Αναζήτηση
Οι γλώσσες…
… του κόσμου θα εξαφανιστούν οι περισσότερες μέσα στα επόμενα εκατό χρόνια.
Μια πολιτιστική και γλωσσική αποψίλωση συντελείται σήμερα παντού. Ένας
ανθρωπολόγος και μία γλωσσολόγος, ο Ντάνιελ Νετλ και η Σουζάν Ρομέν, γράφουν
γι’ αυτήν στο βιβλίο «Φωνές που χάνονται» (εκδ. Oxford). Το 90% των γλωσσών
που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα σε εκατό χρόνια. Η
πρωτοφανής γλωσσική αναταραχή των τελευταίων εκατό χρόνων – στην οποία χάθηκαν
250 τοπικές γλώσσες της Αυστραλίας και 100 της Καλιφόρνιας – δεν είναι παρά
ένα σύμπτωμα της κοινωνικής εξέλιξης που δημιούργησε το φαινόμενο του
«παγκόσμιου χωριού», υποστηρίζουν οι συγγραφείς. Η εξάπλωση μερικών παγκόσμιων
γλωσσών προκάλεσε τον θάνατο πολλών άλλων. Δεν πρόκειται για την επιβίωση του
ισχυροτέρου ούτε για την έκβαση ενός ανταγωνισμού μεταξύ ίσων σε μία ιδανική
«αγορά». Ο γλωσσικός θάνατος είναι αποτέλεσμα μιας άνισης κοινωνικής μεταβολής
που καταλήγει σε εντυπωσιακές ανισότητες μεταξύ ανεπτυγμένων και
αναπτυσσόμενων χωρών, ακόμη και μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων
περιοχών μέσα στην ίδια χώρα.
Θάνατος…
|
|
… δολοφονία, αυτοκτονία έτσι βλέπουν οι δυο συγγραφείς τον χαμό των
γλωσσών του κόσμου. Οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αυστραλοί αυτόχθονες δεν
επέλεξαν ελεύθερα την αγγλική οι γλώσσες τους «δολοφονήθηκαν». Η δολοφονία
είναι σίγουρα ο κατάλληλος όρος στην περίπτωση των γλωσσών του Σαλβαδόρ, όπου,
το 1932, 25.000 ΄Ιντιος που μιλούσαν την ίδια γλώσσα, σφαγιάστηκαν μαζικά από
το στρατό. Η περίπτωση της ιρλανδικής γλώσσας χαρακτηρίζεται «αυτοκτονία» από
τον Φλαν Ο’Μπράιεν, επειδή «εκείνοι που μιλούσαν τη γαελική άφησαν με τη
θέλησή τους να χαθεί αυτό το όργανο ομορφιάς και ακρίβειας». Οι γλωσσικές
αναταραχές επέρχονται κάτω από την πίεση των κοινωνικών συνθηκών, όπως έδειξε
ο Σεάν ντε Φρέιν στη μελέτη του «Η μεγάλη σιωπή» για τη μοίρα των Ιρλανδών. Η
σκωτσέζικη γαελική βρίσκεται σήμερα σε κίνδυνο, ενώ ασφαλείς τουλάχιστον για
την ώρα θεωρούνται η βρετονική και η ουαλική.
Η ολέθρια…
… πολιτιστική ομοιογενοποίηση με τι μπορεί άραγε να αντικατασταθεί; Ίσως η
διγλωσσία να είναι η απάντηση, μολονότι πολλοί είναι εκείνοι που δυσκολεύονται
να παραδεχτούν πως κάθε γλώσσα μπορεί να συνυπάρξει πλάι στην άλλη, χωρίς να
την απειλεί. Η διγλωσσία ίσως να είχε σώσει την αϊνού, μια γλώσσα που μιλούσε
κάποτε στην Ιαπωνία μια μυστηριώδης καυκάσια φυλή. Όπως λέει ο γλωσσολόγος
Στίβεν Πίνκερ, η απώλεια μιας τόσο αρχαίας γλώσσας ισοδυναμεί με την πυρπόληση
μιας βιβλιοθήκης με ιστορικά ντοκουμέντα ή με την εξαφάνιση ενός ζωικού
είδους.
Το βιβλίο…
…«Φωνές που χάνονται» δείχνει γιατί αυτό που οι δύο συγγραφείς ονομάζουν
«βιογλωσσική ποικιλία» – το πλούσιο τοπίο της ζωής που περιλαμβάνει όλα τα
φυτικά και ζωικά είδη της Γης, μαζί και τους λαούς της και τις γλώσσες τους –
πρέπει να μας απασχολεί. Το χρέος να σωθούν οι γλώσσες που βρίσκονται σε
κίνδυνο συνδέεται με το χρέος να σωθούν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και το
περιβάλλον τους. Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι «μικρές» γλώσσες όσο και οι
«μικροί» λαοί συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων.
