ΦIΛIΠ PΟΘ Aν ο Xίτλερ συμμαχούσε με τις HΠA…

Ο πολυβραβευμένος Φίλιπ Ροθ, αιώνιος υποψήφιος για το Νόμπελ, στο νέο του

πολιτικό μυθιστόρημα φαντάζεται μιαν εναλλακτική τροπή της αμερικανικής

Ιστορίας: τι θα είχε συμβεί αν ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ δεν είχε επανεκλεγεί το

1940 και αντ’ αυτού πρόεδρος γινόταν ο Τσαρλς Λίντμπεργκ – ήρωας της

φιλοναζιστικής αεροπορίας και δηλωμένος αντισημίτης – και υπέγραφε συμφωνία

ειρήνης με τον Χίτλερ;

H απάντηση στην υπόθεση βρίσκεται στη «Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» («The

Plot Against America», που θα κυκλοφορήσει τώρα και στα ελληνικά), το

τελευταίο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ, που μίλησε για το τι σημαίνει να είσαι

Εβραίος στην ισπανική «El Mundo».

«Υπάρχει απάντηση», λέει, «αλλά θα έπρεπε να γράψω ολόκληρο βιβλίο για να σας

απαντήσω, πράγμα το οποίο έχει ήδη κάνει πολύς κόσμος. Διαβάστε 20-25 βιβλία

και προσπαθήστε να βγάλετε την απάντηση. Αυτό που λέμε «Εβραίος» δεν υπάρχει

απόλυτα».

Ο Ροθ τραβά διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους Εβραίους των ΗΠΑ και τους

Εβραίους του Ισραήλ. H διαφορά, υποστηρίζει, είναι «η ποικιλία τους. Το ότι η

πλειονότητα των Αμερικανοεβραίων δεν δίνει δεκάρα για το γεγονός ότι είναι

Εβραίοι. Αυτό ενοχλεί απερίγραπτα τους Ισραηλινούς. Και η επιτυχία! Αυτό που

έχουν καταφέρει οι Εβραίοι στις ΗΠΑ και το πώς το πέτυχαν συνιστά ένα από τα

μεγαλύτερα κατορθώματα της Ιστορίας του εβραϊκού λαού. Έφθασαν στις ΗΠΑ κατά

δεκάδες χιλιάδες, χωρίς χρήματα, χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα και σημείωσαν

μια κολοσσιαία επιτυχία. H κολοσσιαία επιτυχία ήταν ότι οι Εβραίοι βρήκαν έναν

τόπο για να ζουν ευτυχισμένοι».

Τελικά, ο εθνικοσοσιαλισμός ήταν γερμανικό φαινόμενο και γι’ αυτό δεν

μπόρεσε να ριζώσει στις ΗΠΑ; «Αν ο εθνικοσοσιαλισμός δεν κατάφερε να ριζώσει

τις ΗΠΑ, με όλες τις συνέπειες που θα είχε για τους Εβραίους, ήταν γιατί το

1932 εξελέγη πρόεδρος ο δημοκρατικός Ρούζβελτ και όχι ο ρεπουμπλικανός

Χέρμπερτ Χούβερ. Αν οι Ρεπουμπλικανοί είχαν κερδίσει τις εκλογές του 1932, δεν

θα είχαν κάνει τίποτα για να σταματήσουν την οικονομική κρίση· κι αυτό θα είχε

χειροτερέψει τα πράγματα. Θα είχε προκληθεί εξέγερση και ο στρατός θα την είχε

καταστείλει με βαρύ τίμημα σε αίμα. Πιθανώς αυτό να είχε ανοίξει τις πόρτες

επιβολής στρατιωτικού νόμου και της εγκαθίδρυσης ενός απολυταρχικού

καθεστώτος. Αυτό που δεν ξέρω είναι εάν θα επρόκειτο για ένα αντισημιτικό

καθεστώς. Ο Χούβερ δεν ήταν φασίστας. Αλλά πιστεύω ότι τα αντισημιτικά

στοιχεία του πληθυσμού θα είχαν ενωθεί με τη δικτατορία και ίσως να

ανταμείβονταν γι’ αυτό».

Πάντως, ο ίδιος δεν είναι ευχαριστημένος με τις ερμηνείες που έδωσαν στο

βιβλίο του οι Αμερικανοί κριτικοί. «H πλειονότητα των κριτικών στις ΗΠΑ το

παρερμήνευσαν. Υπέθεσαν ότι ήθελα να αποκηρύξω κάποιον ή κάτι. Αυτά είναι

ανοησίες. Αν και δεν είναι να παραξενεύεται κανείς όταν λέγονται παρόμοιες

βλακείες, δεδομένου του επιπέδου της λογοτεχνικής κριτικής στη χώρα μου. Αυτό

δείχνει για άλλη μία φορά πόσο καλά διαβάζουν οι κριτικοί τα κείμενα που

παρουσιάζουν. Οι χειρότεροι είναι αυτοί των «New York Times»».

«Ο Μπους γκρεμίζει ό,τι θυμίζει κράτος πρόνοιας»

Ο Φίλιπ Ροθ έχει κουραστεί να επαναλαμβάνει ότι δεν έγραψε τη

«Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» με πρόθεση να περιγράψει τη σημερινή

πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ. Επίσης, δεν γνωρίζει – λέει – πώς θα ήταν ο

κόσμος σήμερα, αν δεν είχε προηγηθεί η 11η Σεπτεμβρίου. Το μόνο που ξέρει

είναι ότι «αυτή η κυβέρνηση, πριν από την 11η Σεπτεμβρίου, είχε ένα προφίλ

μετριότητας. Αναμέναμε τέσσερα βαρετά χρόνια με μια κυβέρνηση ανίκανη, που θα

συγκέντρωνε όλες της τις προσπάθειες στο να κάνει τους πλουσίους ακόμη

πλουσιότερους και να ενισχύσει τις μεγάλες πολυεθνικές. Αυτή η κυβέρνηση

σκοπεύει να γκρεμίσει όλες τις προόδους της εποχής Ρούζβελτ, το New Deal, να

εξουδετερώσει ό,τι θυμίζει κράτος πρόνοιας». Και οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και

στο Ιράκ; «Χωρίς την 11η Σεπτεμβρίου, πιθανόν να μην είχαμε ζήσει κανέναν

πόλεμο στο Αφγανιστάν. Ο Μπους ήθελε να κηρύξει πόλεμο στο Ιράκ από την αρχή

της θητείας του. Αλλά ακόμη και χωρίς τις επιθέσεις, αυτή η κυβέρνηση θα είχε

βρει πρόσχημα για να προκαλέσει βλάβες στον κόσμο, τις βλάβες που εξακολουθεί

να προκαλεί και σήμερα».

INFO

Από το 1980 έως σήμερα έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά 14 βιβλία του Φίλιπ

Ροθ: εννέα από τις Εκδόσεις Πόλις, τρία από τις Εκδόσεις Χατζηνικολή και δύο

από τις Εκδόσεις Γράμματα. «H Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» θα κυκλοφορήσει

αυτές τις ημέρες από τις Εκδόσεις Πόλις.