Παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία. Καθημερινά παρόν. Ανθεκτικό και προσαρμοστικό, σαν χαμαιλέων. Με μακρά ιστορία πίσω του, με άγνωστο μέλλον. Το περίπτερο είναι συνάμα ένας καθρέφτης της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας
ΤΟ ΟΦΕΙΛΑ ένα αφιέρωμα στο περίπτερο. Δουλεύοντας ως περιπτεράς, τελείωσα το Πανεπιστήμιο. Εκεί έμαθα τα «ελληνικά του πεζοδρομίου». Εκεί «κόλλησα» κατά κάποιο τρόπο και με τη δημοσιογραφία, αφού «καταβρόχθιζα» κάθε μέρα διάφορες εφημερίδες και περιοδικά. Σε εκείνο το «κλουβί», διαστάσεων 1,50 x 1,30 μ. Γι΄ αυτό λοιπόν αποφάσισα να πάρω το ημερολόγιό μου και να κάνω μια μικρή βόλτα σε διάφορα περίπτερα της Αθήνας. Σε γνωστούς και άγνωστους περιπτεράδες. Έπειτα, κάθησα και σχημάτισα ένα ελάχιστο, ανεπαρκές λεξικό του περιπτέρου.
ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ: Στην Αττική υπολογίζονται σε περίπου 5.000. Σε όλη την Ελλάδα σε περίπου 9.000. Καθρεφτίζουν την αναλογία του πληθυσμού ανάμεσα στην Αττική και την υπόλοιπη Ελλάδα.
ΠΕΡΙΠΤΕΡΑΣ: Ουσιαστικά δεν είναι ο ιδιοκτήτης του περιπτέρου. Είναι απλώς ο ενοικιαστής. Ο ιδιοκτήτης, βάσει του νόμου, πρέπει να είναι «ανάπηρος πολέμου». Ο περιπτεράς είναι «όμηρος» του ιδιοκτήτη. Είναι ένας από τους λόγους που εμποδίζει την ανανέωση των περιπτέρων.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ: Ο περιπτεράς πιστεύει πως θα δουλέψει για λίγο καιρό, μέχρι να βρει δουλειά αλλού. Πολλοί μένουν και δεν φεύγουν ποτέ.
ΚΟΥΤΣΟΜΠΟΛΙΑ:Ο περιπτεράς είναι κουτσομπόλης. Αν δεν είναι, θα γίνει. Οφείλει επίσης να έχει γνώμη περί παντός επιστητού: από το Χρηματιστήριο μέχρι το ποδόσφαιρο.
ΧΑΜΟΓΕΛΟ: Το περίπτερο ενός περιπτερά που δεν χαμογελά είναι χαμένο από χέρι. Οι αγέλαστοι ας ψάξουν για άλλη δουλειά.
ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Το περίπτερο είναι σφόδρα εθνοκεντρικό: αν δεν ξέρεις ή δεν μάθεις
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ: Εάν δεν υπήρχαν οι τηλεκάρτες, πολλά περίπτερα θα είχαν ήδη κλείσει. Αυτή τη στιγμή οι φθηνές κάρτες για τηλεφωνική επικοινωνία με το εξωτερικό (smartalk) αποτελούν ίσως την καινούργια λύση. Οι κάρτες smartalk αποτελούν και τη «γαμήλια τελετή» του περιπτέρου με την εποχή τής επικοινωνίας χωρίς σύνορα και την παγκοσμιοποίηση.
ελληνικά, την έβαψες. Σήμερα δεν βλάπτει ο περιπτεράς να ξέρει και φράσεις στα αλβανικά ή στα ρώσικα. Αρκετοί πελάτες πλέον είναι μετανάστες.
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ: Είναι η «νέα γενιά» των περιπτεράδων (ειδικά οι μετανάστες από την Αλβανία).
ΑΝΤΟΧΗ: Το περίπτερο αποδείχθηκε από τις πιο ανθεκτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Σε μια εποχή όπου άλλες μικρές επιχειρήσεις εξαφανίζονται από τα μεγάλα καταστήματα. Οι περιπτεράδες με τους οποίους μίλησα, πιστεύουν πως τους σώζει η προσωπική σχέση με τους πελάτες. Το περίπτερο σημαίνει συνήθεια και οικειότητα. «Όταν μπαίνεις έστω και σε ψιλικατζήδικο, είσαι στον χώρο του άλλου. Ενώ στο περίπτερο υπάρχει μεγάλη ανεξαρτησία, διακριτικότητα και οικειότητα κατά τη συναλλαγή» λέει ο Γρηγόρης.
ΑΡΠΑΧΤΗ: Ο άπληστος περιπτεράς «κοστολογεί» τους πελάτες από την όψη τους. Στους «ανήξερους» και τους βιαστικούς προσπαθεί να πουλάει πέντε φορές πιο ακριβά. Και παραπονιέται πάντα ότι δεν βγάζει τίποτα.
ΚΕΡΔΗ: Εξαρτάται από την περιοχή- κέντρο ή περιφέρεια-, από το εμπορικό ένστικτο, από τα κονέ- που σου επιτρέπουν να μετατρέψεις το περίπτερο σε μίνι μάρκετ- και από τη αντοχή στη δουλειά. Αν μάθετε πάντως πόσο κερδίζουν οι περισσότεροι περιπτεράδες, δεν θα ζηλέψετε καθόλου.
ΝΥΧΤΑ:Τα περίπτερα ολονύχτιας λειτουργίας αργοπεθαίνουν. Όπως αργοπεθαίνει και η νυχτερινή ζωή στην Ελλάδα. ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟΚΑΜΕΡΑ: O περιπτεράς κοιμάται πάντα με το τηλέφωνο στο προσκεφάλι του. Τα high και τα middle class περίπτερα έχουν εγκαταστήσει και κάμερες τελευταίως, προσπαθώντας να προλάβουν τους κλέφτες.
ΚΛΕΦΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ: Είναι δύο κατηγοριών, συγκυριακοί και επαγγελματίες. Οι δεύτεροι ασχολούνται ως full time job. Τους διακρίνει η ικανότητα να αναπτύσσουν απίστευτες απατηλές ιστορίες και λεπτότατες τεχνικές κλεψίματος. Πρέπει να αναφέρουμε και τους ληστές. Χτυπούν συνήθως τα περίπτερα της περιφέρειας και πληθαίνουν κάθε φορά που πέφτει η κατανάλωση στα περίπτερα. Δηλαδή, όταν «ανεβαίνει» η οικονομική δυσπραγία του λαού.
ΤΟΥΑΛΕΤΑ: Το μοναδικό επάγγελμα στην Ελλάδα όπου δεν έχεις δικαίωμα να…
ουρήσεις. Οι άνδρες περιπτεράδες, που αποτελούν και τη συντριπτική πλειονότητα, αναπτύσσουν εναλλακτικές μεθόδους, όπως η ούρηση σε μπουκάλι. Σε ώρα εργασίας φυσικά…
ΨΥΓΕΙΑ:Μοιάζουν με τις συχνότητες των ιδιωτικών τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών. Υπάρχουν και βασιλεύουν, αλλά δεν νομιμοποιούνται. Τα περίπτερα πληρώνουν κάθε χρόνο πρόστιμο στους δήμους για τα ψυγεία. Γιατί δεν τα νομιμοποιούν, αντικαθιστώντας το πρόστιμο με φόρο; Απλό: για να παραμείνουν τα περίπτερα «όμηροι» των δήμων.
ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ:Οι περιπτεράδες κατηγορούνται ότι «εξαπλώνουν» τα περίπτερά τους καταλαμβάνοντας το πεζοδρόμιο. Πώς να προέβλεπε όμως ο νομοθέτης το 1936, την «άλωση» της Ελλάδας από την Coca-Cola, τα εκατοντάδες περιοδικά και τα DVD; Εδώ που έχει φθάσει η κατάσταση πάντως υπάρχουν δύο λύσεις: ή να γίνουν τα περίπτερα πραγματικά λειτουργικά (αλλάζοντας τοποθεσία όπου είναι αναγκαίο) ή να κλείσουν. Επειδή το κλείσιμό τους «κοστίζει», θα μείνουν έτσι όπως είναι.
ΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΑΒΕΒΑΙΟ ΜΕΛΛΟΝ: Οι περιπτεράδες μετατρέπονται σιγά σιγά σε φοροεισπράκτορες. Ένα παράδειγμα: κερδίζουν 3,8% στα φθηνά τσιγάρα και το κράτος τους φορολογεί με 4%… Σε συνδυασμό με τη μείωση του κέρδους, ίσως πολλά περίπτερα οδηγηθούν σε κλείσιμο. Ή ο περιπτεράς μπορεί να μετατραπεί σε «οικονομικό παρία». Το μέλλον του περιπτέρου είναι αβέβαιο. Όπως και η μορφή του. Ίδωμεν…
ΥΓ: Ευχαριστώ για την πολύτιμη βοήθειά τους, τους περιπτεράδες Γιώργο Κουρκούτα και Ιωάννη Πλακόπουλο.
