Tο μυαλό θέλει τη γυμναστική του

Μέχρι 14 χρόνια νεώτερος μπορεί να διατηρείται ο εγκέφαλος των ηλικιωμένων,

αν έχουν φροντίσει να επιδίδονται σε νοητικές ασκήσεις, πνευματικά παιχνίδια

αλλά και σε γυμναστική. Παζλ, σταυρόλεξα και το νέο μαθηματικό σταυρόλεξο

σουντόκου είναι μερικές από τις προτάσεις των επιστημόνων.

«Σκεφτείτε ότι ο εγκέφαλος είναι από πλαστικό και διαμορφώνεται απ’ ό,τι

κάνουμε». Με αυτή τη φράση ο καθηγητής Ρόμπερτσον από το Trinity College του

Δουβλίνου επιχείρησε να δείξει ότι είναι στις δυνατότητες του ανθρώπου να

διατηρήσει νέο τον εγκέφαλό του, παρά την πραγματική του ηλικία, η οποία

μπορεί να ξεπερνά το 70ό ή και το 80ό έτος ζωής. Ο ίδιος μάλιστα τόνισε ότι με

βάση τις νέες έρευνες ο εγκέφαλος μπορεί να παραμείνει μέχρι και 14 χρόνια

νεώτερος (σε σχέση πάντα με την πραγματική ηλικία του ηλικιωμένου).

Απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί αυτό όμως είναι η νοητική διέγερση και

άσκηση, επισημαίνουν οι ειδικοί. Για παράδειγμα, τα σταυρόλεξα, τα παζλ αλλά

και το ιδιαίτερα δημοφιλές τελευταία μαθηματικό σταυρόλεξο σουντόκου αποτελούν

καλές λύσεις για όποιον ηλικιωμένο θέλει να διατηρήσει τη νοητική ακμή του. Οι

ασκήσεις αυτές βοηθούν στη διατήρηση της μνήμης, που είναι και η πρώτη περιοχή

του εγκεφάλου η οποία πλήττεται καθώς γερνούμε. «Ένας από τους λόγους που η

μνήμη μας μάς απογοητεύει όταν μεγαλώνουμε είναι ότι δεν ανταποκρινόμαστε στις

πληροφορίες με τον ίδιο νοητικό δυναμισμό όπως όταν ήμασταν νέοι», εξηγεί ο

καθηγητής Ρόμπερτσον. H έρευνα που έγινε πρόσφατα με τη συμμετοχή 3.000 ατόμων

ηλικίας 65 ώς 94 ετών ήταν αποκαλυπτική. Τα άτομα αυτά επιδόθηκαν σε

πνευματικές ασκήσεις αλλά και σε παιχνίδια σε υπολογιστή, με τα οποία

εξάσκησαν τα αντανακλαστικά τους. Σε σύγκριση με μια άλλη ομάδα, η οποία δεν

έκανε καμία άσκηση, στους 3.000 εθελοντές αυξήθηκε η εγκεφαλική λειτουργία και

μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, σαν να ήταν περίπου μία δεκαετία νεώτεροι ηλικιακά, ή

από 7 ώς 14 χρόνια.

Αερόμπικ

Μια επίσης καλή λύση είναι η αερόβια άσκηση ή γενικότερα η γυμναστική. Άτομα

άνω των 60, τα οποία συμμετείχαν σε πρόγραμμα αερόβιας γυμναστικής επί

τέσσερις μήνες έδειξαν βελτίωση των νοητικών ικανοτήτων τους. Το πρόγραμμά

τους ήταν προσαρμοσμένο στην ηλικία τους και τους βοήθησε να αναπνέουν

καλύτερα. Τα θετικά αποτελέσματα φάνηκαν αμέσως στον εμπρόσθιο λοβό του

εγκεφάλου – μια περιοχή η οποία εμπλέκεται σε νοητικές διαδικασίες όπως στη

λήψη αποφάσεων και πρωτοβουλιών, στη συγκέντρωση και στη μνήμη.

Τροφή για τον εγκέφαλο…

ΠΟΙΑ είναι η εγκεφαλική διαδικασία η οποία επιτρέπει τη νοητική

νεότητα;

Κατά τη διάρκεια της άσκησης παράγεται μια χημική ουσία, η οποία ενθαρρύνει

την ανάπτυξη νέων εγκεφαλικών κυττάρων. Παράλληλα παράγονται νέα αιμοφόρα

αγγεία, τα οποία τροφοδοτούν τον εγκέφαλο ενώ αυξάνονται και τα επίπεδα της

σεροτονίνης – η οποία ελέγχει την ψυχική διάθεση. Άλλος σημαντικός παράγοντας,

σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι η σωστή διατροφή, η οποία πρέπει να

περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λίπη. Επίσης πρέπει να καταβάλλεται

προσπάθεια και για τον περιορισμό του στρες, το οποίο μπορεί να αποδειχτεί

καταστροφικό αν διατηρείται για μακρά περίοδο και είναι έντονο.

Νοητικές ασκήσεις

* Οι ειδικοί προτείνουν σταυρόλεξα, παιχνίδια στον υπολογιστή αλλά και

το νέο μαθηματικό σταυρόλεξο σουντόκου: τα κενά συμπληρώνονται με

αριθμούς από το 1 ώς το 9. Κάθε οριζόντια γραμμή, κάθε κάθετη και κάθε περιοχή

3 x 3 πρέπει να περιέχει μόνο μία φορά κάθε αριθμό.

* Χωρίζοντας τις μεγάλες λίστες ψηφίων, π.χ. τους αριθμούς τηλεφώνων,

σε ομάδες των τριών, ενισχύεται η μνήμη και η συγκέντρωση.

* Γρήγορη ανάγνωση εφημερίδας, με έμφαση στα γεγονότα και στους

πρωταγωνιστές. Στη συνέχεια ερωτήσεις του τύπου «Ποιος έκανε τι;» θα βοηθήσουν

στην εξάσκηση και στην ενίσχυση της μνήμης.

* «H προσοχή είναι η βασιλική οδός για την επιτυχία», υποστηρίζει ο

καθηγητής Ρόμπερτσον. «Καθώς οδηγούμε μηχανικά, δεν θυμόμαστε τίποτα από τη

διαδρομή γιατί το σύστημα που ελέγχει την προσοχή στους εμπρόσθιους λοβούς

είναι κλειστό. Έτσι, προσπαθείτε να σταματάτε και να ρωτάτε τον εαυτό σας «Πού

είμαι;», «Τι κάνω;». Στόχος της άσκησης είναι η ενεργοποίηση των συστημάτων

προσοχής και η άσκηση του εγκεφάλου.

© The Times, 2005

Επιμέλεια: Ρένα Δημητρίου