Αναζήτηση
«A, να σωπάσουν επιτέλους οι Έλληνες για 5-10 χρόνια να μην ακούς μιλιά
σ’ όλη την επικράτεια»
M. Πρατικάκη, Το φυσερό του τεχνίτη
Ρητορικό το ερώτημα φίλου και συναδέλφου σε επιστημονική εκδήλωση που αφορούσε
τις σχέσεις κράτους και MME: «Ποιος φτιάχνει την agenda σ’ αυτή τη χώρα;».
Πραγματική η απάντηση: «Όλοι μαζί και κανένας». Όλοι μαζί, καθώς και τα 10
εκατομμύρια των Ελλήνων διαπλέκονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο (από τις
συγγένειες αίματος μέχρι τις εκλεκτικές ταξικές συγγένειες, από τις
τοπικιστικές αδελφότητες μέχρι τις ποδοσφαιρικές ομοψυχίες και από τις
οικονομικού χαρακτήρα business μέχρι τις υπόγειες πολιτικές διαδρομές).
Κανένας, διότι η συνένωση ή και η σύνθεση όλων των παραπάνω παραμέτρων δεν
οδηγεί στο λογικά αναμενόμενο αποτέλεσμα, καθώς μοιάζει να παρεμβαίνει ένας
απροσδιόριστος και εν πολλοίς απρόβλεπτος παράγοντας που αλλoιώνει το τελικό
out put (αιφνιδιάζοντας όσους πιστεύουν στις γραμμικές λειτουργίες της
ελληνικής κοινωνίας). Υπάρχει ένα ψυχο-πολιτικό δίπολο, το οποίο κατά τη γνώμη
μου επιφέρει αυτή την καταλυτική διαφοροποίηση της agenda σε σχέση με τα όσα
συζητούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στη μια άκρη του αναπτύσσεται η
αντίληψη ότι – για μερικούς – η εξουσία συνιστά πεπρωμένο και στην άλλη άκρη
κυριαρχεί η άποψη ότι – για τους περισσότερους – το μέλλον έχει παρέλθει.
Πώς να ισορροπήσεις την agenda της χώρας όταν οι πολιτικοί ατζέντες επιχειρούν
– με νόμιμα και άνομα μέσα – να πείσουν τον ελληνικό λαό ότι η μοίρα του
συνδέεται άρρηκτα με το πεπρωμένο (ίσως και το DNA) τριών-τεσσάρων πολιτικών
οικογενειών με ονοματεπώνυμο, οι οποίες παράγουν επί 200 χρόνια πρωθυπουργούς,
υπουργούς, δημάρχους κ.ο.κ.;
Πώς να προσανατολίσεις την agenda σε πιο σοβαρά ή μακροπρόθεσμα θέματα όταν οι
περισσότεροι κάτοικοι αυτής «της ένδοξης, οικονομικά ισχυρής και διεθνώς
αναβαθμισμένης ευρωπαϊκής χώρας» πιστεύουν ακράδαντα – έστω κι αν δεν το
βροντοφωνάζουν – ότι έχουμε χάσει τόσες φορές το τρένο της ανάπτυξης και της
προόδου ώστε τελικά να είναι βέβαιο ότι η Ιστορία θα μας τιμωρήσει; Και (ως
την εσχάτη των ποινών) θα μας καταδικάσει να ζούμε το μέλλον με τις αναμνήσεις
του παρελθόντος.
Αυτή η ψυχολογική αστάθεια (και ανασφάλεια) των Ελλήνων έχει λοιπόν βάση. Οι
μεν προύχοντες διακυβερνούν και διαχειρίζονται τα δημόσια πράγματα ωσάν να
ήταν ιδιωτική τους περιουσία, οι δε υπήκοοι ψιλο-αδιαφορούν για όλα αυτά αφού
πιστεύουν ότι μόνοι τους θα βρουν τρόπο να επιβιώσουν και ότι – σε μια χώρα
χωρίς agenda – είναι προτιμότερο να ζουν καλύτερα την καθημερινότητα παρά να
επενδύουν στο άγνωστο και αβέβαιο μέλλον.
Αυτό το φαινόμενο δεν είναι ούτε εθνικός διχασμός ούτε ταξική πάλη. Πρόκειται
για μια sui generis (ειρηνική;) συν-κατοίκηση ανθρώπων που διέπονται από
εντελώς διαφορετική «πλανητική αντίληψη». Οι έχοντες και κατέχοντες (μαζί με
τους παρασιτικούς τους μηχανισμούς) διαφημίζουν μια παγκοσμιοποιημένη Γη της
Επαγγελίας (η οποία… προς το παρόν ελέγχεται από έναν αυθαιρετούντα
πλανητάρχη), οι δε «λοιπές προοδευτικές δυνάμεις» προτιμούν τον γήινο
Παράδεισο της μικρής Ελλαδίτσας (τον οποίο θέλουν όμως να καρπούνται
ακοπίαστα, προνομιακά και αποκλειστικά).
Οι πρώτοι πιστεύουν στο μέλλον τους. Οι δεύτεροι δεν πιστεύουν ούτε στο άστρο
των άλλων ούτε στο μέλλον το δικό τους. Άντε να βρεις συνισταμένη, κοινό όραμα
σ’ έναν κόσμο που διαπλέκεται, που διαμαρτύρεται όταν δεν τον βάζουν οι
μεγάλοι στα παιχνίδια τους, που καταγγέλλει όσους πετιούνται έξω από το
φαγοπότι αλλά επιφυλάσσεται να «μαυρίσει» τους μάγειρες, που διακηρύσσει την
κάθαρση, την εκκαθάριση, την καθαίρεση αλλά επιφυλάσσεται για τη χρησιμότητα
της αυτο-κάθαρσης.
Την agenda αυτής της χώρας την καταρτίζουν όλοι και κανένας. Αυτό είναι το
πρόβλημα της πορείας της Ελλάδας. Μήπως όμως αυτό είναι και το μυστικό της
ελληνικής δημοκρατίας;
O Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής της Εγκληματολογίας στο Τμήμα
Επικοινωνίας και MME στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
