Αναζήτηση
Εκατό χρόνια…
… από τη γέννησή του και είκοσι τρία χρόνια από τον θάνατό του, ο Ζακ Πρεβέρ
εξακολουθεί να εξοργίζει κάποιους συμπατριώτες του, που τον λογοκρίνουν, μόλις
200 μέτρα από το μέρος όπου βρήκε (;) αιώνια ανάπαυση. Ο Ζακ Πρεβέρ γεννήθηκε
στο Παρίσι, αλλά πέθανε και τάφηκε στο χωριό Ομονβίλ, κοντά στο Χερβούργο. Για
τα εκατόχρονα από τη γέννησή του, το δημοτικό συμβούλιο του Ομονβίλ είχε
αποφασίσει να γίνει μια έκθεση για το έργο του στο σπίτι του ποιητή. Η έκθεση
έγινε, μα ύστερα από διαμαρτυρίες «αγανακτισμένων πολιτών», οι δημοτικές αρχές
υποχρεώθηκαν να την κλείσουν έξι εβδομάδες νωρίτερα.
Το πρόβλημα…
|
|
… είναι πως μέσα στο ίδιο πρόσωπο διακρίνει κανείς (τουλάχιστον) δύο
διαφορετικούς Ζακ Πρεβέρ. Ο ένας είναι ο Πρεβέρ που έγραψε χαριτωμένα παιδικά
στιχάκια και μελαγχολικά ερωτικά ποιήματα. Αυτός ο Πρεβέρ είναι ήδη ανώδυνα
ενσωματωμένος στο επίσημο πρόγραμμα των γαλλικών σχολείων. Περισσότερα από
τετρακόσια σχολεία φέρουν το όνομά του κάτι που δεν συνέβη με κανέναν άλλο
λογοτέχνη. Μα υπάρχει και ο άλλος Πρεβέρ, ο επαναστάτης, ο εικονομάχος, ο
σεναριογράφος της αντικαπιταλιστικής ταινίας «Τα παιδιά του Παραδείσου», ο
άνθρωπος που έγραψε τα περίφημα λόγια: «Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς, μείνε
εκεί που είσαι». Κάποτε είχει πει: «Γράφω για να ευχαριστώ τους πολλούς και
για να εξοργίζω τους λίγους». Εξακολουθεί να τους εξοργίζει και μέσα από τον
τάφο του.
Η ζωή…
|
|
… του Μότσαρτ δεν ήταν μονάχα γεμάτη θεϊκές νότες είχε και μπόλικα πολύ
γήινα «φάλτσα». Τουλάχιστον έτσι δείχνει η αλληλογραφία του («Τα γράμματα του
Μότσαρτ, η ζωή του Μότσαρτ», εκδ. Faber). Ο επιμελητής της έκδοσης Ρόμπερτ
Σπέτλινγκ δεν προσπάθησε ούτε να «συγυρίσει» την ορθογραφία και τη γραμματική
των επιστολών ούτε να εξωραΐσει το περιεχόμενό τους. Τις αφήνει όπως είναι,
στον άγριο και ανεπίσημο αυθορμητισμό τους, γεμάτες σκατολογικά σχόλια και
ξένες λέξεις (το ίδιο τολμηρές στα λατινικά και στα ιταλικά, όπως και στα
γερμανικά), έτσι ατάκτως ερριμμένες σαν από μια εμπνευσμένη ατημελησία.
Το «Αμαντέους»…
… όταν εμφανίστηκε το 1979, σοκάρισε πολλούς λάτρεις του μουσουργού που δεν
είχαν γνωρίσει παρά μονάχα τον απολλώνιο Μότσαρτ της συμφωνίας σε σολ
ελάσσονα: τότε ανακάλυψαν συγκλονισμένοι πως η νηφάλια έμπνευση της λατρευτής
τους ιδιοφυΐας συνυπήρχε με ένα «βρώμικο μυαλό». Αυτό ακριβώς δείχνει τώρα και
η αλληλογραφία. Τα γράμματα του Μότσαρτ στην εξαδέλφη του Μαρία Άννα Θέκλα
έχουν κάτι από Ραμπελέ: «Στην τιμή μου, μου ‘ρχεται να αφήσω μια δυνατή πορδή!
Γελάς εσύ τώρα νίκη! μα οι πισινοί μας θα σημάνουν το μαντάτο της ειρήνης!
Το ‘ξερα πως δεν θα μου αντιστεκόσουν για πολύ. Ναι, ναι, είμαι απόλυτα
βέβαιος γι’ αυτό, έστω και αν σήμερα δεν παύω να είμαι υποχρεωμένος να χέζω
και να κατουρώ». Όμως, οι ιδιοφυΐες έχουν πάντα το ακαταλόγιστο. Και ίσως να
γίνονται πιο συμπαθητικές, πιο αξιαγάπητες, όσο πιο χαμηλά κατεβαίνουν για να
συναντήσουν τους κοινούς θνητούς.
