Ισχύς στα δικαιώματα

Σε μια επίσημη τελετή που συνδύαζε τις παραδοσιακές φανφάρες με τη σύγχρονη

τεχνολογία, η ευρωπαϊκή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα ενσωματώθηκε χθες

στη βρετανική νομοθεσία.

Η εκδήλωση έγινε στην αίθουσα τελετών του Ουέστμινστερ, με ταυτόχρονη

δορυφορική σύνδεση στις πρωτεύουσες της Ουαλίας Κάρντιφ και της Βορείου

Ιρλανδίας Μπέλφαστ. Η Σκωτία έχει ήδη ενσωματώσει την ευρωπαϊκή συνθήκη μετά

την αποδέσμευσή της από τη Βρετανία.

Ο υπουργός Εσωτερικών Τζακ Στρο δήλωσε ότι αυτή η εξέλιξη είναι τόσο σημαντική

για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αγγλία όσο η Χάρτα των Δικαιωμάτων στην

«ένδοξη επανάσταση» του 1688. Σύσσωμος ο βρετανικός Τύπος χαρακτήρισε τη

νομοθετική πράξη (νέα πράξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα) ως μια κοινωνική

επανάσταση και ως τη σημαντικότερη νομοθετική εξέλιξη στη Βρετανία τα

τελευταία 300 χρόνια.

Η διαδικασία

Μέχρι τώρα οι Βρετανοί πολίτες, που θεωρούσαν ότι η κυβέρνηση παραβιάζει τα

δικαιώματά τους, μπορούσαν να μεταφέρουν την υπόθεσή τους στο Ευρωπαϊκό

Δικαστήριο στο Στρασβούργο για να επικαλεστούν την ευρωπαϊκή σύμβαση για τα

ανθρώπινα δικαιώματα μόνον αφού είχαν εξαντλήσει την εφέσιμη διαδικασία στα

βρετανικά δικαστήρια.

Αυτή η διαδικασία ήταν εξαιρετικά χρονοβόρα και μπορούσε να διαρκέσει μέχρι

και πέντε έτη. Τώρα, οι κυβερνητικές υπηρεσίες, η Τοπική Ααυτοδιοίκηση, τα

σχολεία, τα νοσοκομεία, οι φυλακές, η αστυνομία, οι ανακριτικές αρχές και τα

δικαστήρια θα είναι υποχρεωμένα να σέβονται όλα τα δικαιώματα που

συμπεριλαμβάνει η ευρωπαϊκή συνθήκη.

Η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής σύμβασης στη βρετανική νομοθεσία αναμένεται να

αλλάξει εκ βάθρων τη σχέση του Βρετανού πολίτη με την κυβέρνηση και τη

δικαστική εξουσία. Οι δικαστές οφείλουν να ελέγχουν αν οι νόμοι που ψηφίζει το

Κοινοβούλιο είναι συμβατοί με την ευρωπαϊκή σύμβαση για τα ανθρώπινα

δικαιώματα.

«Για πρώτη φορά η Βρετανία αποκτά έναν γραπτό κατάλογο δικαιωμάτων που

περιλαμβάνει τις ίδιες εγγυήσεις που απολαμβάνουν οι ΗΠΑ από το 1789. Μέχρι

τώρα, είχαμε εναποθέσει την εμπιστοσύνη μας για την προστασία των δικαιωμάτων

μας στην εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία. Δεν πρόκειται όμως μόνο για

ζήτημα εμπιστοσύνης «αυτό το κείμενο αποσαφηνίζει ποια είναι αυτά τα

δικαιώματα», υποστηρίζει ο νομικός Τζούλιαν Νόουλς.

Κοινωνική επανάσταση

Η Βρετανία είναι η μόνη χώρα της Ευρώπης που δεν διαθέτει ένα γραπτό Σύνταγμα

ούτε έναν καταστατικό χάρτη ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανάλογο με εκείνον που

ενσωματώθηκε ­ ύστερα από πίεση του Τόμας Τζέφερσον ­ στο αμερικάνικο

Σύνταγμα.

Οι Βρετανοί μέχρι τώρα είχαν αυτό που ήταν γνωστό σαν αρνητικά δικαιώματα ­

ήταν ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν, εκτός αν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος

νόμος που να το απαγορεύει.

«Ποτέ δεν είχαμε θετικά δικαιώματα. Πάντα βασιζόμασταν στη σιωπή του νόμου. Αν

ο νόμος δεν το απαγορεύει, μπορείς να το πράξεις. Ανακαλύπτουμε όμως ότι

δικαιώματα που θεωρούσαμε ότι είχαμε, γίνονταν συνεχώς λιγότερα», αναφέρει η

Τζένυ Γουότσον, από το ερευνητικό κέντρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Κινγκς

Κόλετζ, στο Λονδίνο.

Η Βρετανία έχει υπογράψει την ευρωπαϊκή σύμβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από

το 1953. Η σύμβαση ορίζει μια σειρά από θετικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα

στη ζωή, το δικαίωμα μιας δίκαιης δίκης, την απαγόρευση των βασανιστηρίων, τον

σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, την ελευθερία της σκέψης, της

θρησκείας και της συνείδησης, την ελευθερία της έκφρασης, την ελευθερία του

συναθροίζεστε και του συνεταιρίζεστε, και την απαγόρευση των διακρίσεων.

Το… αμαρτωλό παρελθόν

Στο παρελθόν, το δικαστήριο στο Στρασβούργο είχε καταδικάσει τη Βρετανία σε

μια σειρά σημαντικών υποθέσεων, υποχρεώνοντας τη βρετανική κυβέρνηση να

προσαρμόσει τη νομοθεσία της. Μεταξύ άλλων, η Βρετανία υποχρεώθηκε να

καταργήσει τη νομοθεσία που απαγόρευε στους ομοφυλόφιλους να υπηρετούν στις

ένοπλες δυνάμεις, να απαγορεύσει τον ξυλοδαρμό των παιδιών στο σχολείο και να

περιορίσει τις παρακολουθήσεις τηλεφώνων. Οι νομικοί, οι οποίοι ειδικεύονται

στα ανθρώπινα δικαιώματα, πιστεύουν ότι είναι μεγάλος ο αριθμός των

περιπτώσεων κατά τις οποίες η βρετανική νομοθεσία είναι ασύμβατη με την

ευρωπαϊκή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ως παράδειγμα, αναφέρουν τον

νόμο για το κρατικό απόρρητο, που καθιστά ποινικό αδίκημα την αποκάλυψη

οποιασδήποτε πτυχής του κυβερνητικού έργου, εκτός αν αυτή είναι επισήμως

εξουσιοδοτημένη. Περιμένουν επίσης μεταρρυθμίσεις στην αυστηρή βρετανική

νομοθεσία περί λίβελλου και στις διατάξεις που επιτρέπουν στους δικαστές να

επιβάλουν περιορισμούς στις εφημερίδες.