Ο «μάγος» έγινε… πολιτικός

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνάντησης των επτά οικονομικά ισχυρότερων

κρατών στον κόσμο (G7), ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ Άλαν

Γκρίνσπαν πραγματοποίησε μια εντυπωσιακή στροφή σε ό,τι αφορά το εμπορικό

έλλειμμα των ΗΠΑ, καθώς δήλωσε: «Οι πιέσεις των αγορών… φαίνεται να οδηγούν

σε σταθεροποίηση και μακροπρόθεσμα πιθανότατα σε μείωση του ελλείμματος

τρεχουσών συναλλαγών και στην ανάγκη χρηματοδότησής του». Όμως, μόλις πριν από

δύο μήνες, στη Φρανκφούρτη, ο κ. Γκρίνσπαν είχε προειδοποιήσει ότι το τεράστιο

έλλειμμα των ΗΠΑ δεν μπορεί να εξακολουθεί να υφίσταται για πάντα χωρίς να

προκαλέσει υποτίμηση του δολαρίου. Τι συμβαίνει, λοιπόν;

Το έλλειμμα των ΗΠΑ έχει πέσει λίγο από τα επίπεδα ρεκόρ των 60,3 δισ.

δολαρίων στα οποία βρισκόταν τον περασμένο Νοέμβριο. Επιπλέον, το αμερικανικό

έλλειμμα αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω μετά την ανακάλυψη των καναδικών

αρχών ότι έχει γίνει ένα (στατιστικό) λάθος (στα δεδομένα με τα οποία αυτό

υπολογίζεται). Όμως, η αλλαγή στάσης του Γκρίνσπαν οφείλεται σε πολιτικούς και

όχι σε οικονομικούς λόγους. H δήλωση του κ. Γκρίνσπαν στη Φρανκφούρτη έκρουσε

το καμπανάκι του κινδύνου σε ανώτατα στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής

Τράπεζας, τα οποία τη θεώρησαν «προκλητική», καθώς προκάλεσε ανεπιθύμητες

ισχυρές πτωτικές τάσεις στο δολάριο.

Κλάδο ελιάς

Το τελευταίο πράγμα που ο «μαέστρος» της FED θα ήθελε να συμβεί σε αυτή την

τελευταία συνάντηση της G7 – η οποία υποτίθεται ότι είχε στόχο να δείξει το

πόσο καλή είναι η διεθνής συνεργασία – ήταν να ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Έτσι, ο

κ. Γκρίνσπαν αποφάσισε να προσφέρει κλάδο ελιάς στους Ευρωπαίους. Οι πολιτικές

σκοπιμότητες εξηγούν και τη δήλωση του Γκρίνσπαν πριν από τη συνάντηση της G7

ότι «πληθαίνουν ξανά οι φωνές – οι οποίες πριν από έναν χρόνο μόλις που

ακούγονταν – που καλούν για άσκηση περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής».

Ο πρόεδρος της FED «ακούει φωνές», επειδή ανήκει σε ομάδα που θέλει να

ενθαρρύνει τη μείωση των ελλειμμάτων στον αμερικανικό προϋπολογισμό. Πώς θα

φαινόταν, άραγε, στον κόσμο αν εξέφραζε ανοιχτά τις επιφυλάξεις του για το

σχέδιο Μπους να μειώσει το έλλειμμα στον προϋπολογισμό (στο μισό έως το 2009)

μόλις λίγες ημέρες προτού αυτό δημοσιοποιηθεί; Εκείνο που επέλεξε να

παραβλέψει ο κ. Γκρίνσπαν, όμως, είναι ότι οι περισσότεροι ειδικοί εκφράζουν –

δικαίως – πολλές επιφυλάξεις για το σχέδιο Μπους. Αυτό το σχέδιο δεν

υπολογίζει τα τεράστια κόστη από τον πόλεμο του Ιράκ και υπόσχεται μείωση του

ελλείμματος κατά 50% χωρίς να χρησιμοποιεί ως βάση ρεαλιστικά στοιχεία.

Αρμονική συνάντηση

H απόφαση να ανακοινωθούν αμέσως μετά τη σύνοδο της G7 τα στοιχεία για τον

προϋπολογισμό, επέτρεψε να πραγματοποιηθεί μια αρμονική και απροβλημάτιστη

συνάντηση μεταξύ όλων των δύο πλευρών. Τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ευρωπαίοι

μπορούσαν να δηλώνουν περιχαρείς που οι ΗΠΑ προβαίνουν στις απαραίτητες

ενέργειες ώστε να περιοριστεί το εμπορικό έλλειμμα και το έλλειμμα στο

ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους.

Οι Ευρωπαίοι συμμετείχαν με χαρά σε αυτή την κωμωδία, επειδή σήμερα φοβούνται

μια υποτίμηση του δολαρίου περισσότερο από τη δημιουργία παγκόσμιας

οικονομικής ανισορροπίας. H εύθραυστη οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης έχει

βασιστεί, μέχρι τώρα, κυρίως στις εξαγωγές και η ταχεία ανατίμηση του ευρώ

έναντι του δολαρίου απειλεί να το υπονομεύσει αυτό.

Οι ευρωπαϊκές εξαγωγές

Όμως, εσωτερικές μελέτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές

εξαγωγές εξαρτώνται περισσότερο από μεταβολές της ζήτησης από το εξωτερικό,

παρά από τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ / δολαρίου. Όσο υφίσταται ζήτηση από

το εξωτερικό – και τα στοιχεία που δείχνουν τη ζήτηση από τις ΗΠΑ και την Κίνα

είναι θετικά στον τομέα αυτό – οι ευρωπαϊκές εξαγωγές αναμένεται να είναι

αυξημένες.

Σε κάθε περίπτωση δεν αποτελεί καλή πολιτική το να προσπαθεί κανείς να τονώσει

την οικονομική ανάπτυξη με το να προστατεύει τις εξαγωγές, προσπαθώντας να μην

ανατιμηθεί το ευρώ ή – για να το θέσουμε πιο σωστά – να μην υποτιμηθεί το

δολάριο. Ένα ισχυρό νόμισμα επιτρέπει στην EKT να διατηρεί πληθωρισμό και

επιτόκια στα επιθυμητά επίπεδα – και συμβάλλει στην αύξηση της ιδιωτικής

κατανάλωσης και των επενδύσεων.

Βοηθά την Ευρώπη

Επιπλέον, επειδή το πετρέλαιο αποτιμάται σε αμερικανικά δολάρια, η ανατίμηση

του ευρώ συνεπάγεται μείωση του κόστους ενέργειας, πράγμα που επίσης βοηθά την

οικονομική ανάπτυξη στην Ευρώπη. Μακροπρόθεσμα, ένα ισχυρό νόμισμα βελτιώνει

την αποτελεσματικότητα των εξαγωγικών βιομηχανιών, θωρακίζοντας περαιτέρω την

ανταγωνιστικότητα από τις διακυμάνσεις στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος. H

διολίσθηση του δολαρίου κάνει πιο ελκυστικά τα ευρωπαϊκά προϊόντα στις

διεθνείς αγορές και αυξάνει το πραγματικό εισόδημα των Ευρωπαίων.

Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ

δεν θα εξαφανιστεί μόνο και μόνο επειδή ο «μάγος» της FED κουνά τα χέρια του

και λέει… άμπρα κατάμπρα. Αντίθετα, όσο περισσότερο ο Γκρίνσπαν υποβαθμίζει

τους κινδύνους που δημιουργούνται από τις μακροοικονομικές ανισορροπίες της

Αμερικής τόσο μεγαλύτερη θα είναι στο τέλος η ζημιά για την παγκόσμια

οικονομία.

Ο κόσμος χρειάζεται τον ρεαλιστή Γκρίνσπαν της Φρανκφούρτης και όχι τον χαρωπό

Γκρίνσπαν του Λονδίνου. Με απλά λόγια, πρέπει να συνεχιστεί η διολίσθηση του

δολαρίου, για να εξακολουθήσουν να είναι υπό έλεγχο οι παγκόσμιες

ανισορροπίες. Αντί να τροφοδοτεί τους ευρωπαϊκούς φόβους και προκαταλήψεις

αναφορικά με τις νομισματικές ισοτιμίες, ο πρόεδρος της FED πρέπει να αφήσει

κατά μέρος την πολιτική και να ακολουθήσει σωστή οικονομική πολιτική.

Project Syndicate 2005, www.project-syndicate.org

Ο Melvyn Krauss είναι επίτιμο μέλος του Ιδρύματος Χούβερ στο

Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ