«ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΝΤΑΝΙΕΛ» ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΤΟ 1971
ΚΑΙ ΕΚΑΝΕ ΔΙΑΣΗΜΟ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΤΟΥ. ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ
ΒΑΣΗ: Η ΠΟΛΥΚΡΟΤΗ ΔΙΚΗ ΤΩΝ
ΡΟΖΕΝΜΠΕΡΓΚ ΣΤΙΣ ΗΠΑ. Ο ΕΝΤΓΚΑΡ ΛΟΡΕΝΣ
ΝΤΟΚΤΟΡΟΟΥ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΦΑΝΙΣΜΟ ΤΩΝ
ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΡΟΠΟΛΕΜΙΚΗ
ΑΜΕΡΙΚΗ. ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, ΧΩΡΙΣ ΚΑΘΑΡΣΗ
H πολιτική, όπως και η ιστορία, είναι για το μυθιστόρημα τα αναμμένα κάρβουνα. Ιδιαιτέρως, εάν ο συγγραφέας επιλέξει ένα αμφιλεγόμενο θέμα, το οποίο γνώρισε απίστευτη δημοσιότητα. Η μυθοπλασία ίσως αφαιρέσει τη στακάτη αλήθεια του. Η ιστορική ακρίβεια, από την άλλη, συχνά αποδεικνύεται βαρίδιο για τη φαντασία.

Ο Ντόκτοροου καταφέρνει να μετατρέψει τα παραπάνω μειονεκτήματα σε μυθιστορηματικές αρετές. Επιλέγει ένα εμβληματικό γεγονός της Αμερικανικής Ιστορίας και το χρησιμοποιεί ως αφηγηματική βάση: τη διαβόητη δίκη και εκτέλεση των Ρόζενμπεργκ το 1953. Πρόκειται για το ζεύγος των Αμερικανοεβραίων, οι οποίοι

Ε.L. Doctorow

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΝΤΑΝΙΕΛ

ΜΤΦ. ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΠΡΟΛΟΓΟΣ: ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΚΑΛΦΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΚΔ. ΠΟΛΙΣ, 2006, ΣΕΛ. 475, 20

#

κατηγορήθηκαν για κατασκοπεία και καταδικάστηκαν στην ομώνυμη πολύκροτη δίκη. Στην πρώιμη ψυχροπολεμική εποχή, το κυνήγι των μαγισσών είχε αρχίσει. Η κόκκινη απειλή όφειλε να παταχθεί. Οι Ρόζενμπεργκ κατηγορήθηκαν ότι μετέφεραν στην τέως Σοβιετική Ένωση μυστικές πληροφορίες, που αφορούσαν την ατομική βόμβα. Επιβεβλημένη ποινή: ηλεκτρική καρέκλα.

Ο Ντόκτοροου γεννήθηκε το 1931. Βρισκόταν στη νεανική βράση του, όταν συνέβησαν τα γεγονότα. Σπούδασε φιλοσοφία, εργάστηκε σε εκδοτικούς οίκους. Από το 1969 ώς σήμερα μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα στη συγγραφή και τη διδασκαλία σε Πανεπιστήμια. «Το βιβλίο του Ντάνιελ» (σαφής παραπομπή στον συνονόματο Δανιήλ της Παλαιάς Διαθήκης, που έπεσε στον λάκκο των λεόντων) δημοσιεύτηκε το 1971. Ως τότε, ο Ντόκτοροου είχε εκδώσει ένα «γουέστερν» ( Welcome to Ηard Τimes ) και ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας ( Βig as Life). Είχε δηλαδή προσεγγίσει τον αμερικανικό μύθο μέσα από δύο διαφορετικά, προγραμματικώς αμερικανικά, λογοτεχνικά είδη. Με το τρίτο βιβλίο του, πάτησε το πόδι του στην κινούμενη άμμο της Αμερικανικής Ιστορίας- και μάλιστα αυτής που δε θα συναντήσει ποτέ κανείς σε κανένα σχολικό εγχειρίδιο. Το βιβλίο του σφράγισε γραμματολογικά την εποχή και το θέμα του.

Ο Ντόκτοροου, όπως ο Whitman, o Ginsberg, o Roth, o Dos Ρassos, αποτυπώνει με την αφήγησή του την πολιτική και κοινωνική δυστοπία της Αμερικής. Τον τρόπο που η Αμερική αντιλαμβάνεται- και την ίδια στιγμή δημιουργεί- τον εαυτό της. Πιάνει στα χέρια του το ιστορικό υλικό και το μεταλλάσσει. Φυσικά υπήρξαν αντιδράσεις για τον τρόπο, με τον οποίο ο συγγραφέας μεταχειρίστηκε το ιστορικό υλικό. Ο Απντάικ εξέφρασε δημοσίως την απαρέσκειά του: ο Ντόκτοροου παίρνει ιστορικούς χαρακτήρες και τους μεταλλάσσει σε φανταστικούς ήρωες, είπε. «Πιάνει στα χέρια του το ιστορικό μυθιστόρημα και το μετατρέπει σε ένα αβαρές σαδιστικό παιχνίδι». Παλιές πληγές

Ο Ντόκτοροου δε έμεινε σιωπηλός: «Από τη στιγμή που ο αναγνώστης ξέρει ότι διαβάζει μυθιστόρημα, προφυλάσσεται από οποιαδήποτε παρανάγνωση.(…) Πολύ πιο επικίνδυνη αποδεικνύεται η πρώτη σελίδα των εφημερίδων, η οποία προβάλλεται ως αληθινό γεγονός. Κάτι τέτοια αληθινά γεγονότα είναι πολύ πιο επικίνδυνα από τα παιχνίδια ενός μυθιστοριογράφου. Μπορούν να οδηγήσουν σε πόλεμο».

Ο Ντόκτοροου αλλάζει τα ονόματα και δίνει μυθοπλαστική προέκταση στη διαβόητη δίκη. Η πλοκή έχει ως εξής: την περίοδο του Μακαρθισμού, οι γονείς του Ντάνιελ, Αμερικανοεβραίοι μικροαστοί, μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος, βουτηγμένοι στην ιδεολογία τους, κατηγορήθηκαν για κατασκοπεία, για λογαριασμό της Σοβιετικής Ένωσης. Τους κάρφωσε ένας σύντροφος. Η εξωφρενική δίκη αρχίζει και τα αδύνατα γίνονται δυνατά. Οι Άιζακσον καταδικάζονται σε θάνατο και πεθαίνουν επώδυνα στην ηλεκτρική καρέκλα. Χρόνια μετά, ο γιος τους Ντάνιελ, γράφει τη διατριβή του. Όμως, αντί για επιστημονική έρευνα ξύνει παλιές πληγές, αναδιηγείται γεγονότα, αναψηλαφεί αισθήματα, ανιχνεύει συμβάντα, προθέσεις εκδοχές. Το βιβλίο του Ντάνιελ είναι «μια ζωή που υποβάλλεται ως διδακτορική διατριβή στην Κοινωνική Βιολογία, τη Βασική Εντομολογία, τη Γυναικεία Ανατομία, την Παιδική Κακοφωνία, την Αρχιδαιμονολογία, την Εσχατολογία και τη Θερμική Μόλυνση».

Ο Ντάνιελ, η παραφρονημένη αδελφή του Σούζαν (ένα πρεζόνι πολιτικής ηθικής), η γυναίκα του Φίλις, ο οκτάμηνος γιος του Πολ, οι θετοί γονείς, το σόι, ο δικηγόρος Άσερ, οι σύντροφοι. Το FΒΙ, οι δικαστές, οι συγκρατούμενοι, οι δεσμοφύλακες, οι δημοσιογράφοι. Η φυλακή, το άσυλο ανηλίκων. Ο Ντόκτοροου αναπτύσσει την αφήγησή του με παλίνδρομες κινήσεις: παρόν και παρελθόν, πρώτο και τρίτο πρόσωπο. Ο Ντάνιελ αφηγείται την ιστορία του σε πρώτο πρόσωπο και, την επόμενη στιγμή, βγαίνει από τον εαυτό του. Παγώνει την προσωπική οπτική γωνία. Μιλά σε τρίτο πρόσωπο – και επιστρέφει τεχνηέντως στο πρώτο.

Τελευταία Νέα