Αναζήτηση
Σε κλοιό καταλήψεων το άρθρο 16
Το σημερινό μπλακ-άουτ στην εκπαίδευση όλων των βαθμίδων, αλλά και στην κυκλοφορία στο κέντρο της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και άλλων πόλεων θα είναι ολοήμερο, καθώς τα συλλαλητήρια αρχίζουν το μεσημέρι. Στη συνέχεια προγραμματίζεται συναυλία διαμαρτυρίας στο Σύνταγμα και το απόγευμα περικύκλωση της Βουλής.
Σύμφωνα με τους φοιτητές, υπό κατάληψη (συμβολική, μέχρι την ερχόμενη Δευτέρα στις περισσότερες περιπτώσεις) βρίσκονται ήδη συνολικά 104 Σχολές ΑΕΙ και ΤΕΙ σε όλη τη χώρα. Μεταξύ αυτών, οι Σχολές Νομικής, Πολιτικού, ΤΕΦΑΑ, Φυσικού, Μαθηματικού, Χημικού, Βιολογικού, Γεωλογικού, Φιλοσοφικής, Νοσηλευτικής, Οδοντιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο, οι περισσότερες Σχολές του Μετσόβιου, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, το Χαροκόπειο, το Γεωπονικό, διάφορες Σχολές στο Αριστοτέλειο και στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολές των ΤΕΙ Πειραιά
104 ΣΧΟΛΕΣ
Σύμφωνα με τους φοιτητές, υπό κατάληψη βρίσκονται ήδη 104 Σχολές. Προς την ίδια κατεύθυνση και σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης
και Αθήνας, κ.ά. Ωστόσο παρά την έκρηξη των καταλήψεων, δεν θεωρείται πολύ πιθανή η κλιμάκωσή τους τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, καθώς αρχίζει η εξεταστική περίοδος, ενώ φοιτητές και πανεπιστημιακοί θέλουν να κρατήσουν δυνάμεις για τον Μάρτιο οπότε αναμένεται η ψήφιση της συνταγματικής αναθεώρησης. Κινήσεις προς την κατεύθυνση των καταλήψεων εξελίσσονται και σε ορισμένα σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης.
Εκτός από την απεργία των εκπαιδευτικών (ΟΛΜΕ, δάσκαλοι, πανεπιστημιακοί, καθηγητές ΤΕΙ) και τις καταλήψεις, τα μισά από τα 20 πανεπιστήμια της χώρας θα παραμείνουν κλειστά και με αποφάσεις των Συγκλήτων ή των Πρυτανικών Συμβουλίων τους, καθώς η πλειονότητα των πανεπιστημιακών διαφωνεί με την αναθεώρηση του άρθρου 16, θεωρώντας ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο χρειάζεται αναβάθμιση που δεν σχετίζεται με τη λειτουργία μη κρατικών ΑΕΙ.
Ήδη, αποφάσεις για αναστολή λειτουργίας έχουν λάβει τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Πατρών, Κρήτης, Πολυτεχνείο, Αριστοτέλειο, Αιγαίου, Οικονομικό, Πάντειο, Ιωαννίνων, ενώ σε άλλα, όπως λ.χ. το Γεωπονικό, προγραμματίζονται σήμερα συζητήσεις για το θέμα. Συνολικά οι Σύγκλητοι 10 πανεπιστημίων έχουν μέχρι τώρα τοποθετηθεί αρνητικά στο άρθρο 16.
«Μη μασάτε με τη χαμένη Εξεταστική»
Στα αμφιθέατρα της Πολυτεχνειούπολης όπου διεξήχθησαν οι γενικές συνελεύσεις των φοιτητών, η πλάστιγγα έγειρε από νωρίς υπέρ των κινητοποιήσεων:
«Δεν πρόκειται να αφήσουμε τους ιδιώτες να κατασκευάζουν ρομπότ στα πανεπιστήμιά τους», «Η μεταρρύθμιση σκοτώνει τη δημόσια δωρεάν Παιδεία», «Κάτω τα χέρια από τα κεκτημένα δικαιώματά μας», ήταν μόνο μερικά από τα συνθήματα που ακούγονταν από τα μεγάφωνα χθες το μεσημέρι.
«Κυλιόμενες καταλήψεις. Αυτό θα γίνει μέχρι την Εξεταστική του Φεβρουαρίου, που σε μερικές σχολές αρχίζει σε τρεις εβδομάδες, σε άλλες σε πέντε», λέει ο Παναγιώτης Παράσχος από τη Σχολή Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Αποφάσεις εκ νέου
Νέες γενικές συνελεύσεις θα πραγματοποιηθούν αρχές της εβδομάδας ώστε να ληφθούν εκ νέου αποφάσεις για τη συνέχιση ή όχι των καταλήψεων, καθώς και για το αν θα προχωρήσουν οι φοιτητές σε νέα συλλαλητήρια.
«Η κορύφωση του αγώνα μας θα γίνει μετά την Εξεταστική και πριν από τη συζήτηση στη Βουλή» λέει ο Στέλιος Βραδής, φοιτητής Μεταλλειολογίας. «Οι σχολές θα παραμείνουν κλειστές μέχρις ότου η κυβέρνηση αποφασίσει να ματαιώσει τα σχέδιά της για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος. Δεν πρόκειται να αφήσουμε να συμβεί το τέλος μιας εποχής» λέει ο Παναγιώτης Παράσχος.
Οι φοιτητές επισημαίνουν ότι ουδέποτε χάθηκε Εξεταστική και έτσι δεν υπάρχει λόγος για ανησυχία μήπως χαθεί αυτή τη φορά. «Το όπλο της κυβέρνησης που λέγεται «χαμένες εξεταστικές» δεν πρέπει να τρομοκρατήσει κανέναν» λέει χαρακτηριστικά ο Διονύσης Κλάδης φοιτητής Μεταλλειολογίας επί πτυχίω στο ΕΜΠ.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να τους αφήσουμε να δημιουργήσουν ιδιωτικά πανεπιστήμια που θα κατασκευάζουν αποφοίτους κομμένους και ραμμένους στις ανάγκες των εταιρειών. Τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα οδηγήσουν στην απαξίωση των πανεπιστημίων και την παντελή εξαφάνιση της σφαιρικής μόρφωσης», λέει ο Νίκος Κωστούλας, δευτεροετής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων.
«Παλλαϊκός αγώνας»
«Πρόκειται για παλλαϊκό αγώνα, όλοι έχουν αντιληφθεί ότι πρέπει να υπερασπιστούμε το κεκτημένο κοινωνικό δικαίωμα για τη δωρεάν δημόσια Εκπαίδευση. Από τη μια είναι σύσσωμη η πανεκπαιδευτική κοινότητα και από την άλλη, κυβέρνηση και ΠΑΣΟΚ», λέει ο Παναγιώτης Παράσχος Ακόμα ένα βασικό αίτημα των φοιτητών που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις, αφορά τα ενιαία πτυχία. «Αυτή τη στιγμή από τη σχολή μου βγαίνουν μηχανικοί που δεν έχουν το δικαίωμα υπογραφής έργων. Και υπάρχουν πολλές σχολές των οποίων οι απόφοιτοι δεν έχουν επί της ουσίας επαγγελματικά δικαιώματα. Αυτή θα είναι και η ουσιαστική αναβάθμιση της Εκπαίδευσης. Οι απόφοιτοι όλων των σχολών να έχουν κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα», λέει ο Διονύσης Κλαδής από τους μεταλλειολόγους.
ΠΑΣΟΚ: Ρίχτερ για την αναθεώρηση
O κ. Παπανδρέου, μιλώντας στους κοινοβουλευτικούς συντάκτες, είπε πως η κυβέρνηση μόνον κατ΄ όνομα μιλά για μεταρρυθμίσεις στην Εκπαίδευση σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ το οποίο, όπως είπε, δεν φοβάται την εκλογική αναμέτρηση με τη Ν.Δ. με θέμα την Παιδεία. Εξέφρασε την άποψη ότι το ΠΑΣΟΚ σ΄ αυτό δίλημμα θα κερδίσει τις εκλογές και πρόσθεσε ότι το κόμμα του έχει ρηξικέλευθες προτάσεις και άλλη αντίληψη για την Εκπαίδευση με έμφαση στην προστασία και την αναβάθμιση του δημόσιου χαρακτήρα της, ενώ ζήτησε να τεθούν από τώρα οι όροι και οι προϋποθέσεις για τον χαρακτήρα και τη λειτουργία των μη κρατικών ΑΕΙ. Κι αυτό
«ΝΑ ΤΕΘΟΥΝ ΤΩΡΑ ΟΙ ΟΡΟΙ»
Η αξιωματική αντιπολίτευση ζητά να τεθούν από τώρα οι όροι και οι προϋποθέσεις για τον χαρακτήρα και τη λειτουργία των μη κρατικών ΑΕΙ
επειδή, κατά τη γνώμη του, εάν η πολιτεία δεν φροντίσει από τώρα να θέσει τους κανόνες, σε λίγο καιρό θα επιβληθούν από την ιδιωτική αγορά και θα φθάσουμε στις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις των πολυεθνικών. Αντιρρήσεις
Ενδεικτικό πάντως του κλίματος που επικρατεί στο ΠΑΣΟΚ είναι πως λίγες ώρες πριν από την έναρξη της συζήτησης του άρθρου, στη σύσκεψη προετοιμασίας που έκανε στη Βουλή η επιτροπή αναθεώρησης του κόμματος, καταγράφηκαν οι πρώτες διαρροές υπό την μορφή ισχυρών αντιρρήσεων για την τακτική του ΠΑΣΟΚ.
Υπήρξαν και στιγμές έντασης όταν οι κ.κ. Βενιζέλος και Λοβέρδος, οι οποίοι εξ αρχής είχαν δημοσιοποιήσει τη διαφωνία τους για την αναθεώρηση του άρθρου 16 από την παρούσα Βουλή, ανέπτυξαν την επιχειρηματολογία τους, ενώ αίσθηση προκάλεσε η παρέμβαση του Σωκράτη Κοσμίδη, στενού συνεργάτη του κ. Σημίτη, ο οποίος σε ιδιαίτερα υψηλούς τόνους κατέστησε σαφές ότι «δεν θα δώσει λευκή επιταγή στη Νέα Δημοκρατία», δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι «δεν πρόκειται να ψηφίσω υπέρ της αναθεώρησης». Ο Κοσμίδης
Η έκρηξη του κ. Κοσμίδη αποτέλεσε αργότερα αντικείμενο συζήτησης και μεταξύ των μελών της επιτροπής, αφού ως γνωστόν τη διαφωνία του με την αναθεώρηση του άρθρου 16 έχει διατυπώσει ακόμη και στον κ. Παπανδρέου ο πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, ο οποίος δεν έχει διασαφηνίσει τι θα πράξει στις ψηφοφορίες. Ο Ανδρέας Λοβέρδος, επαναλαμβάνοντας τις ενστάσεις του, ζήτησε κατά τη συζήτηση στη Βουλή «να γίνει προσανατολισμός στην επιχειρηματολογία που αφορά την αναθεώρηση», τονίζοντας ότι «η Ν.Δ. επιδιώκει την πλήρη εμπορευματοποίηση της Παιδείας».
Από την πλευρά του, ο Ευάγγελος Βενιζέλος τόνισε ότι με τη στάση του ενισχύει και προστατεύει εκλογικά το ΠΑΣΟΚ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι εάν δεν υπήρχαν και οι αντίθετες φωνές στο εσωτερικό του κόμματος για το άρθρο 16, θα ήταν μεγάλο το κόστος στην κάλπη για το Κίνημα. Νωρίτερα ο κ. Βενιζέλος, μιλώντας στη ΝΕΤ, άφησε αιχμές λέγοντας «πως η ιστορία της Παιδείας δεν είναι ρίχνω μία ζαριά στις εκλογές κι όποιος κερδίσει παίρνει και τη διαχείριση της Παιδείας».
Τη γραμμή ΠΑΣΟΚ υπερασπίστηκαν οι Θόδωρος Πάγκαλος, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, Νάσος Αλευράς και Δημήτρης Ρέππας. Ο κ. Πάγκαλος, που είναι επικεφαλής της επιτροπής αναθεώρησης, διερωτήθηκε «γιατί ασχολούμαστε με τα κανάλια που διογκώνουν την παράμετρο του άρθρου 16 για να δείχνουν ότι υπάρχει διαφωνία στο ΠΑΣΟΚ». Στην ταραχώδη σύσκεψη συμμετείχαν και οι κ.κ. Φλωρίδης, Καστανίδης, Πετσάλνικος, Παπαϊωάννου, Χυτήρης, Παπαγεωργίου, οι κυρίες Δαμανάκη και Αποστολάκη και αρκετοί βουλευτές της περιφέρειας.
ΟΙ «ΥΠΕΡ»
Πάντως, υπήρξαν και αυτοί που είχαν ισχυρές αντιρρήσεις.
ΟΙ «ΚΑΤΑ»
[ ΓΝΩΜΗ ] Ο μάρτυρας
Είμαι τριάντα χρόνια καθηγητής στο δημόσιο Πανεπιστήμιο. Αυτό σημαίνει ότι εδώ και τριάντα χρόνια έχω δεσμευτεί μέσω μιας δημόσιας υπόσχεσης να αναζητώ την αλήθεια χωρίς περιορισμούς και χωρίς περιορι- σμούς να εκφέρω γνώμη δίχως να λαμβάνω υπ΄ όψιν ό,τι από αύριο θα μού επιβληθεί συνταγματικά να συνυπολογίζω: την αγορά.
Είμαι καθηγητής, όχι μόνο βάσει των τυπικών μου προσόντων αλλά εξαιτίας αυτής της δεσμευτικής ανάληψης του καθήκοντος να θέτω το ερώτημα της αλήθειας ως πρόβλημα. Διότι γνωρίζω πως η αλήθεια δεν έχει νόημα παρά ως μέρος ενός προβλήματος. Σήμερα, αυτό ακούει στο όνομα: δημοσιότητα.
Δεν γράφω λοιπόν εδώ ως μάρτυρας υπεράσπισης του δημόσιου Πανεπιστημίου, αλλά τα τριάντα χρόνια σ΄ αυτό το δημόσιο Πανεπιστήμιο μου επιτρέπουν να ισχυρίζομαι δημόσια εδώ ότι κανένας δεν μπορεί να μαρτυρήσει υπέρ, ενώπιον ενός μάρτυρα. Ούτε ο κ. Κ. Καραμανλής ούτε και ο κ. Γ. Παπανδρέου.
Αγώνας δρόμου της Ν.Δ. για να πείσει ότι δεν εξυπηρετεί ιδιωτικά συμφέροντα
ΣΕ ΑΓΩΝΑ ΔΡΟΜΟΥ έχουν αποδυθεί κυβερνητικά και κομματικά στελέχη, μπροστά στις αντιδράσεις που φαίνεται να προκαλεί το άρθρο 16, επιχειρώντας να πείσουν την κοινή γνώμη ότι τα μη κρατικά πανεπιστήμια δεν θα είναι κερδοσκοπικά και θα λειτουργήσουν υπό την εποπτεία του κράτους. Η κυβέρνηση, παρ΄ ότι γνωρίζει ότι το άρθρο θα ψηφιστεί με σχετική ευκολία στη Βουλή, ανησυχεί για τυχόν τραύματα στη δημοτικότητά της, καθώς από τις δημοσκοπήσεις που έχει στη διάθεσή της βλέπει διχασμένη την κοινή γνώμη για τη λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ. Η ανησυχία της γίνεται εντονότερη, καθώς οι κινητοποιήσεις που αρχίζουν σήμερα εκτιμάται ότι θα γενικευθούν τις προσεχείς ημέρες. Παράλληλα, τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης κατηγορούν την κυβέρνησης ότι έχει κρυφή ατζέντα και για την Παιδεία και ότι με την αλλαγή στο άρθρο 16, επιχειρεί να εξυπηρετήσει ιδιωτικά συμφέροντα και να απαξιώσει σταδιακά τη δημόσια Εκπαίδευση.
«Νον πέιπερ»
Για να αναστρέψουν το κλίμα, όλα τα κυβερνητικά στελέχη προβάλλουν ως δέσμευση της Ν.Δ. και του Κων. Καραμανλή ότι τα ιδιωτικά ΑΕΙ δεν θα έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα, ενώ η Ρηγίλλης με «νον πέιπερ» που έστειλε χθες σε όλους τους βουλευτές και τα κομματικά στελέχη τούς δίνει γραμμή να υπεραμύνονται του δημόσιου χαρακτήρα της Εκπαίδευσης.
«Η Παιδεία ήταν, είναι και θα είναι δημόσιο αγαθό» και τα μη κρατικά πανεπιστήμια «θα ελέγχονται αυστηρά από την Πολιτεία, θα είναι μη κερδοσκοπικά και δεν χρηματοδοτούνται από το κράτος, αλλά θα στηρίζονται σε ιδίους πόρους», αναφέρεται στο κομματικό σημείωμα, ενώ υποστηρίζεται ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 αποσκοπεί στην «έγκαιρη και σίγουρη προστασία του κύρους και της δύναμης της δημόσιας Εκπαίδευσης».
Για πρόωρες
Πάντως η πιθανή γενίκευση των κινητοποιήσεων επαναφέρει στο κυβερνητικό στρατόπεδο τη συζήτηση για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες και μάλιστα τον Ιούνιο, ενώ κυβερνητικές πηγές υποστήριζαν χθες ότι δεν αποκλείεται πλέον να επισπευσθεί και η κατάθεση στη Βουλή του νομοσχεδίου για τις αλλαγές στα ΑΕΙ- τέλη Φεβρουαρίου ή αρχές Μαρτίου.
Στα σενάρια για πρόωρες εκλογές, βουλευτές και στελέχη της Ν.Δ. επιχείρησαν χθες να εμπλέξουν και τις δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας. Τα στελέχη της Ν.Δ. εκτίμησαν ότι ο χαρακτηρισμός του κ. Παπούλια για την Παιδεία («εθνική υπόθεση») δημιουργεί τη νομιμοποιητική βάση που χρειάζεται ο Πρωθυπουργός για να ζητήσει πρόωρες εκλογές, εάν η κυβέρνηση συναντήσει σφοδρή αντίδραση για το σχέδιο αλλαγών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Κύκλοι της Προεδρίας έλεγαν ότι η ερμηνεία αυτή σε καμία περίπτωση δεν ισχύει και τόνιζαν ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με τη δήλωσή του ζήτησε τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση για το μείζον ζήτημα της Παιδείας.
«Εθνικό ζήτημα η Παιδεία»
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε ενημερωτικές συναντήσεις με τους εκπροσώπους της συνδικαλιστικής ηγεσίας (ΠΟΣΔΕΠ)
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
χαρακτήρισε τα θέματα εκπαίδευσης πιο σημαντικά από ζητήματα εξωτερικής πολιτικής ή οικονομίας
των πανεπιστημιακών και με την υπουργό Παιδείας κ. Μαριέττα Γιαννάκου. Μάλιστα, σύμφωνα με τους πανεπιστημιακούς, ο κ. Παπούλιας χαρακτήρισε τα θέματα Παιδείας πιο σημαντικά ακόμη και από τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής ή της οικονομίας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε ότι η Παιδεία είναι εθνική υπόθεση, χαρακτήρισε τους πανεπιστημιακούς «δυναμικό εταίρο του διαλόγου» και πρόσθεσε: «Μικρές ευρωπαϊκές χώρες επενδύοντας στην Παιδεία είχαν άριστα αποτελέσματα και για την κοινωνική αλλά και για την οικονομική τους πρόοδο και για το μέλλον των παιδιών τους».
Ο πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ κ. Λαζ. Απέκης δήλωσε ότι οι πανεπιστημιακοί εξέφρασαν την αγωνία της πανεπιστημιακής κοινότητας και της κοινωνίας για την Παιδεία και την αναθεώρηση του άρθρου 16.
Πρόσθετη πελατεία στα ιδιωτικά πανεπιστήμια που θα δημιουργηθούν στη χώρα ετοιμάζει η κυβέρνηση, κλείνοντας ακόμα περισσότερο τη στρόφιγγα εισαγωγής υποψηφίων στα δημόσια ΑΕΙ, με την αλλαγή του εξεταστικού συστήματος που σχεδιάζει για μετά τις εκλογές. Όπως υποστήριζαν χθες καθηγητές Μέσης Εκπαίδευσης, το νέο εξεταστικό σύστημα θα έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως η αποδέσμευση του Λυκείου από τις εισαγωγικές, αλλά και ο δραστικός περιορισμός του εύρους επιλογών προτίμησης των υποψηφίων, κάτι που ουσιαστικά ισοδυναμεί με ένα ακόμα «μαχαίρι» στην πρόσβαση στα ΑΕΙ μετά τη θέσπιση της βάσης του δέκα. Πάντως η κ. Γιαννάκου επανέλαβε χθες ότι οι όποιες αλλαγές δεν θα γίνουν πριν από τις εκλογές.
[ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ] Σε αναζήτηση ενός νέου Πανεπιστημίου
Η υστέρηση της χώρας στο πεδίο των γνώσεων, της τεχνολογίας και της έρευνας είναι έκδηλη. Δεν αντισταθμίζεται με το γεγονός ότι το 5% των φοιτητών μας επιτυγχάνουν εξαιρετικές επιδόσεις στις σπουδές τους στο εξωτερικό, ούτε ότι πολλοί πανεπιστημιακοί έχουν να επιδείξουν αξιόλογο έργο. Σε σύγκριση με πολλές άλλες χώρες της Ε.Ε. είμαστε πολύ πίσω. Η ανάγκη μεταρρύθμισης στην ανώτατη εκπαίδευση αναγνωρίζεται από πάρα πολλές δυνάμεις και αυτό έγινε φανερό στον πρόσφατο δημόσιο διάλογο.
Πανεπιστημιακή μεταρρύθμιση σημαίνει αλλαγές στο μέτωπο όπου υπάρχει πρόβλημα. Όμως κυβερνητική πρόταση μεταρρύθμισης δεν έχει κατατεθεί. Προτάσεις οριακών αλλαγών εδώ ή εκεί, ναι. Χαρακτηριστικό του κενού που υπάρχει είναι οι θετικές προτάσεις πολλών πανεπιστημιακών. Όμως η όλη συζήτηση για το Πανεπιστήμιο πάσχει ακόμα από ένα μεγάλο κενό: τα ζητούμενα της πανεπιστημιακής κοινότητας από τον εαυτό της. Η αυτοκριτική για τις δικές μας αδυναμίες είναι επώδυνη και η παράλειψή της θα μπορούσε να γίνει κατανοητή, όχι όμως και να δικαιολογηθεί. Το ζητούμενο- «πώς θέλουμε ένα νέο Πανεπιστήμιο»- δεν μπορεί να παραλειφθεί. Και μαζί με τα ζητούμενα από την κυβέρνηση αν εμείς οι ίδιοι δεν πρωτοστατήσουμε να αλλάξουν καταστάσεις στις οποίες συμμετέχουμε, ανεχόμαστε ή και δημιουργούμε, καμιά πολιτική παρέμβαση δεν θα βελτιώσει το ελληνικό Πανεπιστήμιο.
Η μεταρρύθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης έχει συρρικνωθεί- και εγκλωβιστεί- στη συνταγματική μεταρρύθμιση, το άρθρο 16 και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Όμως μια μεταρρύθμιση «ορίζεται» από το τι θέλει να κάνει σε σχέση με ένα μεγάλο πρόβλημα, όπως το πανεπιστημιακό σύστημα με τον τρόπο που λειτουργεί. Η κυβερνητική πρόταση ξεπερνά το θεμελιώδες αυτό πρόβλημα και επιπλέον έχει δύο θεμελιακές αδυναμίες: Πρώτον, είναι κενή περιεχομένου και κρύβεται διά μακρών «παίζοντας» με τον χρόνο. Έχει χάσει έτσι το τεκμήριο της υπευθυνότητας. Δεν υπάρχει πρόταση για το πώς το Πανεπιστήμιο θα στηρίξει την Κοινωνία της Γνώσης και της ανάπτυξης στην Ελλάδα.
Πώς θα δημιουργηθεί ένα νέο πανεπιστημιακό σύστημα, απαλλαγμένο από τα προβληματικά στοιχεία που είναι εμφανή σε κάθε πανεπιστημιακό που δεν επιδιώκει να εκλεγεί στα όργανα διοίκησης των πανεπιστημίων. Πώς το δημόσιο Πανεπιστήμιο θα δίνει τη δυνατότητα επιτυχίας όχι μόνο σε μια μικρή μειοψηφία ικανών φοιτητών, αλλά και στους μεγάλους αριθμούς των μεσαίων φοιτητών, που θα διαχυθούν αύριο σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, εξασφαλίζοντας ένα καλύτερο μέλλον για τον εαυτό τους και μια συνεχή ανοδική πορεία για τη χώρα ως σύνολο.
Δεύτερον, δεν ξεκαθαρίζει πού θέλει να οδηγήσει το σύστημα της ανώτατης εκπαίδευσης με το άνοιγμα του πεδίου σε ιδιωτικά πανεπιστήμια. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια κατ΄ αρχήν δεν είναι το πρόβλημα. Ο κίνδυνος για τα δημόσια πανεπιστήμια δεν είναι το άρθρο 16 ή τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Ο κίνδυνος βρίσκεται στο «εσωτερικό» τους: σε ένα όχι ευκαταφρόνητο τμήμα πανεπιστημιακών διψασμένων για συναλλαγή και εξουσία, στις κομματικές και διακομματικές φοιτητικές πρακτικές, στις διαβρωτικές κρατικές πολιτικές, στην «ιδιωτικοποίηση» πολλών πανεπιστημιακών συμπεριφορών που εναντιώνονται σε κάθε αλλαγή, που όλα μαζί οδηγούν στην υποβάθμιση του ελληνικού Πανεπιστημίου στη διεθνή πανεπιστημιακή ιεραρχία. Κάτω από όρους και με «αξιόπιστους» θεσμούς ιδιωτικά πανεπιστήμια θα μπορούσαν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά προς τα δημόσια πανεπιστήμια. Όμως τι «αξιοπιστία» διαθέτει το Κράτος, όταν έχει δώσει απτά δείγματα της ανευθυνότητάς του και των συνεπειών της για την απαξίωση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης συνολικότερα, αλλά και όταν μηχανισμοί ελέγχου ή πιστοποίησης σε πολλά άλλα πεδία της δημόσιας ζωής έχουν στρεβλώσει την έννοια της αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας της δημόσιας λειτουργίας;
Πολιτικά η μεταρρύθμιση των πανεπιστημίων δεν μπορεί να προχωρήσει με αλλαγή του άρθρου 16 του Συντάγματος με τη μορφή της «λευκής επιταγής» στην επόμενη κυβέρνηση. Κάτι τέτοιο αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά. Όσο κυβέρνηση και πολιτικό σύστημα αδυνατούν να διασφαλίσουν μια αξιόπιστη λειτουργία ενός σύγχρονου και επιτυχημένου Πανεπιστημίου, τόσο θα κυριαρχεί η – εύλογη- καχυποψία για τους κινδύνους που εμπεριέχει μια συνταγματική αλλαγή για το μέλλον της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα. Η άρνηση είναι η λογική συνέπεια.
Όμως το πρόβλημα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είναι υπαρκτό. Ο στείρος αρνητισμός αργά ή γρήγορα θα νομιμοποιήσει στείρες πολιτικές παρεμβάσεις με τον μανδύα της μεταρρύθμισης. Μια μεταρρύθμιση είναι απελπιστικά αναγκαία. Όχι όμως μόνο από την κυβέρνηση. Χρειάζεται μια μεταρρύθμιση και «από τα μέσα», από τις δυνάμεις των ίδιων των πανεπιστημιακών και των φοιτητών.
Σήμερα, οι αδυναμίες που συζητάμε αφορούν το πανεπιστημιακό πρότυπο του χθες, ενώ πλέον χρειαζόμαστε ένα νέο πρότυπο για αύριο. Το Πανεπιστήμιο του χθες- και του σήμερα- κάνει αναγκαία ακόμα και τα αυτονόητα. Την απαλλαγή από την κομματική συναλλαγή στις εκλογές των οργάνων διοίκησης ιδρυμάτων και τμημάτων. Την απεξάρτηση του Πανεπιστημίου από τη συστηματική αδιαφορία πολλών πανεπιστημιακών για το πανεπιστήμιο το ίδιο, το συλλογικό στοιχείο, σε όφελος του ατομικού οφέλους. Την ανατροπή γενικότερα καταστάσεων που έχουν καταστήσει το Πανεπιστήμιο σημείο απαξιωτικής αναφοράς στην κοινωνία. Η εικόνα αυτή συχνά είναι άδικη. Όμως έχει και υπαρκτή βάση. Κάτι φταίει γι΄ αυτό και άρα κάτι πρέπει να αλλάξει.
Σήμερα όμως οι αυτονόητες- όχι για όλους- αλλαγές δεν αρκούν πλέον. Σήμερα το ζητούμενο είναι ένα Πανεπιστήμιο του αύριο. Αυτό πάσχει από πολλά. Από έλλειψη ανθρώπινης στήριξης στις ακαδημαϊκές λειτουργίες του, από έλλειψη έρευνας, από έλλειψη συλλογικής λειτουργίας, από αρνητισμό να ενσωματώσει σύγχρονες πετυχημένες πρακτικές και οργανωτικά- λειτουργικά σχήματα άλλων συστημάτων, από άρνηση να προωθήσει εκπαιδευτικές διαδικασίες «ποιότητας», όπως σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. των 15, από έλλειψη έμφασης στις σύγχρονες επιστήμες. Πάσχει επίσης από την έλλειψη προγραμμάτων σπουδών που να παρακολουθούν τις ταχύτατες εξελίξεις στα πεδία της Γνώσης, από την ισχνή αναγνώριση του επιστημονικού έργου νέων ανθρώπων, την απουσία σωστών μηχανισμών αξιολόγησης του διδακτικού έργου. Ουσιαστικά είναι μια μηχανή αναπαραγωγής της μετριότητας και της μικρότητας σε όλες της τις εκφάνσεις.
Τίποτα απ΄ όλα αυτά δεν απαιτεί μείζονες θεσμικές (συνταγματικές) αλλαγές. Απαιτεί όμως μείζονες αλλαγές στη νοοτροπία, στην αίσθηση αυτογνωσίας και υπευθυνότητας και στην κατανόηση της λειτουργίας που επιτελούμε ως πανεπιστημιακοί. Απαιτεί ατομικές και συλλογικές αποφάσεις να διαμορφώσουμε πράγματι ένα Νέο Πανεπιστήμιο, το οποίο σε τελευταία ανάλυση δεν καλείται παρά να επιτελέσει τις πρωταρχικές λειτουργίες του: την εκπαίδευση νέων ανθρώπων, την προαγωγή της επιστήμης, την έρευνα, την καλλιέργεια αξιών και της ελευθερίας του λόγου. Αλλά να τις επιτελέσει πραγματικά και όχι «δήθεν». Με τον τρόπο που απαιτεί η σύγχρονη πραγματικότητα των χιλιάδων νέων ανθρώπων που θα περάσουν από αυτό. Κυβέρνηση, πανεπιστημιακοί, κόμματα και κοινωνικές δυνάμεις έχουμε τη δυνατότητα να επιδιώξουμε μέσα από ένα δύσκολο, αλλά ανοικτό διάλογο μια πραγματικά σημαντική αλλαγή στο πανεπιστημιακό τοπίο των επόμενων δεκαετιών.
Ο Τάσος Γιαννίτσης είναι καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η μεταρρύθμιση στα πανεπιστήμια είναι απελπιστικά αναγκαία. Όχι όμως μόνο από την κυβέρνηση. Χρειάζεται μια μεταρρύθμιση και «από τα μέσα», από τις δυνάμεις των ίδιων των πανεπιστημιακών και των φοιτητών
Συλλαλητήριο στη μνήμη Τεμπονέρα
ΠΑΤΡΑ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ πραγματοποίησαν χθες το βράδυ στην Πάτρα εκπαιδευτικοί και φοιτητές με αφορμή τη 16η επέτειο της δολοφονίας του καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα. Στον τόπο της δολοφονίας η Αθηνά Τεμπονέρα και τα δύο παιδιά τους άφησαν ένα μπουκέτο γαρίφαλα, ενώ εκπρόσωποι φορέων κατέθεσαν στεφάνια. Ομιλητές ήταν ο πρόεδρος της ΔΟΕ Δ. Μπράτης, ο γραμματέας της ΟΛΜΕ Γ. Καλομοίρης και ο εκπρόσωπος της οργάνωσης ΕΑΜ στην οποία ανήκε ο Νίκος Τεμπονέρας, Μιχάλης Βασιλάκης. Κυριάρχησαν συνθήματα κατά της αναθεώρησης του άρθρου 16 και οι ομιλητές αναφέρθηκαν στην ανάγκη να διασφαλιστεί η δημόσια εκπαίδευση.
