Υπάρχουμε… Συνυπάρχουμε;

Καλά νέα για το άρθρο 1 6

Ακούστε να δείτε. Βρέθηκε το μυστικό της μακροζωίας. Ας ξεχάσουμε τα γονίδια, τα χρήματα, τη μαύρη σοκολάτα που καταπολεμά το στρες και ευνοεί το σεξ. Το μυστικό της μακροζωίας βρίσκεται στα θρανία. Ναι, ακριβώς, εκεί. Τ ο αποδεικνύουν επιστήμονες που έκαναν φύλλο και φτερό τα στατιστικά στοιχεία παγκοσμίως. Κάποιος αξιοσέβαστος επιστήμονας, ονόματι James Smith, ειδικός ερευνητής στο RΑΝD Corporation (www. rand. org), το λέει καθαρά στη «Νew Υork Τimes»: όλα τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως εκείνοι που σπουδάζουν περισσότερα ζουν περισσότερα. Νομίζαμε ώς τώρα ότι η διά βίου εκπαίδευση ήταν απλώς ένας τρόπος για να αντιμετωπίζουμε την παγκοσμιοποίηση και τα σχετικά. Τώρα, και με τη βούλα της επιστημονικής έρευνας, ανακαλύπτουμε ότι αποτελεί τη συνταγή για να ζούμε περισσότερο. Και για να ζούμε καλύτερα επίσης. Επειδή, λένε οι ειδικοί, οι μορφωμένοι ξέρουν να φροντίζουν την υγεία τους, αποφεύγοντας τις καταχρήσεις και σκεπτόμενοι το μέλλον. Οι έρευνες δείχνουν ότι, πράγματι, οι αμόρφωτοι, πεθαίνουν πολύ πιο γρήγορα και πιο εύκολα. Γνωρίζουμε το αρχαίο ρητό: «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Από τώρα ισχύει το αντίστροφο: ο μορφωμένος νους εγγυάται το υγιές σώμα.

Γ ι΄ αυτό τον λόγο, ο Smith υποστηρίζει ότι εάν επενδύσουμε περισσότερα στην εκπαίδευση, θα χρειαστούμε λιγότερα χρήματα για το σύστημα υγείας.

Βέβαια, δεν διευκρινίζει εάν με την «εκπαίδευση» εννοεί τα κρατικά ή τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Στην Αμερική και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, αυτά τα ζητήματα τα έχουν λύσει προ πολλού. Πιστεύω, όμως, ότι τα ευρήματα της έρευνας αποτελούν εξαίσια είδηση για όσους στην Ελλάδα αγωνίζονται να παραμείνει η εκπαίδευση «δημόσιο αγαθό». Εάν κρίνουμε από τα επιστημονικά συμπεράσματα, κάτι τέτοιο αποτελεί πλέον ζήτημα ζωής και θανάτου… Υπό τον όρο βέβαια, ότι με την εκπαίδευση ως «δημόσιο αγαθό», εννοούμε την πραγματικά αξιόλογη δημόσια εκπαίδευση και όχι την εκπαίδευση- χαβαλέ. Αλλά, ειρήσθω εν παρόδω, μια αξιόλογη δημόσια εκπαίδευση έχει λόγους να φοβάται τα ιδιωτικά ΑΕΙ;

Τέλος πάντων . Την ώρα που ο Smith ανακοίνωνε τα ευρήματά του, ένας άγνωστος τύπος, ονόματι Εdwin S. Clay ΙΙΙ και διευθυντής των Δημόσιων Βιβλιοθηκών στο Fairfax (Πολιτεία Virginia, ΗΠΑ), άδειαζε τα ράφια των βιβλιοθηκών από τους «άχρηστους συγγραφείς». Ποιοι είναι οι «άχρηστοι»; Αριστοτέλης, Βιργίλιος, Χέμινγουεϊ, Προυστ , Σολζενίτσιν . «Αυτούς δεν τους πάει η αγορά», είπε ο Εdwin S. Clay ΙΙΙ: τέλειο όνομα για σίριαλ κίλερ, έτσι; Και δεν είναι μόνος του ο «δολοφόνος των βιβλίων». Έχει συμμάχους. Στη μακρινή Γαλλία. Και όχι όποιον και όποιον, αλλά τον Νικολά Σαρκοζί, τον υποψήφιο της Δεξιάς στις γαλλικές προεδρικές εκλογές. Και αυτός , τις προάλλες , προειδοποίησε ότι θα κλείσει τα Lycie Littiraire στη Γ αλλία, που ειδικεύονται κυρίως στην κλασική παιδεία. Και ο Σαρκό χρησιμοποίησε το ίδιο επιχείρημα: τις κλασικές και τις ουμανιστικές σπουδές δεν τις πάει πια η αγορά. Η αγορά το βρίσκει περιττό οι άνθρωποι να μάθουν να σκέφτονται. Έτσι, οι ανθρωπιστικές επιστήμες θα είναι προνόμιο μιας ελίτ που διαθέτει χρήμα και χρόνο. Όσο για την πλέμπα, οι μισοί θα τρέχουν στα ριάλιτι σόου κι οι άλλοι μισοί θα μάθουν τρέντι επιστήμες και επαγγέλματα.

Εάν τις κοινωνίες μας τις κυβερνήσουν, τελικά, τύποι σαν τον Εdwin S. Clay και τον Σαρκό, πιθανόν δεν θα είναι μακρινή η μέρα που θα εγκαινιάζουμε το «Νεκροταφείο των δολοφονημένων βιβλίων». Εκεί θα βρούμε τους αρχαίους φιλοσόφους, τους ουμανιστές της Α ναγέννησης, πιο πέρα τον Μοντεσκιέ, δίπλα του τον Χέμινγουεϊ. Ίσως και τον Φουκό, που έλεγε ότι η πεμπτουσία της σκέψης είναι η ανατροπή. Ότι χωρίς αυτήν οι άνθρωποι δεν είναι παρά ρομποτάκια, που τα διαχειρίζεται η αγορά και η κεντρική εξουσία.