AΦIEPΩMA Mικρασιατική καταστροφή H ώρα του Kεμάλ

Ηγετική μορφή στον αγώνα των Τούρκων κατά των Ελλήνων αναδεικνύεται ένας νέος

στρατηγός, ο Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη.

Κατά τη διάρκεια του A’ Παγκοσμίου Πολέμου είχε πολεμήσει στις επιχειρήσεις

των Δαρδανελλίων, είχε διακριθεί στους Βαλκανικούς Πολέμους στις μάχες του

Λουλέ – Μπουργάς και στην Τσατάλτζα. Μετά την ανακωχή του Μούδρου (17/30

Οκτωβρίου 1918) και τη φυγή της νεοτουρκικής ηγεσίας, Ταλαάτ και Εμβέρ,

ο Κεμάλ παραμένει στην Κωνσταντινούπολη και αναπτύσσει έντονη

δραστηριότητα, για τη δημιουργία πυρήνων στρατιωτικών δυνάμεων με στόχο

τον αγώνα για την αποτροπή του διαμελισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οι αγγλικές αρχές κατοχής της Κωνσταντινούπολης υποπτεύονται τη δραστηριότητα

του Κεμάλ και προσπαθούν να τον συλλάβουν, κατορθώνει, όμως, να δραπετεύσει

και φθάνει στη Σαμψούντα, από την οποία αρχίζει την οργάνωση του

Εθνικιστικού Κινήματος της Ανατολίας.

Το Συνέδριο του Ερζερούμ (23 Ιουλίου 1919) επεξεργάζεται το «Εθνικό

Συμβόλαιο», το οποίο αποτέλεσε τον Καταστατικό Χάρτη της Νέας

Τουρκίας.

Στο «Συμβόλαιο» διακηρύσσεται:

– «Όλα τα τμήματα της Τουρκίας αποτελούν ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο.

Σε περίπτωση διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το έθνος θα

αντιταχθεί σύσσωμο εναντίον κάθε κατοχής και ανάμειξης ξένων. Επειδή η

Κεντρική Κυβέρνηση είναι ανίκανη να διαφυλάξει την ακεραιότητα του τουρκικού

κράτους, θα σχηματιστεί άλλη προσωρινή κυβέρνηση που θα εκλεγεί από το

Εθνικό Συνέδριο ή την Αντιπροσωπευτική Επιτροπή. Κύριος σκοπός της

στιγμής είναι η ανασυγκρότηση του στρατού και η προώθηση της εθνικής θέλησης

σε κυρίαρχη θέληση. Δεν θα παραχωρούνται προνόμια σε χριστιανούς και

δεν θα γινόταν ποτέ ανεκτή η θέση της χώρας «υπό εντολή» ή «προτεκτοράτο»…».

Πηγές

Ι. Πηγές ως προς τις μαρτυρίες:

1. H Έξοδος, Τόμ. A’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών

παραλίων της Μικρασίας. Πρόλογος: Γ. Τενεκίδης. Εισαγωγή, επιλογή

κειμένων, επιμέλεια: Φ.Δ. Αποστολόπουλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών,

1980.

2. H Έξοδος, Τόμ. B’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες της

Κεντρικής και Νότιας Μικρασίας. Εισαγωγή – εποπτεία: Πασχάλης M.

Κιτρομηλίδης. Επιμέλεια: Γιάννης Μουρέλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1982.

3. H Έξοδος, Τόμ. Γ’ και Δ’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες του

Παράλιου και Μεσογειακού Πόντου, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.

(Υπό έκδοση)

II. Πηγές ως προς τις φωτογραφίες:

1. Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

2. [OCTAVE MERLIER]

Ο τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας. Το έργο του Κέντρου

Μικρασιατικών Σπουδών, 1930 – 1973, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1974.

3. Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Εξήντα πέντε χρόνια

επιστημονικής προσφοράς. Αποτίμηση και Προοπτική. Πρόλογος –

επιμέλεια: Πασχάλης M. Κιτρομηλίδης, Αθήνα, Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών, 1996.

4. Υπουργείο Πολιτισμού / Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού – Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών – Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Ο

τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας [Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, 2

Δεκεμβρίου 2002 – 18 Απριλίου 2003], Αθήνα, 2002.