Υπάρχει η αισιόδοξη ανάγνωση της Ιστορίας. Ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» ήταν μια ιστορική παρέκκλιση και το ίδιο συμβαίνει σήμερα με τα δόγματα της Ακρας Δεξιάς ή της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Οι ιδεολογίες αυτές προτείνουν άτοπες λύσεις στα σύνθετα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών. Πρόσκαιρα  παραπλανούν, περιέχουν όμως τους σπόρους της αυτοκαταστροφής τους.

Υπάρχει και η απαισιόδοξη ανάγνωση. Οι διαχειριστές της νίκης του φιλελευθερισμού στο τέλος της δεκαετίας του ’90 δεν έδειξαν στη συνέχεια τον δέοντα σεβασμό στους ηττημένους. Ούτε φρόντισαν να κατανείμουν με δίκαιο τρόπο τα αγαθά της ανάπτυξης. Οι ανισότητες δεν έπαψαν να μεγαλώνουν. Η Αμερική χωρίστηκε στα δύο. Η Ευρώπη δεν έκανε τα βήματα που χρειάζονταν. Οι λαϊκιστές παραμόνευαν και κάλυψαν το κενό.

Σύμφωνα με την πρώτη ανάγνωση, η Ανοιξη της Πράγας μπορεί να πνίγηκε στο αίμα, όπως είχε συμβεί νωρίτερα στο Ανατολικό Βερολίνο και τη Βουδαπέστη, αλλά η δίψα των λαών για την ελευθερία οδήγησε τελικά στην πτώση των τειχών. Ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ μπορεί να ανατράπηκε, αλλά γέλασε τελευταίος στην Πλατεία Βέντσεσλας μετά τον θρίαμβο της Βελούδινης Επανάστασης.

Μόνο που οι δύο χώρες οι οποίες αποτελούσαν τότε την Τσεχοσλοβακία κυβερνώνται σήμερα από ηγέτες που θυμίζουν τον Τραμπ, όχι τον Χάβελ. Μαζί με την Ουγγαρία και την Πολωνία, η Τσεχία και η Σλοβακία συγκροτούν την Ομάδα Βίζεγκραντ που είναι αποφασισμένη να αλλάξει ριζικά το πρόσωπο της Ευρώπης. Κατά την απαισιόδοξη ανάγνωση της Ιστορίας, οι λαϊκιστές ήρθαν για να μείνουν. Πήγε λοιπόν χαμένη η θυσία του Γιαν Πάλατς; Το οκτάμηνο πείραμα ελευθερίας του Ντούμπτσεκ ηττήθηκε δύο φορές; Ή μήπως, αν η Επανάσταση τρώει τα παιδιά της, η Δημοκρατία δικαιώνει στο τέλος τα δικά της; Μισό ακριβώς αιώνα μετά την κατάπνιξη της Ανοιξης της Πράγας από 500.000 άνδρες και 5.000 άρματα μάχης του Συμφώνου της Βαρσοβίας, «ΤΑ ΝΕΑ» απευθύνθηκαν σε πολιτικούς, δημοσιογράφους και πολιτικούς επιστήμονες, ζητώντας τους να αποτιμήσουν την κληρονομιά της.