μοναδικό όνειρο: να γίνει δάσκαλος, να επιστρέψει στον τόπο που γεννήθηκε και να μαθαίνει γράμματα τα παιδιά των συγχωριανών του.


Το παιδικό όνειρο έγινε πραγματικότητα. Είναι δάσκαλος στον Τριπόταμο Ευρυτανίας τα τελευταία 25 χρόνια. Την πρώτη χρονιά που διορίστηκε είχε 27 μαθητές. Φέτος έχει μόλις εφτάκάθε τάξη και ένα παιδί, εκτός από την έκτη που έχει δύο. Του χρόνου δεν θα υπάρχει παιδί στην Α΄ Δημοτικού και σε δύο χρόνια το πέτρινο δημοτικό σχολείο του Τριποτάμου θα σταματήσει να λειτουργεί.

«Το σχολείο μας “νεκρώνει” όπως και το χωριό μας! Εδώ και 12 χρόνια, όλα σχεδόν τα ζευγάρια που παντρεύτηκαν έφυγαν από τον Τριπόταμο. Το χωριό έχει συνολικά 9 παιδιά. Τα τέσσερα είναι δικά μου. Ο Κωνσταντίνος και η Αντιγόνη Μπουκουβάλα έχουν τρία παιδιά-

ΡΙΖΩΜΕΝΟΣ ΣΤΟΝ ΤΡΙΠΟΤΑΜΟ

«Τα μόνα χρόνια που έφυγα ήταν τα χρόνια του Γυμνασίου, των σπουδών μου και της στρατιωτικής μου θητείας»

τον Βασίλη στην Α΄, την Νίκη στην Β΄ και την Σπυριδούλα στην ΣΤ΄ τάξη. Και ο Κωνσταντίνος και η Ουρανία Βασιλείου έχουν δύο παιδιά, τον Νίκο στην Ε΄ και τον Γιώργο στην ΣΤ΄ τάξη».

Ο Βασίλης Κόπανος, εκτός από πατέρας είναι και δάσκαλος και των δικών του αγοριών, του 10χρονου Κωνσταντίνου και του 9χρονου Δημήτρη- μαθητές της Δ΄ και της Γ΄ τάξης αντίστοιχα. Δασκάλα των κοριτσιών του, της 5χρονης Πηνελόπης και της 4χρονης Ολυμπίας είναι η… γυναίκα του και μαμά τους, η νηπιαγωγός Ελένη Περούλα. Και αυτή τη στιγμή είναι τα μόνα παιδιά του νηπιαγωγείου και στεγάζονται στη διπλανή αίθουσα που την έχουν ονομάσει «τα Τριποταμάκια». Το δημοτικό σχολείο και το νηπιαγωγείο κατέληξε σχεδόν… οικογενειακή υπόθεση για το ζευγάρι των εκπαιδευτικών.

«Τα μόνα χρόνια που έφυγα από το χωριό μου ήταν τα χρόνια του Γυμνασίου, των σπουδών μου στην Παιδαγωγική Ακαδημία Λαμίας και της στρατιωτικής μου θητείας. Και η μοναδική αίτηση που έκανα ήταν για να διορισθώ στον Τριπόταμο Ευρυτανίας. Αλλά δυστυχώς πολύ σύντομα θα αναγκασθούμε να μετακινηθούμε σαν οικογένεια για να μπορέσουν και τα δικά μας παιδιά να πάνε Γυμνάσιο και Λύκειο. Και οι άλλες δυο οικογένειες που έχουν παιδιά θα αναγκασθούν να ξενιτευτούν»!

Ο «ισόβιος δάσκαλος» του Τριποτάμου, σαν παιδί, έφυγε για πρώτη φορά από το χωριό του και πρωτομπήκε σε αυτοκίνητο σε ηλικία 11 χρόνων: «Ταξίδεψα και πήγα σε μια κατασκήνωση στα Καμένα Βούρλα. Ένας ολόκληρος κόσμος αποκαλύφτηκε μπροστά στα μάτια μου. Τα μόνα επαγγέλματα που ήξερα ότι υπήρχαν τότε ήταν του γεωργοκτηνοτρόφου, του παπά, του καφεπαντοπώλη και του δασκάλου. Ο δάσκαλος, ήταν το ιερότερο όλων. Ήταν ο άνθρωπος που κατείχε τη γνώση, ήξερε να μιλήσει σωστά, να κερδίσει τον σεβασμό σου».

Από μικρός παρακολουθούσε, λέει, το χωριό του σιγά- σιγά να ερημώνει. Σ΄ αυτόν τον μαρασμό, εξηγεί, έπαιξαν ρόλο πολλοί παράγοντες: «Οι σεισμοί και οι κατολισθήσεις- το 1963 το μισό χωριό χάθηκε λόγω πολλών βροχοπτώσεων- οδήγησαν αρχικά στην μετακίνηση του πληθυσμού. Αλλά αυτό που έφερε τον μεγαλύτερο μαρασμό ήταν η δημιουργία του φράγματος της λίμνης των Κρεμαστών για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, που “έπνιξε” στην κυριολεξία το πιο εύφορο κομμάτι του χωριού που ήταν τότε ο σιτοβολώνας όλης της Ευρυτανίας».

Το τελευταίο «διφραγκάκι»


Ο ΤΡΙΠΟΤΑΜΟΣ είναι κτισμένος στην ανατολική όχθη της λίμνης των Κρεμαστών στο τμήμα των Αγράφων που ανήκει στην Ευρυτανία, σε υψόμετρο 550, απέχει από το Καρπενήσι 60 χιλιόμετρα και έχει 170 κατοίκους. Παλιά το χωριό ονομαζόταν Τατάρνα.

Στην απογραφή της 18ης Μαρτίου 1961 το χωριό είχε 1.001 κατοίκους και το δημοτικό σχολείο 156 παιδιά. Ο χιλιοστός πρώτος κάτοικος ήταν ένα νεογέννητο αγόρι που είχε γεννηθεί δύο ημέρες πριν- στις 16 Μαρτίου- ο «ισόβιος δάσκαλος» σήμερα του χωριού, ο Βασίλης Κόπανος: «Ο τότε δάσκαλος του χωριού που έκανε την απογραφή, επισκέφτηκε τελευταίο το δικό μας σπίτι και όταν επέστρεψε στο καφενείο κέρασε όλους τους συγχωριανούς μας. Κάποιος τον ρώτησε γιατί κερνάει και εκείνος απάντησε: “εδώ δίπλα στον συνοικισμό βρήκα ένα διφραγκάκι παραπάνω…”. Ο δάσκαλος πληρωνόταν για κάθε άτομο του χωριού που κατέγραφε ένα δίφραγκο. Εγώ ήμουν το δίφραγκο που δεν περίμενε να εισπράξει και το κέρασε!».

Το μουσείο θα μείνει πίσω…


ΠΡΟΣΧΑΡΑ και φιλότιμα παιδιά οι μαθητές του, ονειρεύονται να ανοίξουν μια μέρα τα φτερά τους. Η Αθήνα είναι γι΄ αυτά ο μεγάλος προορισμός: «Αισθάνονται ότι στον Τριπόταμο δεν έχουν ελπίδα. Αγαπάνε το χωριό τους, αλλά ξέρουν ότι εδώ δεν μπορούν να επιβιώσουν. Οι θείοι τους, τα ξαδέρφια τους, έχουν φύγει. Η φυγή, αυτό είναι το όνειρο…».

Τα παιδιά σύντομα θα φύγουν και το σχολείο θα κλείσει, αλλά θα αφήσουν πίσω τους το έργο που δημιούργησαν με τον δάσκαλό τους τα τελευταία δύο χρόνια και το οποίο στεγάζεται στην τρίτη αίθουσα του σχολείου. Ένα τοπικό λαογραφικό μουσείο:

«Συμπληρώνω φέτος σ΄ αυτό το σχολείο 31 χρόνια- έξι ως μαθητής και 25 ως δάσκαλος. Το Δημοτικό Σχολείο θα κλείσει αναγκαστικά, αλλά δεν θέλω να ερειπωθεί. Συλλέξαμε στην αρχή ό,τι παλιό βρήκαμε από τις προηγούμενες γενιές. Σχολικά βιβλία του 1952, μια Γεωγραφία του ΄37, χειροτεχνίες παιδιών, το παλιό κουδούνι, ξύλινα θρανία, αριθμητήρια, γραφομηχανή παλιάς εποχής. Ύστερα ξανοιχτήκαμε και μαζέψαμε χάλκινα και ξύλινα σκεύη κουζίνας, καρδάρες, βαρέλια νερού, παλιές λάμπες πετρελαίου, έναν αργαλειό που τον στήσαμε και λειτουργεί, μια κόφτρα, πριόνια, ξυλόμετρο με τις λαιμαριές του, ξυλόφτυαρο με το οποίο ξανέμιζαν οι χωρικοί το στάρι, μια κούνια μωρού, ένα σαμάρι, μια κασέλα. Και για μην ξεχάσουμε τη δραχμή μας, συλλέξαμε και ό,τι νομίσματα βρήκαμε!».

Τελευταία Νέα