Οι… κατσαρίδες ξανάρχονται

Χαράς ευαγγέλια για τους εντομολόγους! Οι γερμανικές κατσαρίδες δεν

εξολοθρεύτηκαν. «Βελτιώθηκαν» και, όπως φαίνεται, επέστρεψαν για τα καλά.

Το 1979, η αστυνομία στο Σινικτέιντι της Νέας Υόρκης δέχθηκε μια κλήση

παραπόνων για γάβγισμα σκύλου. Αστυνομικοί έσπευσαν στο σημείο που τους είχαν

υποδείξει, αλλά αυτό που είδαν τους άφησε έκπληκτους και τρομοκρατημένους:

χιλιάδες κατσαρίδες, η μία πίσω στην άλλη, έβγαιναν από τα παράθυρα μιας

διπλοκατοικίας, έφταναν στα δέντρα και από εκεί ξεχύνονταν στον δρόμο. Στο

εσωτερικό του σπιτιού βρήκαν μια 64χρονη γυναίκα με πληγές σε όλο της το σώμα

και τα 24 σκυλιά της, που, όπως φαίνεται, είχαν σοβαρό λόγο να γαβγίζουν. Οι

τοίχοι του σπιτιού είχαν καλυφθεί από κατσαρίδες – πιστεύεται ότι ξεπερνούσαν

το ένα εκατομμύριο!

Την περίοδο εκείνη, ο πόλεμος κατά των κατσαρίδων έμοιαζε μάταιος. Το 1985 η

«Ουάσιγκτον Ποστ» ανέφερε ότι κατσαρίδες είχαν διεισδύσει μέχρι και στο

Πεντάγωνο. Συνδέθηκαν με την εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών όπως η

δηλητηρίαση από σαλμονέλα και, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, ευθύνονταν για την

αύξηση των κρουσμάτων άσθματος στις πόλεις. Μάλιστα, οι ειδικοί προέβλεπαν ότι

οι κατσαρίδες θα επιβίωναν ακόμη και σε περίπτωση πυρηνικού ολοκαυτώματος!

H «Μάχη». Κατά τις δεκαετίες αυτές όμως – του 1970 και του 1980 – οι

επιστήμονες άρχισαν να επεξεργάζονται ένα νέο όπλο το οποίο έμελλε να αλλάξει

τον ρου του… πολέμου. Μέχρι και η ονομασία του θύμιζε πόλεμο: «Μάχη»

(Combat). H δράση του στους πληθυσμούς των γερμανικών κατσαρίδων, των πιο

συνηθισμένων του είδους, ήταν καταλυτική. «Αποδεκατίστηκαν», λέει ο Φιλ Κέλερ

του Πανεπιστημίου της Φλόριντας. Είχαν εξαφανιστεί όμως για πάντα;

Από τα περίπου 3.500 είδη των εντόμων της τάξεως Blattaria, μόνο λίγα

συμβιώνουν με τους ανθρώπους. H Blattella germanica, η γερμανική κατσαρίδα,

είναι από αυτά που ζουν μαζί μας, στα σπίτια μας. «Είναι ένα τεχνούργημα της

ανθρώπινης ύπαρξης», επισημαίνει η εντομολόγος Ντίνι Μίλερ. Κατά πάσα

πιθανότητα, άρχισαν να ζουν μαζί με τους ανθρώπους στην Αφρική, όταν αυτοί

άρχισαν να αποθηκεύουν τις τροφές και να ζουν στο εσωτερικό κτισμάτων. «Από

τότε, εξελίχθηκαν μαζί μας».

Σχεδόν από τότε προσπαθούμε να τις εξολοθρεύσουμε. Το Αιγυπτιακό Βιβλίο των

Νεκρών, γραμμένο πριν από τουλάχιστον 3.000 χρόνια, περιλαμβάνει μια επίκληση

στη θεότητα Χουμ να εξαφανίσει τις κατσαρίδες. Καθώς εξαπλώνονταν σε ολόκληρο

τον κόσμο με τα πλοία, κάποιοι ναύτες, που ξυπνούσαν το πρωί με τις βλεφαρίδες

τους «φαγωμένες», επιχείρησαν πολλές φορές να τις σκοτώσουν. Ώς το τέλος του

19ου αιώνα, είχαν αρχίσει να στήνουν παγίδες με μελάσα και το επάγγελμα του

εξολοθρευτή εντόμων έκανε την εμφάνισή του στις εφημερίδες. Ο 20ός αιώνας

έφερε μαζί του χημικά εντομοκτόνα και σπρέι ψεκασμού. Και αυτά, όμως, δεν

προσέφεραν τίποτε περισσότερο από προσωρινή ανακούφιση. Οι γερμανικές

κατσαρίδες αναπαράγονται ταχύτερα απ’ ό,τι άλλα είδη και, μέσα σε δέκα χρόνια,

έχουν αναπτύξει σθεναρή αντίσταση εναντίον κάθε χημικού που εκτοξεύεται

εναντίον τους.

Γύρω στο 1970 Αμερικανοί ερευνητές αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν ένα

εντομοκτόνο σκεύασμα, το οποίο μέχρι τότε το χρησιμοποιούσαν στις αγροτικές

καλλιέργειες, και κατά των κατσαρίδων. Άοσμο, άγευστο (ονομάστηκε

hydramethylnon) είχε τα χαρακτηριστικά που χρειάζονταν. Έπρεπε όμως να

εισαχθεί στο στομάχι για να δράσει. Έτσι, κατασκεύασαν δολώματα. Ένας από τους

ειδικούς ερευνητές του προϊόντος, ο Τζουλς Σίλβερμαν, επισημαίνει ότι, χάρη

στη χρήση του, οι πληθυσμοί των κατσαρίδων στις Ηνωμένες Πολιτείες μειώθηκαν

κατά 90%-95%.

H έρευνα. Χρειάστηκε να περάσουν μερικά χρόνια χρήσης του για να

αντιληφθούν οι επιστήμονες την ακριβή αιτία της αποτελεσματικότητάς του.

Φονικές δόσεις του προϊόντος παρέμεναν στα περιττώματα και τον σκελετό των

εντόμων που ψοφούσαν και με τα οποία τρέφονταν άλλες κατσαρίδες.

Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με μια έρευνα που καλύπτει περίοδο 10 ετών σε

55 ομοσπονδιακά κτίρια στις ΗΠΑ, μεταξύ του 1988 και του 1999, τα παράπονα για

εμφάνιση κατσαρίδων μειώθηκαν κατά 93%. Και, αν και επί πολλά χρόνια

αποτελούσαν την καλύτερη πηγή εισοδήματος για τους εξολοθρευτές εντόμων,

τελευταία έχουν πέσει στο νούμερο 3 του καταλόγου τους, μετά τα μυρμήγκια και

τους τερμίτες, σύμφωνα με το περιοδικό «Pest Control».

H εξέλιξη τις βοήθησε να αναγεννηθούν!

Ορισμένοι ειδικοί επισημαίνουν ότι επιθετικά είδη μυρμηγκιών έρχονται να

καλύψουν το κενό που δημιουργήθηκε, για κάποιο διάστημα, από την απουσία

κατσαρίδων. Άλλοι συνάδελφοί τους, ωστόσο, βλέπουν επιστροφή των νυχτόβιων

αυτών εντόμων. Στο Εθνικό Συνέδριο Αστικής Εντομολογίας στο Φοίνιξ τον

περασμένο Μάιο, ένα σεμινάριο είχε θέμα: «H Αναγέννηση της Γερμανικής

Κατσαρίδας». Αυτό τα λέει όλα. Σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν, μπορεί η

ανθεκτικότητά της στην άοσμη, άχρωμη ουσία να μην έχει βελτιωθεί, η εξελικτική

διαδικασία, όμως, μετέβαλε την κατσαρίδα με τέτοιον τρόπο ώστε να αποφεύγει

τις παγίδες με το θανατηφόρο συστατικό. «Είμαι συνεπαρμένη από την επιστροφή

τους», είπε στο συμπόσιο η Ντίνι Μίλερ. Και οι συνάδελφοί της, την καταχειροκρότησαν.

Επιμέλεια: Ρένα Δημητρίου