Το Σάββατο, στις 12 Αυγούστου, ο Μοχάμεντ Μόρσι, ο νέος αιγύπτιος Πρόεδρος, αμφισβήτησε την πρωτοκαθεδρία των στρατιωτικών στην Αίγυπτο. Ο Πρόεδρος απέλυσε τον υπουργό Αμυνας στρατάρχη Μοχάμεντ Χουσεΐν Ταντάουι, καθώς και τους αρχηγούς του Στρατού, του Ναυτικού και της Αεροπορίας. Επιφανειακά τουλάχιστον, φαίνεται ότι ο κ. Μόρσι, ο οποίος υπήρξε η επιλογή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας για την Προεδρία, επιχειρεί να αποδυναμώσει τους στρατιωτικούς, άρα μπορεί πλέον να έλθει αντιμέτωπος με πραξικόπημα οποτεδήποτε. Ωστόσο, ο κ. Μόρσι αντικατέστησε τους ανώτατους διοικητές των Ενόπλων Δυνάμεων και τον υπουργό Αμυνας με νεότερους αξιωματικούς, με άνδρες που προέρχονται από την στρατιωτική ιεραρχία που κυριαρχεί στην Αίγυπτο τα τελευταία 60 χρόνια.

Για παράδειγμα, ο επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων και νέος υπουργός Αμυνας είναι ο στρατηγός Αμπντούλ-Φάταχ Ελ-Σίσι, πρώην διοικητής των Στρατιωτικών Υπηρεσιών Πληροφοριών αλλά, επίσης, προσκείμενος στον στρατάρχη Ταντάουι. Ο στρατηγός Σίσι, καθώς και οι νέοι αρχηγοί, δεν είναι φιλελεύθεροι ούτε μετριοπαθείς συντηρητικοί. Πέρυσι, ο στρατηγός υπερασπίσθηκε την πρακτική του Στρατού να υποβάλει σε εξέταση παρθενίας τις διαδηλώτριες και αντέτεινε στη Διεθνή Αμνηστία ότι έτσι προστατεύονται οι στρατιώτες από ισχυρισμούς ότι τις βίασαν. Τώρα όμως δήλωσε ότι οι εξετάσεις αυτές θα τερματισθούν.

Διάφοροι ειδήμονες επιχειρηματολογούν ότι επειδή ο κ. Μόρσι επέλεξε τους νέους αρχηγούς από το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο, έχει κάνει μια συμφωνία με τους νεότερους αξιωματικούς. Σύμφωνα με κατ’ ιδίαν σχόλια αξιωματικών στο Κάιρο, το σώμα των αξιωματικών έχει πεσμένο ηθικό λόγω χαμηλών αποδοχών, ευνοιοκρατίας, ανεπαρκούς εξοπλισμού και περιορισμένων προοπτικών ανέλιξης. Η χειροτέρευση της κατάστασης στις Ενοπλες Δυνάμεις υπογραμμίσθηκε όταν την περασμένη εβδομάδα ένοπλοι σκότωσαν 16 στρατιώτες στο βόρειο τμήμα της Χερσονήσου του Σινά. Οι θάνατοι και η έλλειψη ετοιμότητας του αιγυπτιακού στρατού να αντιδράσει αποτελεσματικά ταπείνωσε το σώμα των αξιωματικών και τους στρατιώτες.

Σε ποιο βαθμό αυτά τα παράπονα και το τραγικό επεισόδιο στο Βόρειο Σινά λειτούργησαν ως καταλύτες για τις αλλαγές στην ανώτατη διοίκηση είναι αβέβαιο. Ο,τι και να έγινε, ο στρατάρχης Ταντάουι και ο Σαμί Χαφέζ, ο αρχηγός του Στρατού, υποχρεώθηκαν σε αποστρατεία αλλά τους πέταξαν με το μαλακό. Αμφότεροι διορίσθηκαν σύμβουλοι του Προέδρου. Και πάντως, η υποχρεωτική αποστράτευση των εν λόγω δεν αποτέλεσε πραξικόπημα, η αλλαγή ουδόλως υπήρξε εκκαθάριση αλλά ομαλή διαδοχή εξουσίας. Το ερώτημα όμως είναι ποιος κατέχει τώρα την εξουσία στο στράτευμα και κατ’ επέκταση την εξουσία διακυβέρνησης της Αιγύπτου;

Πιο σημαντική κι από τις αλλαγές στο στράτευμα είναι η ακύρωση από τον κ. Μόρσι της Συνταγματικής Πράξης που είχαν εκδώσει οι Ενοπλες Δυνάμεις στις 30 Ιουνίου πριν την ανάληψη των καθηκόντων του, με την οποία είχε απονευρωθεί η εξουσία του Προέδρου. Στις 12 Αυγούστου, αντικατέστησε τη Συνταγματική Πράξη των στρατιωτικών με μια δική του, μεταφέροντας στη δικαιοδοσία του εκτεταμένες νομοθετικές αρμοδιότητες και επιφορτιζόμενος σημαίνοντα ρόλο στη σύνταξη του σχεδίου του Συντάγματος που είχε παραμείνει ανολοκλήρωτο.

Αυτή η μετάβαση από στρατιωτική σε πολιτική διακυβέρνηση έχει τις ευλογίες της κυβέρνησης Ομπάμα. Ο Ταντάουι δεν ήταν διόλου δημοφιλής στην Ουάσιγκτον, όπου εθεωρείτο ως η κύρια αιτία της απελπιστικής κατάστασης των αιγυπτιακών Ενόπλων Δυνάμεων. Η γνώμη των Αμερικανών είναι κρίσιμη για τους αιγύπτιους αξιωματικούς. Οι ΗΠΑ ξοδεύουν ετησίως ένα δισ. δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια προς την Αίγυπτο. Επίσης, η κυβέρνηση Ομπάμα ευελπιστεί ότι η πολιτική εξουσία θα πάψει να μοιράζεται μεταξύ της νέας πολιτικής τάξης και του στρατεύματος και θα περιέλθει στο Προεδρικό Μέγαρο. Αυτή είναι η εναπομείνασα κληρονομιά της ομιλίας του Προέδρου Ομπάμα στο Κάιρο ,το 2008, και της άποψης ότι η Αμερική μπορεί να εγκαθιδρύσει και να διατηρήσει στενές σχέσεις με ένα ισλαμικό αιγυπτιακό καθεστώς. Ενδεχομένως ο Λευκός Οίκος να πιστεύει ότι η Αίγυπτος μπορεί να κυβερνηθεί από μετριοπαθείς ισλαμιστές, όπως η Τουρκία, και να συνεχίσει να διατηρεί συμμαχίες με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Ατυχώς, το πρόβλημα με αυτή την υπόθεση εργασίας έγκειται στο γεγονός ότι μετά την ανάληψη της κυβέρνησης από τους ισλαμιστές στην Αγκυρα, η Τουρκία τράβηξε τον δικό της δρόμο και διέρρηξε δεσμούς με το Ισραήλ. Γιατί λοιπόν όχι και η Αίγυπτος, η οποία κάτω από την επιβολή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας μπορεί να μην ακολουθήσει όμοιο δρόμο αλλά πορεία ισλαμικής στράτευσης; Αλλωστε, μια δημοκρατική Αίγυπτος θα μπορούσε να επιτρέψει και την εκλογή μιας υπερσυντηρητικής σαλαφικής κυβέρνησης, που θα υιοθετούσε τον απόλυτο ισλαμικό κανόνα.

Ο Ανδρέας Γερολυμάτος είναι διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών Σταύρος Νιάρχος στο Πανεπιστήμιο Σάιμον Φρέιζερ, στο Βανκούβερ.

Τελευταία Νέα