Οι γιοι του θανάτου, ετών… 14

Ο χρόνος του Αμπού Καμάρα ως «τιμώμενου» προσώπου των μέσων ενημέρωσης

τελείωσε. Την περασμένη εβδομάδα σχεδόν όλες οι εφημερίδες της χώρας

δημοσίευσαν τη φωτογραφία του 14χρονου από τη Σιέρα Λεόνε με στρατιωτική

στολή, να προτάσσει το βρετανικής προέλευσης πυροβόλο όπλο του που του έφτανε

σχεδόν στο κεφάλι. Εντός 24 ωρών, όμως, εστάλη στο σπίτι του, απογυμνωμένος

από τη στολή αγγαρείας και το όπλο.

Ο Αμπού αφέθηκε έπειτα από πιέσεις που άσκησε ενοχλημένη η βρετανική

κυβέρνηση, η οποία είδε την υποστήριξή της στον πρόεδρο Αχμάντ Καμπάχ να

μεταλλάσσεται από διαμάχη σε καταστροφή των δημόσιων σχέσεων. Ανώτατος

αξιωματούχος της Σιέρα Λεόνε δήλωσε ότι όλα τα παιδιά μαχητές της κυβέρνησης

θα αφοπλιστούν και θα παραδοθούν στις βρετανικές δυνάμεις, όμως παρατηρητές

υπολογίζουν ότι πάνω από το ένα τέταρτο των πολεμιστών της κυβερνητικής

πλευράς και των ανταρτών του Επαναστατικού Ηνωμένου Μετώπου (RUF) είναι

παιδιά. Κάποιοι από τους ενόπλους του RUF, που την περασμένη εβδομάδα έστησαν

ενέδρα σε ξένους δημοσιογράφους σκοτώνοντας δύο από αυτούς, πιθανόν να

βρίσκονταν στα πρώτα χρόνια της εφηβείας τους.

Και τι συμβαίνει στον ίδιο τον Αμπού; Είναι ευχαριστημένος που επέστρεψε σε

αυτό που θεωρείται πολιτική ζωή στη Σιέρα Λεόνε; Ενδεχομένως όχι, σύμφωνα με

τον Άιεν Λίβιν της Διεθνούς Αμνηστίας. «Χωρίς να έχουν άλλες επιλογές, τα

αγόρια σε χώρες όπως η Σιέρα Λεόνε πιστεύουν ότι είναι καλό να είναι κανείς

στρατιώτης» δήλωσε. «Αν έχεις όπλο, μπορείς να να βρεις χρήματα, τροφή και

κορίτσια. Ο μόνος τρόπος για να σταματήσει ο εθελοντισμός κάτω των 18 ετών

είναι να έχουν τα παιδιά περιθώριο επιλογών: μόρφωση, εκπαίδευση και εργασία».

Ο κ. Λεβίν είναι από τα ηγετικά πρόσωπα της οργάνωσης Συνασπισμός για να

Σταματήσει η Χρήση Παιδιών Στρατιωτών, που εκτιμά ότι 300.000 νεαρά άτομα κάτω

των 18, κάποια από αυτά μόλις 8 ετών, συμμετέχουν σε ένοπλες συρράξεις σε

περισσότερες από 30 χώρες. Με τις αρρωστημένες ειδήσεις από τη Δυτική Αφρική

να κάνουν τον γύρο του κόσμου ­ για παιδιά μαχητές που τροφοδοτούνται με

ναρκωτικά και αλκοολούχα ποτά, για παιδιά που ακρωτηριάζονται από άλλα παιδιά,

που εξωθούνται σε τέτοιες θηριωδίες και διασπούν τους δεσμούς με τις

οικογένειές τους για να ανεξαρτητοποιηθούν χάρη στους αντάρτες «πατέρες» τους

και για κορίτσια που στα χρόνια της προεφηβείας απάγονται για να μετατραπούν

σε παλλακίδες ­ η περασμένη εβδομάδα δεν ήταν ό,τι καλύτερο για την εκστρατεία

της οργάνωσης.

Όμως, υπάρχει ακόμη ελπίδα. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε τροπολογία της

διεθνούς συνθήκης για τα δικαιώματα των παιδιών, αυξάνοντας το κατώτατο όριο

ηλικίας υποχρεωτικής στράτευσης από τα 15 χρόνια στα 18. Ο κ. Λίβιν και οι

συνάδελφοί του ελπίζουν ότι υπάρχει η δυνατότητα να πειστούν 100 χώρες να

επικυρώσουν την τροπολογία ως τον Σεπτέμβριο του 2001.

Τη χειρότερη εκμετάλλευση παιδιών πραγματοποιούν τα κινήματα ανταρτών. Ο

Στρατός Αντίστασης του Κυρίου, στην Ουγκάντα, γνωστός για τις θηριωδίες που

διαπράττει με θύτες αλλά και θύματα παιδιά, έχει περικυκλώσει σχολεία και έχει

απαγάγει τους μαθητές για τους μετατρέψει σε μαχητές. Οι Τίγρεις των Ταμίλ στη

Σρι Λάνκα έχουν χρησιμοποιήσει 15χρονα κορίτσια σε επιθέσεις αυτοκτονίας ως

κινούμενες βόμβες. Νεαρά άτομα χρησιμεύουν ως κατάσκοποι και δολώματα ενώ η

ανακάλυψη όπλων μικρού βάρους καθιστά δυνατή τη χρήση τους ακόμη και από

10χρονα παιδιά.

Πάντως, ο ειδικός αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά και τα

Πολεμικά Μέτωπα, Ολάρα Οτούνου, πιστεύει ότι έχει επιτευχθεί πρόοδος. Στην

Κολομβία, το κύριο αντάρτικο κίνημα, οι Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις,

παραδέχτηκε πέρυσι ότι «διέπραξε λάθος», αναφερόμενο στη στρατολόγηση παιδιών

κάτω των 15 ετών. Οι Ταμίλ υποσχέθηκαν στον Οτούνου ότι δεν θα στρατολογήσουν

κανέναν που δεν έχει συμπληρώσει τα 17 χρόνια ούτε και θα τον αποστείλουν σε

εμπόλεμες ζώνες μέχρι να γίνει 18. Ωστόσο υπάρχουν βάσιμοι λόγοι αμφιβολίας

ότι οι αντάρτες δεν θα κρατήσουν τον λόγο τους. Παρόμοια δέσμευση έγινε και

από τη Σιέρα Λεόνε, αλλά ο Αμπού Καμάρα αποδεικνύει ότι ξεχάστηκε. Ίσως το

ρεύμα κατά της στρατολόγησης μικρών παιδιών να ήταν ισχυρότερο, αν η Βρετανία

και οι ΗΠΑ δεν επέμεναν ότι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κατατάσσουν

στον στρατό νεοσυλλέκτους κάτω των 18. Αυτός είναι και ο λόγος που η

υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ τροποποίηση αναφέρεται σε «υποχρεωτική» στράτευση.

Ο εθελοντισμός είναι άλλο θέμα. Δεκαεφτάχρονοι Βρετανοί πολέμησαν και

σκοτώθηκαν στα Φόκλαντ και στον Κόλπο και συμμετείχαν σε ειρηνευτικές

αποστολές έως ότου ο ΟΗΕ αύξησε φέτος την κατώτατη ηλικία στα 18 έτη.

Ιστορίες απίστευτης αγριότητας, με δολοφονίες, βασανιστήρια και κανιβαλισμούς

Πολλές φορές την εβδομάδα, ένα τεράστιο φορτηγό κατευθυνόταν στην πρωτεύουσα

της Σιέρα Λεόνε, Φριτάουν, γεμάτο με ένα φορτίο νεοσσών. Ήταν παιδιά

στρατιώτες που απελευθερώνονταν κατά δεκάδες από το Επαναστατικό Ηνωμένο

Μέτωπο στα χέρια του Ιμπραήμ Σισέι, της φιλανθρωπικής οργάνωσης Caritas. Όταν

έφταναν στο κέντρο, τα αγόρια είχαν να ανταλλάξουν ιστορίες απίστευτης

αγριότητας, με σκοτωμούς, βασανιστήρια, βιασμούς, ακόμη και κανιβαλισμούς. Αν

και τις εξιστορήσεις αυτές είναι έτοιμο να τις καταγράψει το ακροατήριο των

δημοσιογράφων, το προσωπικό του κέντρου δεν πιστεύει τα πάντα. Αυτός είναι ο

ηθικός κώδικας που έμαθαν αυτά τα παιδιά: να είναι περισσότερο άγρια από τους

υπόλοιπους, να μη δείχνουν ούτε έλεος ούτε φόβο. Ο Ίαν Κλίφτον Έβερεστ,

Βρετανός ψυχολόγος, είπε ότι τα ίδια παιδιά υποφέρουν συχνά από μνήμες που

επιστρέφουν ξαφνικά και τρομερούς εφιάλτες. Όταν τα παιδιά μεταφέρονται στο

κέντρο, ο Ιμπραήμ τούς βάζει στη σειρά. «Τώρα εγώ είμαι ο διοικητής σας», τους

λέει. «Υπακούετε μόνο σε μένα». Χρησιμοποιεί τον μόνο τρόπο που κατανοούν αυτά

τα παιδιά και είναι η εξουσία της απόλυτης αρχής. Αργότερα, τα παιδιά

εισέρχονται σε ψυχοκοινωνικό πρόγραμμα μαθαίνοντας για τις δυνατότητες που

έχουν και μορφώνονται. Οι νεώτεροι έχουν περισσότερες πιθανότητες να

κλειδώσουν στο παρελθόν τις εμπειρίες τους και να συνεχίσουν. Οι μεγαλύτεροι

είναι αυτοί που αντιμετωπίζουν την ισχυρότερη πρόκληση.

Στα περισσότερα παιδιά δόθηκαν ναρκωτικά, κάποια από τα οποία δεν μπορούν να

αναγνωριστούν. Μιλάνε για αμπούλες κάτω από το δέρμα που απελευθέρωναν στον

οργανισμό ναρκωτικές ουσίες. Πιστεύεται ότι αυτό το ναρκωτικό κρύβεται πίσω

από το μυστήριο των ξαφνικών αναδρομών στο παρελθόν.

Όμως, τα παιδιά στρατιώτες, όσο φόβο προκαλούν άλλο τόσο χρήζουν και

συμπάθεια. Πολλοί πιστεύουν ότι ελάχιστες ελπίδες απομένουν για ένα παιδί που

μετατράπηκε σε μηχανή θανάτου. Μια ιστορία που κυκλοφόρησε στο κέντρο κάνει

αρκετούς να πιστεύουν ότι ο ψυχισμός των παιδιών είναι περισσότερο

περίπλοκος… ακόμη και από τις μηχανές θανάτου και ότι βαθιά μέσα τους

αντιλαμβάνονται τη διαφορά μεταξύ σωστού και λάθους. Η εντολή των ανταρτών σε

δύο αγόρια έλεγε να σφαγιάσουν τους γονείς τους. Το έκαναν, όπως και ό,τι άλλο

τα διέταξαν οι αντάρτες, μέχρι που κέρδισαν την εμπιστοσύνη τους και τους

έδωσαν όπλα. Μετά, πυροβόλησαν τον διοικητή που τους είχε δώσει την εντολή να

σκοτώσουν τους γονείς τους. Έπειτα, το έβαλαν στα πόδια.