Καμικάζι: ένα όπλο χωρίς κανόνες

Ήδη στον Πόλεμο Ιράν – Ιράκ, τη δεκαετία του ’80, στρατιές Ιρανών μετέτρεπαν

τους εαυτούς τους σε κινητές νάρκες. Φορούσαν μάλιστα κλειδιά στο λαιμό που θα

τους άνοιγαν τις πύλες του Παραδείσου. Οι πρώτες επιθέσεις αυτοκτονίας,

πάντως, της σύγχρονης εποχής, πραγματοποιούνται το 1983 από την οργάνωση

Χεζμπολά του Λιβάνου, εναντίον αμερικανικών στόχων. Για να ακολουθήσουν οι

αντάρτες Ταμίλ στη Σρι Λάνκα και κατόπιν οι Παλαιστίνιοι.

Εννέα είναι οι οργανώσεις που ειδικεύτηκαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες στις

επιθέσεις αυτοκτονίας. Τις περιέγραψαν ειδικοί σε συνέδριο στο Παρίσι με τίτλο

«Προς μία ιδιωτικοποίηση των συγκρούσεων» που οργάνωσε το Ίδρυμα για τη

Στρατηγική Έρευνα, τον Απρίλιο του 2000. Πρόκειται για τους Τίγρεις Ταμίλ της

Σρι Λάνκα, τη Χεζμπολά, τη Χαμάς, την Ισλαμική Παλαιστινιακή Τζιχάντ, τις

αιγυπτιακές Αλ-Γκάμα αλ Ισλαμίγια και Αλ-Τζιχάντ Αλ-Ισλάμι αλ-Μάσρι, την

Μπάρμπαρ Κάλσα Ιντερνάτιοναλ, την Αλ Κάιντα και το κουρδικό ΡΚΚ.

Σύμφωνα με τον ερευνητή στο Κέντρο Μελέτης της Τρομοκρατίας και της

Πολιτικής Βίας του Πανεπιστημίου του Σεντ Άντριους στη Σκωτία, Ροχάν

Γκουναράτνα, αλλά και σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού «Time»,

«πρωταθλητές» στις επιθέσεις αυτοκτονίας δεν είναι οι Παλαιστίνιοι, όπως θα

πίστευε ίσως κανείς, αλλά οι Τίγρεις Ταμίλ. Οι Τίγρεις επιδιώκουν την

αυτονόμηση των Ταμίλ στη βορειοανατολική Σρι Λάνκα. Ξεκίνησαν τις ενέργειες

αυτού του τύπου το 1987 και έχουν μέχρι τώρα πραγματοποιήσει περισσότερες από

200 επιθέσεις. Οι Τίγρεις δεν φαίνεται να επηρεάστηκαν από ανάλογα φαινόμενα

στη Μέση Ανατολή και έφτασαν στις επιθέσεις αυτοκτονίας σταδιακά. Στην αρχή οι

οδηγοί εγκατέλειπαν εγκαίρως τα αυτοκίνητα-βόμβες, αργότερα όμως έμεναν μέχρι

τέλους προκειμένου να οδηγήσουν το όχημα με μεγαλύτερη ακρίβεια στον στόχο.

«Οι Τίγρεις έχουν χρησιμοποιήσει παντός είδους ανθρώπινες βόμβες. Από τις

ανθρωποβόμβες πεζών μέχρι αυτοκίνητα, πλοία, υποβρύχια σκάφη, ενώ προτίθενται

να χρησιμοποιήσουν και επιθέσεις αυτοκτονίας από αέρος», έλεγε ο Ρ.

Γκουναράτνα. Ο οποίος υποστηρίζει ότι για τη δολοφονία του Ρατζίβ Γκάντι, τη

μόνη επίθεση αυτοκτονίας που πραγματοποίησαν οι Ταμίλ εκτός των συνόρων της

Σρι Λάνκα, χρησιμοποίησαν το πρότυπο που έδινε η ταινία «Δύναμη Δέλτα». Μια

κοπέλα πλησίασε τον στόχο για να προσφέρει λουλούδια και την κατάλληλη στιγμή

πυροδότησε τη βόμβα που είχε μέσα από τα ρούχα της.

Οι Παλαιστίνιοι, πάντως, που ξεκίνησαν το 1993 τις επιθέσεις αυτού του είδους,

πήγαν ένα βήμα παραπέρα. Διότι ενώ οι Ταμίλ επιτίθενται σε αξιωματούχους και

σε στόχους-υποδομές (η πολιτικοστρατιωτική εξουσία στη Σρι Λάνκα έχει υποστεί

μεγάλες απώλειες), οι Παλαιστίνιοι επιτίθενται σε δημόσιους χώρους. Διότι όλοι

οι Ισραηλινοί είναι ίδιοι, κατά τους εμπνευστές των επιθέσεων. Είναι η πρώτη

φορά που κάποιοι θυσιάζονται οι ίδιοι σκορπίζοντας ταυτόχρονα τον θάνατο στα

τυφλά. Οι καμικάζι Ιάπωνες πιλότοι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έπεφταν πάνω σε

πολεμικά πλοία. Όσο για τους περίφημους Ασασίνους, τους Ισμαηλίτες Σιίτες της

Περσίας του 11ου αιώνα, που ήταν εκπαιδευμένοι να διεισδύουν στις τάξεις του

αντιπάλου και να σκοτώνουν, ναι, ήταν αποφασισμένοι να πεθάνουν, όμως

χτυπούσαν συγκεκριμένους στόχους και είχαν πάντα την κρυφή ελπίδα της

απόδρασης. Καμία διάθεση να σκοτωθούν βάζοντας βόμβες δεν είχαν άλλωστε ούτε

τα μέλη ευρωπαϊκών οργανώσεων, αυτονομιστικών, όπως ο IRA, ή αριστεριστών,

όπως, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες.

Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά σε ένα νέου είδους όπλο που αλλάζει την

ίδια την κλίμακα με την οποία αξιολογείται η ανθρώπινη ζωή – η δική μας και

των άλλων; «Όχι, απλώς έγινε ένα ακόμη βηματάκι σε συνθήκες πολέμου»,

υποστηρίζει μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο ιστορικός Βασίλης Παναγιωτόπουλος. Ένα

βηματάκι όμως που «πραγματοποιείται κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες που πρέπει να

μελετηθούν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το όπλο έχει αυτονομηθεί από την

πολιτική στρατηγική. Η στρατηγική υποτάσσεται στο όπλο. Διότι είναι μία πράξη

απελπισίας που ξεπερνάει τα όρια της πολιτικής. Η μετατροπή του ανθρώπου σε

πύραυλο έχει επιφέρει αλλοίωση του πολιτικού νοήματος της ενέργειας»,

επισημαίνει. Αλλά και η Γαλλίδα φιλόσοφος Μονίκ Καντο-Σερμπέρ, μιλώντας σε

εκπομπή του ραδιοφωνικού σταθμού France-Culture, αναφέρθηκε σε «έναν τύπο

συμπεριφοράς που καταργεί κάθε κανόνα στρατηγικής, συμβιβασμών,

διαπραγματεύσεων». Για να διευκρινίσει όμως ένας άλλος φημισμένος Γάλλος

φιλόσοφος, ο Πολ Ρικέρ, ότι οι αιτίες μιας βίαιης ενέργειας μπορεί να μην

απαλλάσσουν τον δράστη, αυτό όμως δεν σημαίνει και ότι οι αιτίες που οδήγησαν

στις βίαιες πράξεις είναι «κακές»».

Γιατί τινάζονται στον αέρα

Πώς έφτασαν οι νεαροί Παλαιστίνιοι, ακόμη και γυναίκες με παιδιά, να κάνουν

ουρά για να γίνουν μάρτυρες; Σε άρθρο του στο περιοδικό «Time», ο Παλαιστίνιος

ψυχίατρος Εγιάντ Σαράι, γράφει μεταξύ άλλων: «Πρόκειται για μακρά ιστορία

ταπείνωσης και διάθεσης για εκδίκηση. Από την ίδρυση του Ισραήλ, το 1948, και

το συνακόλουθο ξερίζωμα Παλαιστινίων, το όνειδος εγκαταστάθηκε στην αραβική

ψυχή. Η ντροπή είναι το πιο οδυνηρό συναίσθημα στην αραβική κουλτούρα,

παράγοντας το συναίσθημα ότι δεν αξίζει να ζεις. Τιμημένος Άραβας είναι

εκείνος που αρνείται να υποφέρει και πεθαίνει με αξιοπρέπεια. Η 35χρονη

ισραηλινή στρατιωτική κατοχή υπενθύμιζε συνεχώς την αραβική αδυναμία. Αλλά

ήταν η καταστροφή της PLO στον Λίβανο από το Σαρόν που μετέφερε τη διαμάχη στα

παλαιστινιακά εδάφη και στο Ισραήλ. Η απελπισία και η ντροπή έγιναν θυμός και

ανυπακοή». Αργότερα, προσθέτει ο Παλαιστίνιος ψυχίατρος, η αντίσταση σε έναν

πάνοπλο εχθρό αναστύλωσε την τιμή των Παλαιστινίων. Η περιφρόνηση των

συμφωνιών αποχώρησης από τα κατεχόμενα, η αποτυχία των συνομιλιών στο Καμπ

Ντέιβιντ και η νέα είσοδος του Σαρόν στην πολιτική σκηνή οδήγησαν στις

επιθέσεις αυτοκτονίας».

Είναι και η πρώτη φορά, σύμφωνα με τον κ. Παναγιωτόπουλο, που ο αντίπαλος έχει

υπεροπλία, κάτι στο οποίο δεν είναι συνηθισμένο το παραδοσιακό Ισλάμ. «Το

Ισλάμ πολεμούσε πάντα με ίσους όρους, ακόμη και στην αντιαποικιοκρατική φάση.

Η υπεροπλία του αντιπάλου δημιουργεί νέες συνθήκες αντιπαράθεσης», εξηγεί.

Είναι χαρακτηριστική του κλίματος αυτού η περιγραφή του Εγιάντ Σεράι: «Πριν

από λίγες εβδομάδες, η αδελφή μου, εργαζόμενη και μητέρα τεσσάρων παιδιών,

ταράχτηκε φανερά την ώρα που παρακολουθούσε στην τηλεόραση ισραηλινά τανκς να

εισβάλλουν σε στρατόπεδα προσφύγων και να καταστρέφουν τα σπίτια τους. Μας

σόκαρε όλους λέγοντας ότι θέλει να γίνει μάρτυρας. Λίγες ώρες αργότερα μάθαμε

ότι μια γυναίκα μετέτρεψε τον εαυτό της σε βόμβα που εξερράγη στην Ιερουσαλήμ,

σκοτώνοντας ένα άτομο και τραυματίζοντας 150. Τις επόμενες εβδομάδες κι άλλες

γυναίκες μπήκαν στην ουρά των βομβιστών αυτοκτονίας».

Χρονολόγιο επιθέσεων

Στις 16 Απριλίου συμπληρώθηκαν εννέα χρόνια από την πρώτη επίθεση αυτοκτονίας

Παλαιστινίου. Το 1993 ακολούθησαν άλλες δεκατρείς επιθέσεις αυτοκτονίας, το

1994 επτά, το 1995 οκτώ, το 1996 τέσσερις, το 1997 επίσης τέσσερις, το 1998

δύο, το 1999 καμία, το 2000 τέσσερις, το 2001 τριάντα έξι και το 2002 (μέχρι

τις 5 Απριλίου) είκοσι οκτώ επιθέσεις αυτοκτονίας (πηγή, οι Ισραηλινές

Μυστικές Υπηρεσίες).