Στις 26 Ιανουαρίου 2003, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών είχε δηλώσει ότι

οι ΗΠΑ ανέμεναν να εξασφαλίσουν την υποστήριξη αρκετών κυβερνήσεων, εάν

αποφάσιζαν να επιτεθούν στο Ιράκ χωρίς σχετική απόφαση του ΟΗΕ.

«Πολλές κυβερνήσεις θα σταθούν στο πλευρό μας. Δεν θέλω να σας αποκαλύψω τα

ονόματα των κρατών, ούτε να σας δώσω ακριβή αριθμό. Μπορώ, όμως, να σας

διαβεβαιώσω», πρόσθεσε ο Colin Powell, «ότι δεν θα βρεθούμε μόνοι μας».

Ήταν η πρώτη επίσημη ένδειξη του διπλωματικού μαραθώνιου στον οποίο

επιδίδονταν ήδη οι Αμερικανοί διπλωμάτες απανταχού της γης. Έτσι, στις 18

Μαρτίου ο Powell ήταν σε θέση να δώσει στη δημοσιότητα έναν κατάλογο 30 χωρών

που δήλωσαν συμμετοχή σε αυτό που βάπτισε «Συνασπισμό για τον Άμεσο Αφοπλισμό

του Ιράκ», με τη διαβεβαίωση ότι και άλλες 15 χώρες ιδιωτικώς μεν προσέφεραν

τη υποστήριξή τους, αλλά δεν επιθυμούσαν επί του παρόντος να δημοσιοποιηθεί.

Δύο εικοσιτετράωρα αργότερα φαίνεται ότι οι αντιρρήσεις αυτές είχαν σε μεγάλο

βαθμό καμφθεί και, ενώ οι πρώτοι πύραυλοι Tomahawk κτυπούσαν τη Βαγδάτη, το

State Department έδινε ένα συμπληρωματικό κατάλογο, φθάνοντας σε 43 τον αριθμό

των χωρών που υποστηρίζουν την επέμβαση στο Ιράκ.

Δεδομένου ότι η είδηση αυτή πέρασε στα ψιλά, καθώς οι εφημερίδες και οι οθόνες

γέμιζαν ήδη από τις πρώτες εικόνες του πολέμου, κρίναμε ότι θα είχε ενδιαφέρον

να δούμε από πιο κοντά αυτό τον κατάλογο.

ΕΥΡΩΠΗ

Η Ευρώπη δεν μας επιφυλάσσει εκπλήξεις. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται η

Βρετανία, η Δανία, η Ιταλία, η Ισπανία, η

Πορτογαλία και η Ολλανδία. Οι πέντε πρώτες ήταν ήδη γνωστό ότι

συμπαρατάσσονταν με τις ΗΠΑ στην υπόθεση αυτή, είχαν άλλωστε υπογράψει και την

περίφημη διακήρυξη της 30ής Ιανουαρίου. Η Ολλανδία δεν είχε υπογράψει τότε

εκείνο το κείμενο, είναι όμως αξιοσημείωτο ότι της είχε προταθεί να το κάνει.

Να προσθέσουμε εδώ και την παρουσία της ξεχασμένης βορειοατλαντικής

Ισλανδίας.

ΚΕΝΤΡΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

Από πλευράς Κεντροανατολικής Ευρώπης, στον κατάλογο αναφέρονται η

Τσεχία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και οι

τρεις βαλτικές χώρες, Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία. Να

υπενθυμίσουμε ότι οι τρεις πρώτες, υποψήφιες προς ένταξη στην Ε.Ε., είχαν ήδη

υπογράψει και τη διακήρυξη της 30ής Ιανουαρίου, κερδίζοντας το κομπλιμέντο του

Αμερικανού υπουργού Άμυνας Donald Rumsfeld περί «νέας Ευρώπης». Η Τσεχία και η

Πολωνία, θέλοντας να υπογραμμίσουν συμβολικά τον βαθμό σύμπλευσής τους με τις

ΗΠΑ, συμμετέχουν και με μικρά ένοπλα τμήματα στην εισβολή στο Ιράκ, ενώ η

Ουγγαρία προσέφερε μια στρατιωτική βάση για την εκπαίδευση Ιρακινών

αντικαθεστωτικών.

ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Ερχόμενοι στα Βαλκάνια, παρατηρούμε με ενδιαφέρον ότι δεν λείπει σχεδόν κανείς

από τους γείτονές μας: Αλβανία, Μακεδονία (την αναφέρουμε όπως

ακριβώς σημειώνεται στο έγγραφο του State Department), Βουλγαρία,

Ρουμανία και Τουρκία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ρητή μνεία

της Τουρκίας, παρά το ότι το μακρόσυρτο ανατολίτικο παζάρι μαζί της έδειχνε

τότε να έχει περιέλθει σε πλήρες αδιέξοδο.

ΑΣΙΑ

Στη Μέση Ανατολή μόνο το Κουβέιτ δέχθηκε να μπει ρητά στον κατάλογο,

και μάλιστα έπειτα από δισταγμούς, στη δεύτερη έκδοσή του. Είναι προφανές ότι

τα περιθώρια ελιγμών του Κουβέιτ ήταν περιορισμένα, ακόμη και αν υποθέσουμε

ότι ήθελε να κρατήσει μια διαφορετική στάση. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί εδώ

μια εντυπωσιακή απουσία, εκείνη του Ισραήλ, το οποίο είχε δηλώσει από την αρχή

ότι θα απείχε από κάθε συμμετοχή, με δεδομένες τις «ευαισθησίες» της περιοχής,

διατηρώντας όμως το δικαίωμα να απαντήσει εάν δεχόταν επίθεση.

Ο κατάλογος περιέχει τρεις από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, από τις

οποίες μία χριστιανική, τη Γεωργία, και δύο μουσουλμανικές, το

Αζερμπαϊτζάν και το Ουζμπεκιστάν. Ακολουθεί το

Αφγανιστάν, πράγμα φυσικό, αν σκεφθούμε πώς εγκαθιδρύθηκε η σημερινή

του κυβέρνηση. Απουσιάζουν εντούτοις οι μεγάλες μουσουλμανικές χώρες της

Ασίας, ορισμένες από τις οποίες θα είχαν αιτίες να συμπαραταχθούν, όπως το

Ιράν που έχει υποστεί στο παρελθόν τις συνέπειες του επιθετικού τυχοδιωκτισμού

του Σαντάμ Χουσεΐν, ή όπως το Πακιστάν, που ακροβατεί εδώ και καιρό σε

τεντωμένο σχοινί. Αλλά απουσιάζει και η μη μουσουλμανική Ινδία, παρά το

διαρκές ανοικτό μέτωπο που έχει με τον ισλαμισμό.

Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΣΙΑ

Εκπροσωπείται από τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και τις

Φιλιππίνες, ενώ δύο ημέρες αργότερα προστέθηκαν η Μογγολία και η

Σιγκαπούρη. Είναι ενδεικτικό της αγωνίας των συντακτών του καταλόγου να

προσθέσουν όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες, το γεγονός ότι δέχθηκαν την

απαίτηση της Ιαπωνίας να σημειωθεί ρητά δίπλα στο όνομά της ότι συμφώνησε μόνο

να συμμετέχει «στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση».

ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ – ΑΜΕΡΙΚΗ

Η παρουσία της Αυστραλίας στον κατάλογο δεν αποτελεί έκπληξη καθώς,

παρά την αντίθετη άποψη της μεγάλης πλειοψηφίας των Αυστραλών, ο πρωθυπουργός

της χώρας είχε δηλώσει εξαρχής τη συμπαράταξή του με τις ΗΠΑ. Ας μην ξεχνάμε

άλλωστε ότι η Αυστραλία υπήρξε και ο μοναδικός σύμμαχος των Αμερικανών στο

Βιετνάμ. Οι πιέσεις να συμμετάσχει στον Συνασπισμό η Νέα Ζηλανδία δεν είχαν

αποτέλεσμα, αλλά αντ’ αυτής στον συμπληρωματικό κατάλογο προστέθηκαν

θριαμβευτικά, προκειμένου να αυγατίσουν τα νούμερα, τρεις παγκοσμίως άγνωστες

υπερδυνάμεις του Ειρηνικού, η Μικρονησία, οι Νήσοι Μάρσαλ και οι

Νήσοι του Σολομώντος.

Η Αμερικανική ήπειρος εκπροσωπείται από την Κολομβία, το

Σαλβαδόρ, τη Νικαράγουα, τη Δομινικανή Δημοκρατία και την

Ονδούρα. Αλλά η μεγάλη απουσία της ηπείρου είναι ο Καναδάς,

παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ, που η Ουάσιγκτον θεωρούσε εξαρχής ότι τον είχε

στο τσεπάκι της, αλλά την τελευταία στιγμή ανέκρουσε πρύμνα.

ΑΦΡΙΚΗ

Στην Αφρική, τέλος, σημειώνεται η συμμετοχή της Αιθιοπίας, της

Ερυθραίας, της Ρουάντας, της Ουγκάντας και της

Αγκόλας. Ενδεικτική είναι και εδώ η πλήρης απουσία της Βόρειας Αφρικής και

η απουσία της συντριπτικής πλειοψηφίας της Μαύρης Αφρικής

Είναι βέβαιο ότι ο κατάλογος του «Συνασπισμού για τον Άμεσο Αφοπλισμό του

Ιράκ» δεν μας λέει και πολλά πράγματα. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν χώρες οι

οποίες, χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτόν, παρέχουν μεγαλύτερη ή μικρότερη

υποστήριξη στις πολεμικές επιχειρήσεις, ενώ από την άλλη μεριά υπάρχουν χώρες

που απαριθμούνται σε αυτόν, χωρίς να έχουν οιανδήποτε πρακτική εμπλοκή στα

τεκταινόμενα. Ένα είναι βέβαιο: αφού 43 χώρες δέχθηκαν να συμπεριληφθούν στη

λίστα του State Department, αυτό σημαίνει ότι, τα υπόλοιπα 147 κράτη του ΟΗΕ,

για διαφορετικούς ίσως λόγους το καθένα, αρνήθηκαν να το κάνουν.

Αν έχει κάποια αξία ο κατάλογος αυτός, είναι ότι αποτελεί το μέγιστο

αποτέλεσμα που προέκυψε από τις πολύμηνες, αδιάκοπες και συστηματικές πιέσεις

της Ουάσιγκτον, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, στην προσπάθειά της να

σπάσει την εικόνα της διεθνούς απομόνωσής της. Υπό το πρίσμα αυτό εξεταζόμενη,

η συγκομιδή υπήρξε απελπιστικά φτωχή για τη μοναδική υπερδύναμη της εποχής

μας. Και αυτό είναι ίσως το πιο ενθαρρυντικό μήνυμα.

Επί του πιεστηρίου:

Μόλις πληροφορηθήκαμε ότι το State Department

ανακοίνωσε με κατ’ επείγον έγγραφο την προσχώρηση των Νήσων Παλάου του

Ειρηνικού (17.285 κάτοικοι) ανεβάζοντας σε 44 τα μέλη του Συνασπισμού για τον

Άμεσο Αφοπλισμό του Ιράκ. Keep on the good work, boys!

Ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης είναι ιστορικός, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό

Ίδρυμα Ερευνών

Τελευταία Νέα