Aλλάζει η ιστορία ενός πολιτισμού

Αμερικανοί αρχαιολόγοι έκαναν μία σημαντική ανακάλυψη στη ζούγκλα της

Γουατεμάλας, η οποία αλλάζει τα μέχρι τώρα δεδομένα για τον πολιτισμό των

Μάγιας. Μνημειακές σκαλισμένες μάσκες και περίτεχνα λατρευτικά αντικείμενα από

νεφρίτη, που βρέθηκαν στα ερείπια αρχαίας πόλης ηλικίας 2.000 ετών,

δημιουργούν ερωτήματα για τη χρονολόγηση του αινιγματικού πολιτισμού. Από

πολλές απόψεις, η πόλη εμφανίζεται μπροστά από την εποχή της.

Ο επικεφαλής των ανασκαφών δρ Φρανσίσκο Εστράντα-Μπέλι του Πανεπιστημίου

Βάντερμπιλντ της Νάσβιλ εξηγεί πως η πόλη Σιβάλ φαίνεται πως ήταν μία από τις

μεγαλύτερες και παλιότερες της περιόδου που ορίζεται ως προκλασική.

Ταυτόχρονα, όμως, διαθέτει όλα τα βασικά γνωρίσματα μίας κλασικής πόλης των

Μάγιας: βασιλιάδες, σύνθετη εικονογραφία, μεγάλα παλάτια, πολύχρωμη κεραμική

και γραφή.

«Είναι ξεκάθαρο ότι ο όρος προκλασική είναι λάθος», λέει ο καθηγητής.

Οι αρχαιολόγοι έχουν ορίσει εδώ και καιρό το ξεκίνημα της κλασικής περιόδου

των Μάγιας στο 250 μ.X., χρονολογία των παλιότερων γραπτών επιγραφών που έχουν

βρεθεί σε πλατείες και ναούς. Τα κλασικά χρόνια τελειώνουν το 900 μ.X. με τη

μυστηριώδη κατάρρευση των μεγαλύτερων πόλεων στη Γουατεμάλα, τις Ονδούρες, το

Μπελίζ και μέρη του Μεξικού.

H μετακλασική περίοδος του γενικευμένου μαρασμού συνεχίστηκε μέχρι την

άφιξη των Ισπανών στις αρχές του 16ου αιώνα. H προκλασική περίοδος ίσως

ξεκίνησε το 2000 π.X. Το Σιβάλ έφτασε στο σημείο ακμής του το 150 π.X. και

εγκαταλείφθηκε λίγο πριν από το 100 μ.X.

Τα νέα ευρήματα στο Σιβάλ ανακοινώθηκαν από την Εθνική Γεωγραφική Εταιρεία,

που υποστήριξε την έρευνα. Εκτός από τις δύο τεράστιες γύψινες μάσκες,

ανακαλύφθηκαν 120 κομμάτια στιλβωμένου νεφρίτη, ένα τελετουργικό κέντρο μήκους

800 μέτρων και μία ενεπίγραφη λίθινη πλάκα που χρονολογείται από το 300 π.X.

Είναι το αρχαιότερο μνημείο του είδους που έχει βρεθεί ποτέ στις πεδινές

περιοχές των Μάγιας, σύμφωνα με τον Εστράντα-Μπέλι.

Άλλοι αρχαιολόγοι, που δεν μετέχουν στην ανασκαφή, δηλώνουν εντυπωσιασμένοι

από το μέγεθος της πόλης αλλά δεν τους εκπλήσσει το γεγονός ότι οι προκλασικοί

Μάγιας ήταν ικανοί να δημιουργήσουν τόσο προηγμένη αρχιτεκτονική, τέχνη και

άλλες μορφές πολιτιστικής έκφρασης της κλασικής περιόδου.

Παλιότερες ανακαλύψεις είχαν ήδη ανατρέψει την προηγούμενη εικόνα για

τους προκλασικούς Μάγιας, που τους ήθελε απλούς αγρότες. Τα ερείπια στο Ελ

Μιραδόρ της Γουατεμάλας έχουν αποκαλύψει μία προκλασική πόλη με υψηλό βαθμό

ανάπτυξης πολιτισμού το 500 π.X., μία πυραμίδα όμοια σε μέγεθος με αυτές της

Αιγύπτου και έναν πληθυσμό που ίσως είχε φτάσει τους 100.000 ανθρώπους. Το

Σιβάλ στην ακμή του ίσως έφτασε τους 10.000 κατοίκους. H κεντρική πλατεία του

εχρησιμοποιείτο για σημαντικές τελετές το 500 π.X. Ο κεντρικός άξονας των

κτιρίων και της πλατείας είναι προσανατολισμένος προς την Ανατολή κατά την

ισημερία, πιθανώς για ηλιακές μυσταγωγίες που σχετίζονταν με τον αγροτικό

κύκλο.

Όλα άρχισαν σε ένα τούνελ

H επιμελής έρευνα του δρα Εστράντα-Μπέλι άρχισε να δείχνει τα πρώτα

εντυπωσιακά αποτελέσματα πριν από έναν χρόνο, όταν βρέθηκε σ’ ένα υγρό τούνελ

μέσα στην κύρια πυραμίδα. Βάζοντας το χέρι του μέσα σε μία σχισμή, άγγιξε ένα

κομμάτι σκαλισμένου γύψου. Αργότερα, αντίκρυσε μπροστά του μία άριστα

διατηρημένη μάσκα με σκαλισμένα τα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπινου προσώπου,

διαστάσεων 5×3 μέτρων με φιδίσια δόντια στο τετράγωνο στόμα. Την περασμένη

εβδομάδα, βρέθηκε και μία δεύτερη μάσκα στην ίδια πυραμίδα. Κι έπειτα ήρθε η αποκάλυψη…

Επιμέλεια: Εύη Ελευθεριάδου