Η γάτα που ονομάζεται Ευρώπη περιβάλλεται και πάλι από περιστέρια. Οι Γερμανοί

Σοσιαλδημοκράτες τάσσονται υπέρ μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης, γερμανικού στυλ. Ο

Γάλλος υπουργός για την Ευρώπη σπεύδει να διαφωνήσει κοφτά. Ωστόσο, πίσω από

τις αμφιλεγόμενες γερμανικές προτάσεις αναδύεται ένα μεγάλο ζήτημα, που αφορά

το μέλλον της Ευρώπης. Ο συνήθης τρόπος να συμμετάσχει κανείς σε αυτή τη

συζήτηση είναι με την πρόταση πακέτου αλλαγών στην «αρχιτεκτονική» της Ε.Ε.,

σε αυτό το δαιδαλώδες κάστρο, και με την παράθεση ενός σλόγκαν, ως επιστέγασμα

του επανασχεδιασμού της. Αντί αυτών, έχω να κάνω 10 παρατηρήσεις.

1. Το ζήτημα της γλώσσας είναι ταυτόχρονα το πιο πρακτικό και το πιο

ουσιαστικό. Σήμερα η Ε.Ε. έχει 11 επίσημες γλώσσες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

μοιάζει ήδη με Βαβέλ. Μια 27μελής Ε.Ε. θα είχε 22 γλώσσες και ο αριθμός αυτός

θα ανερχόταν τελικά σε 35. Προφανής λύση είναι να καταστούν τα αγγλικά, τα

οποία σήμερα ομιλεί το 55% των υπηκόων της Ε.Ε., ως η γλώσσα «εργασίας» της

Ένωσης. Η πρώτη δυσκολία απαντάται στο γεγονός ότι οι Άγγλοι τυχαίνει να

μιλούν Αγγλικά. Θα δινόταν δηλαδή εκ μέρους της Ένωσης ένα ειδικό προνόμιο

στην εθνική γλώσσα ενός από τα μεγαλύτερα και περισσότερο «αντίθετα»

κράτη-μέλη της. Η δεύτερη δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι οι Γάλλοι θα

έλεγαν «Όχι» την ώρα που και άλλα ευρωπαϊκά κράτη τηρούν προστατευτική στάση,

όσον αφορά τη γλώσσα τους.

2. …Υπάρχει κάποια ελπίδα η εισαγωγή του ευρωπαϊκού νομίσματος στη

ζώνη του ευρώ τον Ιανουάριο να αποτελέσει ένα κίνητρο για τη δημιουργία

«πανευρωπαϊκής» συνείδησης. Θα δούμε.

3. Οι Βρυξέλλες ­ συνώνυμο της Ε.Ε. και της αυτοαποκαλούμενης

πρωτεύουσας της Ευρώπης ­ αντικατοπτρίζει έξοχα το χάσμα μεταξύ της ελίτ και

της ζωής «κάτω από αυτήν, εκεί που βρίσκονται οι λαοί», όπως το έθεσε κάποτε ο

Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Δεύτερος.

4. Όποια κι αν είναι τα πανευρωπαϊκά στοιχεία σε αυτή τη συζήτηση, η

φύση της «συνταγματικής» συνθήκης που θα εξαχθεί από τη διακυβερνητική

διάσκεψη, η οποία έχει προγραμματιστεί για το 2004, θα εξαρτηθεί από την

ισορροπία των δυνάμεων μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων.

5. «Η ειρήνη αδύνατη, ο πόλεμος εξωπραγματικός». Έτσι συνόψισε ο Ραϊμόν

Αρόν τον Ψυχρό Πόλεμο. Για την Ε.Ε. στις αρχές του 21ου αιώνα θα έλεγα: «Η

ενότητα αδύνατη, η κατάρρευση εξωπραγματική». Σχεδόν κανείς δεν μιλά για

Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης με τον τρόπο που αυτό γινόταν πριν από δέκα

χρόνια. Ο αυξανόμενος αριθμός και η διαφορετικότητα των κρατών-μελών καθιστούν

λιγότερο πιθανή μια τέτοια «συμφωνία». Η ενότητα επέρχεται συνήθως όταν

αντιμετωπίζεται μια εξωτερική απειλή. Στους «ιδρυτές πατέρες» της ευρωπαϊκής

κοινότητας στη δεκαετία του ’50 επικρεμόταν η ανάμνηση του Χίτλερ και η απειλή

του Στάλιν. Τώρα, η μνήμη του πολέμου έχει ξεθωριάσει. «Η κατάρρευση

εξωπραγματική» είναι μια πιο επίφοβη παρατήρηση. Κάθε προηγούμενη συμμαχία,

συνασπισμός, Αντάντ, αυτοκρατορία, κοινότητα ή νομισματική ένωση ευρωπαϊκών

κρατών αργά ή γρήγορα κατέρρευσε. Η Ε.Ε. είναι διαφορετική εξαιτίας της

συστηματικής συνεργασίας και των πολλών μόνιμων θεσμοθετημένων μηχανισμών

επίλυσης των διαφορών.

6. Μεταξύ της αδύνατης ενότητας και της εξωπραγματικής κατάρρευσης

έρχεται το τι είναι πιθανό να συμβεί τα επόμενα 5-10 χρόνια. Πιθανόν, όλα τα

κράτη- μέλη, νέα και παλιά, θα είναι δεσμευμένα σε συγκεκριμένες

δραστηριότητες, κυρίως σε αυτές που συνόδευαν την Ευρωπαϊκή Οικονομική

Κοινότητα: την ενιαία αγορά, την πολιτική ανταγωνισμού, τις εμπορικές

διαπραγματεύσεις κ.λπ.

Το πιο δύσκολο ερώτημα είναι αν μακροπρόθεσμα ο ενιαίος νομισματικός κύκλος

μπορεί να διαφοροποιηθεί από τον κεντρικό του άξονα, τον οικονομικό.

7. Υποθέτω ότι το πιο σημαντικό για τη συνέχιση της λειτουργίας της

Ε.Ε. με τόσα πολλά μέλη είναι να απασχολείται με λιγότερα, όμως καλύτερα.

Δυστυχώς δεν υπάρχει ένας θεσμός στην Ένωση με αρμοδιότητα «να κάνει

λιγότερα».

8. Ενώ ελάχιστοι Ευρωπαίοι θα επιλέξουν να τοποθετήσουν την ευρωπαϊκή

σημαία στις πινακίδες του οχήματός τους, δεν υπάρχουν και πολλά να εμπνέουν

συμβολισμό, αίγλη ή… μαγεία.

9. Κάποιοι Ευρωπαίοι ελπίζουν και κάποιοι Αμερικανοί φοβούνται ότι η

Ε.Ε. θα γίνει υπερδύναμη. Όσον αφορά όμως την άμυνα και την εξωτερική

πολιτική, η απάντηση στο ερώτημα που ο Χένρι Κίσινγκερ μπορεί να έθεσε ­ ή

μπορεί και να μην έθεσε: «Λέτε Ευρώπη, αλλά μου λέτε ποιον αριθμό κλήσεως

πρέπει να προτάξω; στο τηλέφωνο;» είναι σαφής.

10. Μια Ευρώπη που ελπίζει να γίνει ενωτική υπερδύναμη θα μοιάζει με τη

γοργόνα που ήθελε να γίνει κορίτσι στο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν: τα

πόδια της πονούν συνέχεια γιατί θα ‘πρεπε να είναι ουρά. Όμως δεν πρέπει να

είναι τόσο δυστυχισμένη. Αυτό που χρειάζεται είναι να ξέρει ποια πραγματικά είναι.

Τελευταία Νέα